Michael Hart - Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc cho biết, mặc dù “không ai có thể thay thế” Trung Quốc trong tương lai gần, nhưng sự bất ổn ngày càng tăng cùng với sự cạnh tranh từ các nước láng giềng đang khiến các công ty nước ngoài phải đánh giá lại hoạt động tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Michael Hart cho biết trong một cuộc phỏng vấn với South China Morning Post rằng: “Về cơ bản, mọi người nghĩ rằng Trung Quốc là một thị trường quan trọng, nhưng vẫn có sự dè dặt. Các thị trường như Việt Nam chắc chắn đã trở nên thú vị hơn. Mọi người đang củng cố và sửa đổi chuỗi cung ứng của họ. Các động thái này không nhất thiết phải là biện pháp chống lại Trung Quốc, nhưng chắc chắn là một cách để bảo vệ chính họ ”.

Hart cho biết các công ty nước ngoài ở Trung Quốc đã bước vào “thời kỳ trầm lắng” trong khi họ chờ đợi tín hiệu đất nước sẽ mở cửa trở lại, hoặc đối mặt với sự miễn cưỡng từ các trụ sở chính về việc mở rộng nguồn cung ứng của mình.

Niềm tin kinh doanh ở Trung Quốc hiện luôn ở mức thấp nhất trong lịch sử, với căng thẳng địa chính trị gia tăng đe dọa các ngành công nghiệp chủ chốt và các biện pháp nghiêm ngặt của Covid-19 đã phá hủy nền kinh tế.

Trong một cuộc khảo sát hồi tháng 8 của Hội đồng Kinh doanh Mỹ-Trung, 96% người được hỏi cho biết họ thấy tác động tiêu cực từ các biện pháp kiểm soát của Covid đối với doanh nghiệp của mình, bao gồm việc ngừng đầu tư, mất lợi nhuận và gián đoạn chuỗi cung ứng.

Sự tách biệt giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang làm phức tạp thêm vấn đề khi cả hai quốc gia đều chuyển sang tăng cường sản xuất trong các ngành nhạy cảm như chất bán dẫn và công nghệ sinh học.

Hart cho biết: “Các tín hiệu an ninh quốc gia từ cả hai bên đang đặt ra nhiều sự giám sát kỹ lưỡng hơn đối với công nghệ lưỡng dụng. Nhiều công ty Mỹ đã đầu tư rất nhiều vào nghiên cứu và phát triển ở Trung Quốc. Họ đã thuê hàng nghìn nhà khoa học và kỹ sư Trung Quốc.”

Nền kinh tế Trung Quốc đang trong giai đoạn suy thoái kinh tế chưa từng có. Tăng trưởng quý hai đã giảm mạnh xuống chỉ còn 0,4% do thị trường bất động sản lao dốc và các biện pháp zero-Covid đã làm giảm niềm tin của người tiêu dùng.

Ông Hart nói: “Các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) đang bị tổn thất nhiều. Khi chúng tôi nhìn vào số lượng thành viên của chính mình, các doanh nghiệp nhỏ của chúng tôi đang giảm dần. Chỉ các công ty lớn mới có khả năng phục hồi tốt hơn.”

Ker Gibbs, giám đốc điều hành tại Đại học San Francisco và là cựu lãnh đạo Phòng Thương mại Mỹ tại Thượng Hải, cho biết các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang tìm kiếm các thị trường khác để có thời gian nghỉ ngơi.

Ông nói: “SME có tính linh hoạt hơn. Bạn chắc chắn đang thấy rất nhiều công ty đang chuyển hướng ra khỏi Trung Quốc và sang các thị trường khác như Singapore và Việt Nam.”

Tuy nhiên, bất kể quy mô của công ty như thế nào, ông nói rằng “sự nhiệt tình của các công ty đối với thị trường Trung Quốc chắc chắn đã không còn nữa. Một số lượng lớn các công ty đa quốc gia đang tìm các lựa chọn khác ngoài Trung Quốc.”

Vào tháng 5, nền tảng cho thuê nhà Airbnb của Mỹ tuyên bố rút khỏi Trung Quốc sau 8 năm hoạt động và đầu tư đáng kể.

Nền tảng này cho hay chính những thách thức từ đại dịch Covid-19 là lý do chính khiến họ phải thoát ra khỏi Tủng Quốc.

Tuy nhiên, không phải tất cả các công ty đều giảm quy mô hoạt động tại đây.

Tuần trước, chuỗi cửa hàng cà phê Starbucks có trụ sở tại Mỹ đã thông báo rằng họ sẽ mở cửa hàng thứ 6.000 tại Trung Quốc và Thượng Hải sẽ trở thành thành phố đầu tiên trên thế giới đạt 1.000 cửa hàng. Công ty cho biết họ đang bước vào thời kỳ “tăng trưởng nhanh” với hy vọng nâng hoạt động lên 9.000 cửa hàng vào năm 2025.

Nhưng thông báo của Starbucks không nhất thiết là một dấu hiệu cho thấy niềm tin của các doanh nghiệp nước ngoài đang đột ngột phục hồi.

Terence Chong Tai-leung, phó giáo sư kinh tế tại Đại học Hồng Kông Trung Quốc cho biết: “Starbuck có một chút khác biệt so với các công ty nước ngoài khác. Với doanh nghiệp này, miễn là có người ở Trung Quốc, sẽ có nhu cầu về cà phê.”

Henry Gao, giáo sư luật tại Đại học Quản lý Singapore, cho biết thị trường tiêu dùng rộng lớn của Trung Quốc sẽ tiếp tục thu hút một số loại công ty nhất định.

Ông nói: “Quy mô khổng lồ của thị trường Trung Quốc vẫn còn hấp dẫn, đặc biệt là đối với các công ty dịch vụ lớn như Starbucks.”

Trong vài tháng qua, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đã gửi những tín hiệu mạnh mẽ hơn rằng họ nhận ra những lo ngại của các công ty nước ngoài.

Trong khi nói chuyện với các đại diện từ cộng đồng doanh nghiệp Nhật Bản vào tháng 9, Thủ tướng Lý Khắc Cường hứa rằng đất nước sẽ tiếp tục cải cách sâu rộng và mở cửa để thu hút đầu tư nước ngoài.

Vào tháng 8, Phó Thủ tướng Hu Chunhua nhấn mạnh rằng Trung Quốc cần ổn định đầu tư nước ngoài, và làm nhiều hơn nữa để ổn định chuỗi cung ứng, củng cố niềm tin của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài bằng các hành động thiết thực.

Chỉ còn vài tuần nữa là đến đại hội đảng lần thứ 20, các công ty nước ngoài đang tìm kiếm những dấu hiệu cho thấy nền kinh tế Trung Quốc sẽ bắt đầu mở cửa trở lại.

Gibbs nói: “Đại hội đảng lần thứ 20 là một ngày quan trọng và mọi người đang theo dõi nó. Các công ty sẽ xem xét kết quả của đại hội đảng để biết hướng đi trong tương lai.”

Cuối cùng, Hart cho biết tầm quan trọng của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu và sự đổi mới hàng đầu thế giới trong các công nghệ mới nổi sẽ giữ chân các công ty nước ngoài hoạt động ở đó trong tương lai gần.

Ông nói: “Trong 10-15 năm tới, không ai có thể thay thế Trung Quốc. Các công ty muốn ở đây lâu dài, bởi vì Trung Quốc là một thị trường tốt.”

Huy Hoàng (Theo SCMP)