Dầu diesel là "chất xúc tác" đẩy mạnh kinh tế toàn cầu, được sử dụng như một loại năng lượng cung cấp cho quá trình vận chuyển, sưởi ấm, vận hành các quy trình công nghiệp. Khi giá dầu diesel tăng mạnh, mọi thứ chi phí từ sưởi ấm một ngôi nhà đến giá thành sản phẩm đều tăng cao.

Trên toàn cầu, các kho dự trữ dầu diesel và nhiên liệu chưng cất khác đã và đang vơi dần theo thời gian, nhiều nhà phân tích dự kiến xu hướng này sẽ còn tiếp diễn trong tương lai. Nhu cầu tiêu thụ ngày càng tăng sẽ khiến tình trạng thiếu hụt ngày càng nghiêm trọng, trong khi đó, nhiều khách hàng đến từ Hoa Kỳ bắt đầu mua các lô hàng động cơ diesel vốn vận chuyển đến châu Âu. Có vẻ như, các nhà máy lọc dầu ở Hoa Kỳ đang chuẩn bị cho một lệnh cấm xuất khẩu nhiên liệu có thể xảy ra.

Hồi đầu tháng 10, Reuters đưa tin có ít nhất ba tàu chở dầu chở dầu diesel từ Trung Đông đã đổi hướng giữa hành trình và hiện đang đi đến Hoa Kỳ, dự kiến một cuộc cạnh tranh mới “nảy lửa” sắp sửa bùng nổ.

Đầu năm nay, Nhà Trắng đưa ra ý tưởng cấm xuất khẩu nhiên liệu để đảm bảo nguồn cung cho thị trường nội địa đã khiến Giám đốc điều hành của Viện Dầu mỏ Hoa Kỳ và người đứng đầu Cơ quan Sản xuất Nhiên liệu và Hóa dầu Hoa Kỳ cảnh báo động thái này có thể làm “giảm mức tồn kho, giảm công suất lọc dầu trong nước, gây áp lực lên giá nhiên liệu tiêu dùng và khiến các đồng minh của Mỹ xa lánh trong thời kỳ chiến tranh tại Ukraine”.

Tuy nhiên, ngay bây giờ, người mua Hoa Kỳ đang mua hàng hóa dầu diesel từ châu Âu theo cách tương tự như cách châu Âu đã mua hàng hóa LNG ban đầu dành cho các điểm đến châu Á. Vì thế, nguồn cung không thể tăng đủ nhanh vì không đủ năng lực tinh chế, điều này gây ra nhiều rắc rối hơn cho cả châu Âu và Hoa Kỳ, cản trở nỗ lực “ghìm cương” lạm phát của nhiều nền kinh tế.

Theo hãng tin Oilprice, nguyên nhân của sự thiếu hụt dầu diesel là do khoảng cách giữa công suất lọc dầu và nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu. Trong suốt thời gian đại dịch Covid-19 hoành hành, có rất nhiều nhà máy lọc dầu buộc đóng cửa, đặc biệt là ở Hoa Kỳ. Tuy nhiên, ngọn nguồn không chỉ do đại dịch, dự đoán về sự bùng nổ nhu cầu đối với xe điện sẽ khiến nhiều việc lọc dầu dần trở nên “lỗi thời”.

Nhiều chuyên gia tin rằng, sự bùng nổ của dầu diesel vẫn chưa thành hiện thực mà chỉ do nhu cầu nhiên liệu vẫn tăng mạnh dẫn đến tình trạng thiếu hụt. Ở châu Âu, có nhiều yếu tố cấu thành: chẳng hạn như cuộc đình công của công nhân nhà máy lọc dầu ở Pháp khiến tình trạng thiếu hụt trở nên tồi tệ hơn, trong khi đó, việc đóng cửa nhà máy lọc dầu liên quan đến bảo trì theo kế hoạch sắp tới.

Châu Âu hiện đang mua rất nhiều dầu diesel của Nga để lấp đầy khoảng trống, nhưng điều này sẽ phải dừng lại vào tương lai gần khi lệnh cấm vận đối với nhiên liệu của Nga có hiệu lực, làm trầm trọng thêm tình hình vốn đã phức tạp với việc cung cấp các sản phẩm chưng cất trung bình ở một khu vực tiêu thụ lớn.

Có thể thấy, Liên minh châu Âu (EU) đang gặp phải một cú sốc lớn về nguồn cung dầu diesel do tồn kho thấp và nhu cầu mạnh mẽ. Lượng dầu tồn kho có liên quan mật thiết đến tình trạng ngừng hoạt động ngoài kế hoạch tại các nhà máy lọc dầu ở châu Âu trước mùa bảo dưỡng, bao gồm cả việc sụt giảm sản lượng nhiên liệu của Pháp trong 4 tuần trong bối cảnh công nhân đình công.

Trên hết, Oilprice dẫn lời các thương nhân cho rằng có rất ít động lực để xây dựng kho dự trữ dầu diesel trong tình hình thị trường hiện nay: dầu diesel hiện đang bị “lãng quên” nhanh chóng vì vậy từ quan điểm của các nhà lọc dầu và các nhà kinh doanh hàng hóa, dự trữ có rất ít ý nghĩa.

Trong khi đó, tại Hoa Kỳ, các kho dự trữ sản phẩm chưng cất đã giảm xuống còn 106 triệu thùng, đây là mức thấp nhất kể từ khi hồ sơ về các kho dự trữ này bắt đầu trở lại vào năm 1982, Reuters đưa tin. Trong đó, châu Âu đang ở thế tích cực hơn chút với dự trữ sản phẩm chưng cất ở mức 360 triệu thùng vào cuối tháng 9, mức thấp nhất theo mùa kể từ năm 2007.

Lê Na (Theo Oilprice)