Ngành thép Việt Nam được kỳ vọng sẽ có thêm nhiều cơ hội bứt phá trong năm 2021, nhất là trong lĩnh vực xuất khẩu. Ngay trong những tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm sắt thép đã tăng trưởng ở mức cao.

Báo cáo của VSA công bố ngày 14/5 cho thấy riêng về hoạt động xuất khẩu, trong quý 1/2021, Việt Nam xuất khẩu thép đạt 2,92 triệu tấn, với trị giá đạt 2,043 tỉ USD, tăng hơn 70% so với cùng kỳ năm trước. Thép của Việt Nam được bán đến hơn 30 quốc gia và khu vực trên thế giới, trong đó, các thị trường xuất khẩu chính là ASEAN, EU, Mỹ, Trung Quốc...

Giá nguyên vật liệu và giá bán thép tiếp tục tăng trong tháng 4 và đến đầu tháng 5. Nhìn chung, thị trường thép cán nóng (HRC) thế giới biến động, khiến thị trường HRC trong nước khó khăn do các DN sản xuất thép dẹt (CRC, tôn mạ, ống thép...) sử dụng HRC làm nguyên liệu sản xuất. Giá nguyên liệu thép tăng đẩy giá bán thép trong nước tăng vọt lên trên 17,5 - 17,9 triệu đồng/tấn, tăng từ 40 - 45% so với cuối năm 2020.

Hiệp hội này cho biết các dự báo trước đó nói giá thép sẽ chỉ tăng tối đa là hết quý 2/2021. Nhưng hiện tại, mọi thứ đang thay đổi, nhiều dự báo điều chỉnh giá thép có thể tăng hết quý 3/2021.

Các “ông lớn” ngành thép đẩy mạnh xuất khẩu

Tại Tập đoàn Hòa Phát (HPG), tháng 1/2021, sản lượng sản xuất thép thô của Hòa Phát đạt hơn 670.000 tấn, tăng 67% so với cùng kỳ năm trước; bán hàng thép Hòa Phát bao gồm thép xây dựng thành phẩm, phôi thép và thép cuộn cán nóng (HRC) đạt 577.000 tấn, trong đó HRC tăng trưởng mạnh nhất, đạt 252.000 tấn, tăng 48% so với tháng 12/2020.

Cũng trong tháng 1/2021, Hòa Phát xuất khẩu 37.000 tấn thép xây dựng thành phẩm, tăng 38% so với tháng 1/2020. Ngoài ra, lượng phôi thép phục vụ cho thị trường trong và ngoài nước đạt gần 140.000 tấn, tăng 40% so với cùng kỳ năm trước.

Đồng thời, Tôn Hòa Phát đã xuất khoảng 10.000 tấn tôn mạ kẽm đi châu Âu cho các đối tác đến từ Bỉ và Tây Ban Nha. Trong tháng 2, Tôn Hòa Phát xuất một lô hàng hơn 12.000 tấn chủ yếu là các sản phẩm tôn mạ lạnh xuất khẩu sang châu Mỹ.

Trong 4 tháng đầu năm 2021, Tập đoàn Hòa Phát ( HoSE: HPG ) đã xuất khẩu tổng cộng 775.600 tấn thép các loại và tiêu thụ 2,5 triệu tấn, tỷ trọng xuất khẩu đạt 30,5%. Riêng sản lượng thép thô xuất khẩu là 507.900 tấn, thép thành phẩm đạt 267.700 tấn.

Hòa Phát cho biết thị trường thép thô của doanh nghiệp chủ yếu là Trung Quốc, trong khi thép xây dựng đa đa dạng như Úc, Nhật, Canada, các nước Asean... Trong tháng 4, doanh nghiệp mới phát triển thêm thị trường mới là Peru.

Còn tại Tập đoàn Hoa Sen (HSG), xuất khẩu là một trong hai kênh bán hàng chủ lực đóng góp lớn vào lợi nhuận của doanh nghiệp này. Nguồn doanh thu USD từ hoạt động xuất khẩu giúp Hoa Sen có nguồn ngoại tệ đối ứng để vay USD với lãi suất thấp hơn lãi suất VNĐ để thanh toán các lô hàng nguyên liệu nhập khẩu.

Kết thúc tháng 2/2021, sản lượng xuất khẩu tôn mạ của Hoa Sen tiếp tục thiết lập kỷ lục mới với sản lượng 121 nghìn tấn, doanh thu xuất khẩu đã vượt mốc 100 triệu USD/ tháng.

Trong 4 tháng đầu năm, Hoa Sen xuất khẩu 416.000 tấn bao gồm tôn mạ 397.000 tấn, ống thép 19.121 tấn. Tỷ trọng xuất khẩu trên sản lượng bán hàng 52,5% trong 4 tháng đầu năm, vượt qua sản lượng tiêu thụ nội địa.

Trong các năm trước, kênh xuất khẩu chỉ chiếm khoảng 34-37% cơ cấu sản lượng tiêu thụ thành phẩm của tập đoàn. Tuy nhiên, niên độ 2019-2020, kênh xuất khẩu tăng trưởng mạnh mà chiếm tỷ trọng 43% với 644.000 tấn.

Theo số liệu của Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), trong năm 2020, Hoa Sen tiêu thụ tổng cộng 1,31 triệu tấn tôn mạ, trong đó riêng thị trường nước ngoài là 752.530 tấn, tương đương 57,3%.

Thép Nam Kim (NKG) hiện cũng đang có chiến lược đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường cao cấp như Bắc Mỹ và châu Âu.

Trong cơ cấu doanh thu của Nam Kim, xuất khẩu đóng góp khoảng 40% giai đoạn 2019-2020. Riêng quý 1/2021, doanh thu xuất khẩu tăng vọt lên 3.000 tỷ đồng, gấp 2,6 lần cùng kỳ năm trước và chiếm tỷ trọng 61,7% tổng doanh thu.

Trong 4 tháng đầu năm 2021, Thép Nam Kim xuất khẩu 129.200 tấn tôn mạ, chiếm 37,3% tổng sản lượng bán hàn

Bộ Công Thương kiến nghị hạn chế xuất khẩu thép

Bộ Công Thương mới đây yêu cầu các đơn vị chức năng thuộc Bộ kiến nghị ban hành các chính sách kiểm soát xuất khẩu đối với các loại thép trong nước đang có nhu cầu và tháo gỡ khó khăn cho các dự án đầu tư sản xuất thép sớm đưa vào hoạt động.

Quyết định của Bộ Công Thương đưa ra trong bối cảnh giá thép tăng cao ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động xây dựng. Nhiều nhà thầu xây dựng rơi vào tình trạng lao đao, điêu đứng và có nguy cơ vỡ trận, ảnh hưởng lớn đến tiến độ công trình đã và đang thực hiện vì phần lớn hợp đồng ký đơn giá cố định khi giá thép cũng như nguyên vật liệu xây dựng tăng mạnh.

Đồng thời, Bộ Công Thương đã chỉ đạo các đơn vị, cơ quan thuộc Bộ nghiên cứu, rà soát và thực hiện việc xây dựng các hàng rào kỹ thuật và tiêu chuẩn chất lượng, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh và đảm bảo quyền lợi người tiêu dùng; chủ động tiến hành triển khai các giải pháp phòng vệ thương mại đối với sản phẩm thép phù hợp với các quy định thương mại và luật pháp quốc tế.

TS Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế T.Ư, cảnh báo hạn chế xuất khẩu thép sẽ tác động rất tiêu cực vì doanh nghiệp đã ký hợp đồng xuất khẩu từ đầu năm, nếu giờ ngưng doanh nghiệp sẽ phải chịu phạt, mất uy tín. Việt Nam đã ký kết các hiệp định thương mại tự do, việc hạn chế kinh doanh xuất nhập khẩu cần cân nhắc thận trọng.

Trước đó, Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) đã có công văn kiến nghị Chính phủ về giá thép xây dựng. Theo đó, giá thép xây dựng trong nước đã đến 45% trong 5 tháng đầu năm nay gây thiệt hại cho các nhà thầu do các dự án đầu tư vốn ngân sách thì lại phải áp dụng đơn giá vật liệu theo thông báo của các sở xây dựng, mà các thông báo này lại không cập nhật biến động giá kịp thời.

Vì vậy, VACC kiến nghị Văn phòng Chính phủ chỉ đạo sớm các bộ ngành liên quan kiểm tra triệt để nguyên nhân khiến giá thép tăng đột biến xem có sự "bắt tay" giữa các doanh nghiệp thép cùng tăng giá hay không?

Đại diện Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho rằng, giá nguyên liệu đầu vào của ngành thép phụ thuộc rất lớn vào giá nguyên liệu thế giới. Do giá nguyên liệu tăng dẫn đến giá thép thành phẩm tăng cao.