Ba mươi năm sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, một mối quan hệ mới đang nổi lên giữa Trung Quốc và phương Tây, một học giả kinh tế hàng đầu khẳng định.

Khi một Trung Quốc “lực lưỡng” tìm cách tái cấu trúc các tổ chức thương mại và địa chính trị theo hình ảnh của riêng mình, Mỹ và các đồng minh phải đối mặt với một thách thức chính: giữ chân Bắc Kinh bằng các hiệp định thương mại và nỗ lực làm chậm sự nóng lên toàn cầu.

Người dẫn chương trình tại Bloomberg, Stephanie Flanders thảo luận về kinh tế và địa chính trị với Paul Tucker, cựu Phó thống đốc Ngân hàng Anh, đồng thời là tác giả của cuốn sách “Sự bất hòa toàn cầu”: Các giá trị và quyền lực trong một trật tự thế giới bị rạn nứt.

Nhiều năm trước, các nhà lãnh đạo thế giới có thể thiết lập các chính sách tiền tệ, an ninh quốc gia và nhân quyền một cách độc lập, nhưng ngày nay tất cả những điều đó đều được kết nối với nhau và mọi thứ phức tạp hơn.

Thực tế mới này được thể hiện rõ ràng khi Nhóm bảy nền kinh tế hàng đầu (G7) phản ứng trước cuộc chiến của Điện Kremlin với Ukraine, đã đóng băng dự trữ tiền tệ của Nga được giữ tại các ngân hàng phương Tây, ông Tucker nói.

Hồi tháng 10, Tổng thống Biden đã hạn chế bán chất bán dẫn và thiết bị sản xuất chip cho Trung Quốc, nhằm hạn chế sự phát triển kinh tế của nước này. Mỹ cũng yêu cầu các đồng minh chủ chốt thực hiện lệnh hạn chế này, làm dấy lên lo ngại nền kinh tế toàn cầu sẽ bị tách rời giữa hai bên.

Ngoài ra, có nhiều dự đoán rằng các quốc gia đang phát triển cuối cùng sẽ xoay chuyển trật tự thế giới hiện có, định hình một trật tự mà Mỹ, Châu Âu và Nhật Bản không còn là người nắm quyền quyết định nữa.

Trong lần lặp lại mới này, các thực thể ngoại giao và thương mại quốc tế sẽ phải được làm mới hoàn toàn. Tuy nhiên, quá trình này sẽ mất khoảng vài thập kỷ nữa, bởi vì trong khi Trung Quốc đã là một cường quốc thế giới, thì Ấn Độ và một số quốc gia đang phát triển khác vẫn còn cách xa.

Hiện tại, Hoa Kỳ sẽ được hưởng “hiện trạng kéo dài” trong tài chính toàn cầu với tư cách là nhà phát hành đồng tiền dự trữ hàng đầu thế giới, nhưng thương mại toàn cầu, đầu tư xuyên biên giới và mọi thứ khác sẽ diễn ra nhiều tranh giành quyền lực hơn, một điều gì đó giữa một “cuộc đấu tranh giữa các siêu cường”. và một “Chiến tranh Lạnh mới”.

Trong những năm tới, Trung Quốc sẽ cố gắng gây ảnh hưởng đến thương mại và chính trị toàn cầu, đây là một mối lo ngại thực sự đối với phương Tây.

Các nhà lãnh đạo thế giới sẽ cần phải tìm một đường lối khôn khéo khi đối phó và hợp tác với Trung Quốc về các vấn đề toàn cầu cấp bách trong khi tránh xa những người khác.

Ông Tucker chia sẻ với ông Flanders: “Tôi nghĩ vấn đề lớn là Trung Quốc quá hùng mạnh” để Mỹ và các đồng minh của họ có thể bảo họ cách sắp xếp lại xã hội của mình. Tuy nhiên, phương Tây nên “tìm ra nguyên nhân chung” nếu có thể.

Trích lời cựu Thủ tướng Anh Margaret Thatcher: "Đứng ở giữa đường rất nguy hiểm. Bạn sẽ bị các phương tiện tông vào từ cả hai phía". Châu Âu đang chọn “đứng giữa” Mỹ - Trung nhưng khu vực này liệu có thể cân bằng lợi ích hay sẽ phải chịu sức ép từ cả hai phía?

Cho tới nay, châu Âu đã cố gắng hành động như một bên cân bằng giữa Mỹ và Trung Quốc. Châu Âu đã không còn "ngây thơ" về những toan tính của Trung Quốc, một phần là do những sức ép từ phía Mỹ.

Điều này có thể thấy rõ ở Bắc, Trung và Đông Âu. Tuy nhiên, chính sách của châu Âu vẫn bị chi phối mạnh bởi chủ nghĩa trọng thương mà minh chứng cho điều này là sự vội vàng của Pháp và Đức khi thúc đẩy châu Âu ký kết thỏa thuận đầu tư với Trung Quốc vào cuối năm 2020.

Mỹ đã tăng cường những luận điệu nặng nề nhằm vào Trung Quốc và muốn châu Âu làm theo những rõ ràng, khối này đã có một lựa chọn làm trung gian giữa ngã ba đường.

Trong khi Mỹ cố gắng lôi kéo EU về phía mình và tránh xa Trung Quốc, EU lại rất muốn duy trì quan hệ kinh tế với Bắc Kinh. Mong muốn này lại càng thiết tha hơn nữa trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine gây ảnh hưởng nặng nề tới kinh tế châu Âu, ngay cả trong những năm tới.

Khi Đức đối mặt nguy cơ suy thoái kinh tế và châu Âu đứng trước mùa đông khắc nghiệt thiếu dầu khí giá rẻ của Nga, "có rất ít mong muốn đối đầu với Bắc Kinh", theo Noah Barkin, thành viên nhóm nghiên cứu Rhodium Group nhận định.

Điệp Nguyễn (Theo Bloomberg)