Chính phủ Nhật Bản và Hàn Quốc đang hồi phục lại chính sách điện hạt nhân, trong khi Trung Quốc và Ấn Độ đang tìm cách xây dựng thêm các lò phản ứng hạt nhân để tránh tình trạng thiếu hụt nguồn cung năng lượng trong tương lai và hạn chế lượng khí thải. Ngay cả các quốc gia đang phát triển trên khắp Đông Nam Á cũng đang khám phá công nghệ nguyên tử này.

Việc áp dụng năng lượng hạt nhân diễn ra sau khi giá khí đốt tự nhiên và than đá, hai loại nhiên liệu hóa thạch được sử dụng để tạo ra phần lớn điện năng của châu Á, đã đạt kỷ lục trong năm nay khi Nga xâm lược Ukraine. Khi thế giới rời xa Nga- một trong những nước xuất khẩu nhiên liệu lớn nhất thế giới, nguồn cung sẽ tiếp tục eo hẹp và giá nhiên liệu sẽ tăng cao trong tương lai.

Điều đó đang làm cho năng lượng hạt nhân sạch và đáng tin cậy trở nên rất hấp dẫn hơn đối với các nhà hoạch định chính sách và các công ty mong muốn kiềm chế lạm phát, đạt được các mục tiêu xanh và hạn chế sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp năng lượng ở nước ngoài.

David Hess, một nhà phân tích chính sách tại Hiệp hội Hạt nhân Thế giới cho biết: “Các ngưỡng kháng cự cũ đang sụp đổ nhanh chóng một cách đáng kinh ngạc. Các nhà máy hạt nhân hiện tại sản xuất một số loại điện rẻ nhất. Giá khí đốt tự nhiên tăng vọt đã làm cho những lợi thế kinh tế rõ ràng này càng trở nên rõ ràng hơn ”.

Đó là một sự thay đổi đáng kể của ngành công nghiệp hạt nhân, vốn đã trải qua vài thập kỷ qua bị quên lãng bởi chi phí vượt mức, sự cạnh tranh từ nhiên liệu hóa thạch rẻ hơn và các quy định nghiêm ngặt hơn.

Trong khi sự trở lại của điện hạt nhân trên toàn cầu, thu hút sự ủng hộ từ Anh đến Ai Cập, thì sự thay đổi này có lẽ là đáng ngạc nhiên nhất ở châu Á.

Tương lai của hạt nhân vẫn còn tươi sáng cho đến tháng 3 năm 2011, thảm họa tại nhà máy điện hạt nhân Fukushima Dai-Ichi ở Nhật Bản xảy ra, đây được coi là thảm họa tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ. Vụ việc đã khiến một số chính phủ cho rằng rủi ro của điện hạt nhân lớn hơn nhiều so với lợi ích của nó, với việc Đức và Đài Loan quyết định đưa ra thời hạn đóng cửa các nhóm nhà máy của họ. Chi phí xây dựng cơ sở vật chất mới cũng là những yếu tố ngăn cản sự phát triển của các dự án năng lượng hạt nhân.

Giờ đây, khi hóa đơn tiền điện tăng vọt và các quốc gia đối phó với lạm phát do nhiên liệu hóa thạch gây ra, các chính phủ lại đang tìm đến hạt nhân. Điện hạt nhân có thể sản xuất năng lượng liên tục, không giống như các dự án năng lượng tái tạo gián đoạn như gió và mặt trời.

Ngoài ra, những tiến bộ trong việc sản xuất công nghệ hạt nhân nhỏ hơn và rẻ hơn, bao gồm các lò phản ứng mô-đun nhỏ - có thể trở thành lựa chọn thay thế hấp dẫn như công cụ để đối phó với biến đổi khí hậu.

Brandon Munro, giám đốc điều hành Bannerman Energy Ltd., một công ty phát triển uranium được niêm yết tại Úc cho biết: “Những phản đối dựa trên nỗi sợ hãi xuất phát từ thảm họa Fukushima đã mờ dần sau một thập kỷ nghiên cứu khoa học và các quốc gia châu Á phải đối mặt với những mối đe dọa nghiêm trọng hơn - và chết chóc hơn - từ tình trạng thiếu năng lượng”.

Điều đó giải thích tại sao Nhật Bản, nước phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu để sản xuất phần lớn điện năng, cho biết trong tuần này rằng họ sẽ khám phá việc phát triển và xây dựng các lò phản ứng thế hệ tiếp theo, đồng thời thúc đẩy việc khởi động lại các lò phản ứng hạt nhân không hoạt động hơn. Đó là một sự thay đổi hoàn toàn đối với Nhật Bản khi vào thập kỷ trước họ đã nói rằng sẽ không xây dựng các cơ sở mới hoặc thay thế các cơ sở hạt nhân cũ.

Thủ tướng Fumio Kishida cho biết hôm thứ 4 rằng: “Cuộc xung đột Nga- Ukraine đã thay đổi tình hình năng lượng toàn cầu. Điện hạt nhân và năng lượng tái tạo là những yếu tố cần thiết để tiến hành một quá trình chuyển đổi xanh”.

Công chúng Nhật Bản thậm chí đang nóng lên vì hạt nhân. Khoảng 58% cư dân ủng hộ việc khởi động lại năng lượng hạt nhân trong một cuộc thăm dò của Yomiuri được thực hiện vào đầu tháng này.

Một sự thay đổi tương tự cũng đang diễn ra ở Hàn Quốc. Các cử tri năm nay đã bầu ra một tổng thống ủng hộ hạt nhân, người muốn năng lượng nguyên tử chiếm 30% tổng sản lượng năng lượng, đảo ngược kế hoạch bỏ lò phản ứng của chính phủ trước đây. Ông cũng tuyên bố sẽ đưa quốc gia này trở thành nhà xuất khẩu lớn về thiết bị và công nghệ hạt nhân, đồng thời tích hợp năng lượng nguyên tử và năng lượng tái tạo để thúc đẩy tính trung lập carbon.

Trung Quốc, hiện đang phải vật lộn với đợt nắng nóng lịch sử dẫn đến tình trạng thiếu điện ở nhiều vùng của đất nước, trong tuần này cho biết họ sẽ đẩy nhanh các dự án điện hạt nhân và thủy điện.

Quốc gia này đang trong giai đoạn xây dựng các lò phản ứng lớn nhất trong lịch sử ngành công nghiệp hạt nhân để đáp ứng nhu cầu năng lượng vô độ, đồng thời hạn chế sự phụ thuộc vào các nhà máy nhiệt điện chạy bằng than bẩn. Trung Quốc hiện có gần 24 gigawatt công suất điện hạt nhân đang được xây dựng, và 34 gigawatt khác đã được lên kế hoạch. Nếu tất cả những điều đó thành hiện thực, Trung Quốc sẽ trở thành nhà sản xuất điện hạt nhân hàng đầu thế giới.

Việc mở rộng sang năng lượng nguyên tử của Thủ tướng Narendra Modi cũng đang đạt được động lực khi nhà sản xuất điện lớn nhất của Ấn Độ đang tìm cách phát triển hai dự án điện hạt nhân lớn. Quốc gia này hiện tạo ra khoảng 70% điện năng sử dụng than và khoảng 3% từ hạt nhân, nhưng Modi đang đặt mục tiêu tăng hơn gấp ba cơ sở hạt nhân trong thập kỷ tới.

Ngay cả các quốc gia nhỏ hơn trên khắp Đông Nam Á cũng đang xem xét năng lượng hạt nhân. Tháng trước, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr nói với Quốc hội rằng ông sẽ khám phá các nhà máy hạt nhân để giảm chi phí điện năng và tăng cường cung cấp năng lượng. Indonesia có kế hoạch khởi động nhà máy hạt nhân đầu tiên vào năm 2045, một phần trong mục tiêu đầy tham vọng là đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2060.

Và châu Âu đã chứng minh rằng ngay cả khi có một đội lò phản ứng khổng lồ không phải lúc nào cũng đảm bảo cung cấp điện. Pháp, một trong những nhà sản xuất điện hạt nhân hàng đầu thế giới, đang phải vật lộn với giá điện cao kỷ lục một phần do các lò phản ứng ngừng hoạt động.

Trong khi đó, các dự án thế hệ hạt nhân tiếp theo vẫn còn nhiều năm hoặc thậm chí nhiều thập kỷ nữa mới hoàn thành và không đưa ra giải pháp khắc phục ngay lập tức cho tình trạng khủng hoảng năng lượng hiện tại. Nhưng các chính phủ và các công ty đang chuyển sang chứng thực công nghệ này ngay bây giờ để tránh những cuộc khủng hoảng năng lương trong tương lai.

Tập đoàn SK Group của Hàn Quốc trong tháng này cho biết họ sẽ đầu tư 250 triệu USD vào công ty kỹ thuật thiết kế và phát triển lò phản ứng hạt nhân TerraPower LLC do Bill Gates hậu thuẫn. Vào tháng 3, Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật Bản đã đầu tư 110 triệu đô la vào Nuscale Power, công ty đang phát triển các lò phản ứng hạt nhân nhỏ.

Huy Hoàng (Theo Bloomberg)