Tác động sâu rộng đến hàng chục triệu người lao động

+ Hôm nay Bộ luật Lao động (sửa đổi) chính thức được thông qua, đánh dấu một bước khởi đầu tốt cho xã hội, đối với quan hệ lao động và nhất là thị trường lao động, Bộ trưởng có thể chia sẻ về điều này?

- Trước hết có thể nói, sự kiện ngày hôm nay, Quốc hội biểu quyết thông qua Bộ luật Lao động (sửa đổi) rất quan trọng và có ý nghĩa to lớn đối với việc xây dựng quan hệ lao động và phát triển lực lượng lao động của chúng ta.

Đây là một Bộ luật Lao động có nội dung, phạm vi rất lớn và tác động sâu rộng đến hàng chục triệu người lao động của chúng ta, bao gồm cả lực lượng có quan hệ lao động, khu vực phi chính thức và khu vực chính thức.

Và đặc biệt, đối với Bộ luật lần này, phạm vi và đối tượng mở rộng ra áp dụng trong chừng mực nào đó, cho cả đối tượng khu vực phi chính thức và không có quan hệ lao động.

Bộ luật thông qua kỳ này có rất nhiều điểm mới, đặc biệt có tới hơn 10 điểm mới với người lao động và gần 10 điểm mới với tổ chức người đại diện cũng như tổ chức của người lao động.

Ở đây, có những vấn đề có tính chất lịch sử. Có nội dung có tác động đến vài chục năm đối với chúng ta. Chẳng hạn, những vấn đề liên quan đến tổ chức người đại diện của người lao động tại cơ sở. Rồi vấn đề điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo lộ trình tăng chậm nhằm thực hiện đa mục tiêu mà chúng ta đã đặt ra.

Hay là những vấn đề phát triển quan hệ lao động trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; những vấn đề liên quan đến tiền lương, thương lượng, những vấn đề phát triển doanh nghiệp, cũng như tạo điều kiện cho thương lượng tập thể trong thời gian tới…

Có thể nói, đây là những vấn đề rất lớn, có tác động sâu rộng. Mặt khác, đây cũng là dịp chúng ta đưa những vấn đề mà chúng ta đã cam kết trong các Công ước Quốc tế, cũng như các Hiệp định thương mại. Trong sân chơi chung, chúng ta nội luật hóa để phù hợp với vận hành chung của quốc tế nhưng cũng là để phù hợp với điều kiện của chúng ta.

+ Thế còn vấn đề tăng tuổi nghỉ hưu trong Bộ luật có tác động ra sao, thưa Bộ trưởng?

- Có thể nói rằng, điều chỉnh tăng dần tuổi nghỉ hưu là một chủ trương, quyết sách lớn của Đảng, Nhà nước chúng ta, là tầm nhìn có tính chất chiến lược, nhằm đi trước, đón đầu với việc thách thức già hóa dân số, cũng như giải quyết một mục tiêu bao trùm vừa đảm bảo tăng trưởng kinh tế, vừa đảm bảo tăng trưởng xã hội, nhưng cũng phải cân đối để đảm bảo công ăn việc làm; bảo toàn và phát triển bền vững quỹ bảo hiểm xã hội, đồng thời giải quyết hài hòa, bình đẳng và tiến tới giảm dần khoảng cách về giới.

Đây có thể nói là mục tiêu bao trùm và tương đối toàn diện.

Việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu là xu hướng chung của thế giới, nhưng cũng chưa bao giờ là dễ dàng với bất cứ quốc gia nào, vì tác động đến hàng chục triệu người lao động. Và trong mỗi hoàn cảnh, mỗi đối tượng cụ thể, việc ứng xử phải khác nhau.

Có thể nói rằng, chủ trương chung và Quốc hội kỳ này thông qua điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo lộ trình tăng dần, bắt đầu từ tháng 1/2021. Chúng ta sẽ điều chỉnh dần tuổi nghỉ hưu để tới năm 2028 thì nam sẽ đạt độ tuổi nghỉ hưu ở tuổi 62, và nữ đến năm 2035 sẽ đạt ở độ tuổi 60.

Như vậy, lộ trình của chúng ta rất rõ, là lộ trình tăng dần đều, tăng chậm theo hướng với nam thì mỗi năm 3 tháng, và đối với nữ thì mỗi năm 4 tháng.

Tôi muốn nói ở đây là điều chỉnh tuổi nghỉ hưu bình thường đối với người lao động trong điều kiện lao động bình thường, và người lao động trong hoàn cảnh cũng có sức khỏe, công việc bình thường.

Còn đối với những người lao động nặng nhọc, độc hại, rồi ở những vùng đặc biệt khó khăn, rồi lao động trong điều kiện đặc biệt nặng nhọc, đặc biệt độc hại thì chúng ta lại điều chỉnh có lộ trình hoàn toàn khác đi, và những đối tượng này lại được quyền nghỉ hưu sớm hơn và không quá 5 năm.

Đương nhiên, nếu những đối tượng này cộng thêm lý do suy giảm sức khỏe 61% thì có thể nghỉ sớm hơn nữa.

Còn những trường hợp người lao động có trình độ cao, và những trường hợp mà yêu cầu công việc đặt ra, thì có thể kéo dài tuổi nghỉ hưu, nhưng không quá 5 năm. Song nhìn chung, họ sẽ không làm công tác quản lý, mà chuyển sang làm chuyên gia, chuyên môn sâu theo hướng đó.

Như vậy, chúng ta điều chỉnh tuổi nghỉ hưu ở đây - một lần nữa tôi muốn nói, đây là điều chỉnh tuổi nghỉ hưu chung và điều chỉnh trong điều kiện những người lao động bình thường. Còn lại đối tượng đặc thù thì sẽ có hướng dẫn rất cụ thể.

Chẳng hạn hiện nay chúng ta có 1.810 ngành nghề, lĩnh vực công việc nặng nhọc, độc hại và vùng khó khăn, thì số này khoảng 3 triệu người. Con số 3 triệu người này chắc chắn sẽ được nghỉ hưu sớm hơn khoảng 5 năm và thậm chí được nghỉ sớm hơn.

+ Một trong những ý nghĩa của Bộ luật Lao động là bảo vệ quyền lợi người lao động. Vậy Bộ luật sửa đổi lần này, những quy định bảo vệ quyền lợi lớn nhất của người lao động là gì, thưa Bộ trưởng?

- Xuyên suốt của Bộ luật này là đề cao quyền tự quyết của người lao động, đề cao vai trò thương lượng của người lao động. Người lao động có quyền quyết định có chọn việc làm này hay không khi thấy công việc đó phù hợp, mức lương đó phù hợp...

Ngoài ra, điều đặt ra lớn nhất là tổ chức đại diện là người đứng ra cùng người lao động để đại diện thương lượng cho người lao động trong quá trình tổ chức có hoạt động, và trong quá trình thực thi quyền của người lao động. Thì đây là vấn đề rất lớn.

Thêm một ngày dịp lễ Quốc khánh 2/9: ý nghĩa, thuyết phục

+ Liên quan đến vấn đề giảm giờ làm việc bình thường, Quốc hội thông qua việc sẽ đưa vào Nghị quyết giao Chính phủ có lộ trình đánh giá tác động và xem xét việc giảm giờ làm. Vậy lộ trình này đã được tính tới theo hướng như thế nào, thưa ông?

- Trong giải trình tại phiên họp Quốc hội mới đây tôi đã nói rồi, việc điều chỉnh giờ làm việc bình thường là vấn đề rất lớn, tác động rất sâu rộng đến tất cả các chủ thể, đối tượng - từ người lao động, từ cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, các Hiệp hội v.v…

Và điều quan trọng hơn là sẽ ảnh hưởng rất lớn đến tăng trưởng kinh tế, đến thu ngân sách v.v… do đó cần phải có đánh giá toàn diện, sâu sắc, đầy đủ vấn đề này.

Chính vì vậy, Chính phủ đề nghị và Quốc hội thống nhất ghi vào Nghị quyết giao Chính phủ nghiên cứu xem xét để có lộ trình đề xuất Quốc hội giảm giờ làm ở thời điểm thích hợp. Còn thời điểm thích hợp nào thì Chính phủ sẽ xem xét, đánh giá và trên cơ sở từng giai đoạn cụ thể để trình Quốc hội xem xét.

Tôi nghĩ có thể 2, 3 năm hoặc có thể dài hơn. Nếu có điều kiện cho phép thì làm sớm hơn. Cái này chúng ta rất linh hoạt, và chúng tôi cũng mong muốn nếu điều kiện kinh tế xã hội phát triển tốt lên, thì có thể giảm dần giờ làm việc bình thường càng sớm càng tốt. 

+ Lần này Quốc hội cũng đã quyết định thêm 1 ngày nghỉ lễ. Vậy tác động của việc tăng thêm ngày nghỉ lễ này ra sao, thưa ông?

- Ngay từ khi bắt đầu xây dựng dự thảo, Bộ LĐ-TB&XH và Chính phủ đã tiếp cận theo hướng bổ sung thêm một ngày nghỉ dành cho người lao động. Ngày này nhằm mục tiêu tăng cường, tạo điều kiện cho người lao động được nghỉ ngơi, nâng cao sức khỏe, có điều kiện quây quần ấm cúng bên gia đình hay làm các công việc nhân đạo, từ thiện…

Nhưng quan trọng hơn là thời điểm đó, Ban soạn thảo cũng như Chính phủ chọn bổ sung một ngày nghỉ vì thực tế số ngày nghỉ lễ của ta còn thấp. Và vì khoảng giữa tháng 5 đến tháng 9 chúng ta chưa có ngày nghỉ nào, nên Chính phủ lựa chọn phương án bổ sung thêm ngày nghỉ lễ, trong khoảng thời gian trên.

Tuy nhiên, trong quá trình Quốc hội thảo luận, chúng ta phải lắng nghe, hết sức dân chủ, và Chính phủ cũng rất cầu thị.

Sau khi đại biểu Quốc hội cũng như lấy ý kiến nhân dân, phần đa có ý kiến khác, thì Chính phủ lắng nghe và tiếp tục khẳng định bổ sung 1 ngày nghỉ lễ là cần thiết. Còn quyền quyết định cuối cùng nghỉ ngày nào, bổ sung vào dịp Quốc khánh hay ngày Gia đình Việt Nam 28/6, là quyền của Quốc hội, và Chính phủ hoàn toàn ủng hộ quyết định này.

Chúng tôi nghĩ rằng, hôm nay Quốc hội đã có quyết định rất sáng suốt, với một ý nghĩa thuyết phục của Thường vụ Quốc hội vụ là thể hiện ý nghĩa cao quý, cao đẹp, nghỉ thêm một ngày dịp lễ Quốc khánh 2/9, để cho toàn dân có điều kiện hơn, để cho toàn dân có thêm thời gian chăm sóc con cái.

Tôi cho rằng đây là quyết định rất phù hợp và chính xác của Quốc hội.

- Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Thành Công