Theo quy hoạch chung đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Khu KTCK Lào Cai được xây dựng, phát triển với mục tiêu chung là vùng kinh tế động lực, chủ đạo của Lào Cai và là 1 trong 8 Khu KTCK trọng điểm của quốc gia.

20 năm - Những bước phát triển ấn tượng từ một vị thế đắc địa 

Có thể nói, cùng đồng hành với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai sau 30 tái lập tỉnh, Khu KTCK Lào Cai đã có những bước phát triển vượt bậc, trở thành “điểm sáng” của vùng đất Tây Bắc này. 

Mô hình phát triển Khu KTCK Lào Cai được quy hoạch và xây dựng theo Quyết định số 100/1998/QĐ.TTg ngày 26/5/1998 của Thủ tướng Chính phủ về áp dụng thí điểm một số chính sách tại một số khu vực cửa khẩu biên giới tỉnh Lào Cai. Tuy nhiên, phải đến 3 năm sau, năm 2001 Khu KTCK Lào Cai mới thực sự đi vào hoạt động.

Từ đó đến nay, trải qua tròn hành trình một thập kỷ tồn tại và phát triển, Khu KTCK Lào Cai ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong vị thế “cầu nối” của Lào Cai trên tuyến hành lang kinh tế động lực, khẳng định chủ trương, quyết sách đúng đắn của Đảng, Nhà nước trong khai thác lợi thế biên giới để phát triển kinh tế, giao lưu thương mại.. 

Khu KTCK Lào Cai nằm trên tuyến hành lang kinh tế Côn Minh (Trung Quốc) - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng với cặp cửa khẩu cửa khẩu quốc tế Lào Cai (Việt Nam) - Hà Khẩu (Trung Quốc), là cửa ngõ giao thương thuận lợi nhất giữa Việt Nam, các nước trong khu vực ASEAN với Vùng Tây Nam rộng lớn của Trung Quốc.

Đồng thời, đây cũng là cặp cửa khẩu duy nhất có đủ các loại hình vận tải: đường sắt, đường bộ cao tốc, đường thủy và tương lai gần là đường hàng không. Nhưng chừng ấy chưa phải là lợi thế đặc biệt duy nhất của Khu KTCK Lào Cai. Là cửa khẩu duy nhất ở phía Bắc Việt Nam nằm trong lòng một thành phố trực thuộc tỉnh, Khu KTCK Lào Cai có cả hệ thống dịch vụ của một thành phố phục vụ cho nhu cầu giao lưu kinh tế - thương mại, xuất nhập khẩu. Đây cũng là một trong những vùng đệm quan trọng nhất của Khu vực Thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA) đã đi vào hoạt động từ năm 2010.

Nhờ vị thế đắc địa ấy, giai đoạn 2001-2020, giá trị hàng hóa xuất nhập khẩu qua Cửa khẩu Lào Cai tăng bình quân trên 15%/năm. Năm 2020, bất chấp ảnh hưởng của dịch COVID-19, tổng giá trị hàng hóa xuất nhập khẩu qua cửa khẩu này đạt 3,23 tỷ USD, tăng gấp 15,38 lần so với năm 2001. Cũng trong giai đoạn 2001-2020, trung bình hằng năm có gần 1,5 triệu lượt người tham gia hoạt động xuất nhập cảnh qua Cửa khẩu quốc tế Lào Cai. Tính đến hết năm 2020, trong Khu KTCK Lào Cai đã có 240 dự án đầu tư với tổng vốn đăng ký gần 16 nghìn tỷ đồng. Trong đó, có những dự án lớn như Nhà máy Luyện đồng Bản Qua (3,9 nghìn tỷ đồng); các dự án Logistics, kho bãi hàng hóa tại cửa khẩu quốc tế tổng vốn đầu tư 320 tỷ đồng...

Đặc biệt, giai đoạn từ 2011-2020, thu ngân sách qua cửa khẩu đạt trên 1.900 tỷ đồng/năm; tổng thu nộp ngân sách qua cửa khẩu chiếm gần 30% thu ngân sách trên địa bàn tỉnh.

Năm 2021 - năm đầu thực hiện

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ XVI, Khu KTCK Lào Cai được điều chỉnh mở rộng, với nhiều chính sách mới; kết cấu hạ tầng tiếp tục được đầu tư đồng bộ, hiện đại hơn. Khu KTCK Lào Cai thực sự đã trở thành "hạt nhân kinh tế" của vùng Tây Bắc. 

Là cực phát triển của vùng Trung du, miền núi phía Bắc, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lào Cai lần thứ XVI đã xác định, KTCK là một trong những lĩnh vực đột phá của tỉnh Lào Cai trong giai đoạn phát triển mới 2021-2025. Đặc biệt, Khu KTCK Lào Cai là một trong 8 khu kinh tế cửa khẩu trọng điểm trong giai đoạn 2021 – 2025 được Chính phủ đầu tư, phát triển hạ tầng, tạo nền tảng quan trọng để thu hút đầu tư, phát triển dịch vụ hỗ trợ xuất nhập khẩu, kỳ vọng sẽ hình thành một cực phát triển của vùng Trung du, miền núi phía Bắc.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Lào Cai đã tham mưu cho UBND tỉnh xây dựng Đề án phát triển Khu KTCK Lào Cai giai đoạn 2021 - 2025, mục tiêu hình thành một không gian kinh tế tổng hợp, có cơ sở hạ tầng kỹ thuật, kinh tế và xã hội đồng bộ, có vai trò là hạt nhân kinh tế, tạo động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai, trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa, hợp tác giao thương giữa Việt Nam và các nước ASEAN với thị trường khu vực Tây Nam của Trung Quốc.

Như chia sẻ của ông Ngô Quyền - Phó trưởng Ban KT-NS HĐND tỉnh Lào Cai, việc đổi mới quản lý KKTCK Lào Cai là tư duy định dạng lại mô hình phát triển kinh tế cửa khẩu thành mô hình khu kinh tế phát triển toàn diện. Trong đó không chỉ đẩy mạnh thông thương, phát triển dịch vụ theo chuỗi logistics mà phải phát triển KKTCK với tầm cỡ một đô thị lớn. Theo đó, Khu KTCK Lào Cai được định hướng phát triển có đặc điểm mang tính rộng khắp, không bị giới hạn ở các hoạt động sản xuất và xuất khẩu, có tính tích hợp cao với phần còn lại của nền kinh tế Lào Cai nói riêng và cả nước nói chung, đảm bảo sự kết nối hài hòa giữa hoạt động kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường.

Hiện tỉnh Lào Cai đã và đang tiếp tục ưu tiên phát triển Khu KTCK theo hướng đề cao thương mại, dịch vụ, đầu tư xây dựng đô thị - công nghiệp tập trung, khu vui chơi giải trí, các khu chức năng khác và hình thành khu hợp tác kinh tế qua biên giới giữa tỉnh Lào Cai với tỉnh Vân Nam. Cùng với đó, các dịch vụ phục vụ hoạt động xuất - nhập khẩu, tài chính, ngân hàng, tạm nhập tái xuất, logistics… phát triển đa dạng.

Với những bước tạo đà được chuẩn bị kỹ càng ấy,  Khu KTCK Lào Cai sẽ có những bước bứt phá ngoạn mục với vai trò khu kinh tế động lực chủ đạo của không chỉ của Lào Cai mà còn là đầu tàu kinh tế của vùng Tây Bắc.

Đức Toàn