Lạm phát tại Mỹ đã tăng với tốc độ nhanh nhất trong gần 40 năm vào tháng trước, gây áp lực lên Tổng thống Joe Biden và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED). Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 12/2021 của Mỹ đã tăng 7% so với cùng kỳ năm 2020. Đây là mức tăng lớn nhất kể từ tháng 6/1982.

Lạm phát leo thang làm gia tăng chi phí hộ gia đình, ăn mòn tiền lương trong khi thị trường bất động sản cũng chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Giá ô tô, khí đốt, thực phẩm và đồ nội thất tăng mạnh vào năm 2021, như một phần của sự phục hồi nhanh chóng sau đại dịch.

Nguyên nhân khiến cho lạm phát tăng mạnh là do sự mất cân bằng cung-cầu (thiếu nguồn cung trong khi nhu cầu tăng vọt) liên quan đến đại dịch Covid-19, cùng với các biện pháp kích thích nhằm thúc đẩy nền kinh tế, khiến giá cả tăng vọt.

Nước Mỹ đang phải đối mặt với việc thiếu nguồn cung hàng hóa trầm trọng. Theo USA Today, các kệ quầy trong các siêu thị, cửa hàng tiện lợi hay các chợ đều chịu cảnh trống trơn do nguồn cung hàng hóa bị gián đoạn và không đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng.

Tuy nhiên, các nhà quan sát cho rằng kịch bản xấu nhất vẫn còn ở phía trước: giá cả tăng khi nền kinh tế tăng trưởng chậm lại. Đó là tình trạng lạm phát đình trệ (đình lạm) - cơn ác mộng tồi tệ nhất đối với người tiêu dùng Mỹ, các nhà đầu tư và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED).

Vấn đề nan giải

Đình lạm là một vấn đề khó giải quyết, nhất là đối với FED và những ngân hàng trung ương khác trên thế giới. Đó là bởi có rất ít công cụ để đối phó với tình trạng lạm phát và suy thoái cùng một lúc.

Cách tốt nhất để thúc đẩy một nền kinh tế suy yếu là giảm lãi suất, nhưng đó là điều không thể khi lãi suất vốn đã ở gần mức 0 trong vòng 2 năm qua.

FED đã ra tín hiệu nâng lãi suất để đối phó với tình trạng lạm phát, song điều này có thể hãm phanh nền kinh tế. Đây hiện cũng là nỗi lo ngại lớn nhất tại Anh, nơi ngân hàng trung ương tăng vào tháng trước đã tăng lãi suất để chống lại rủi ro lạm phát.

Việc nâng lãi suất cũng có xu hướng tăng thêm áp lực cho lãi suất trái phiếu dài hạn, vốn đã tăng sau khi FED can thiệp. Nền kinh tế Mỹ chứng kiến lạm phát tăng cao trong vòng gần 40 năm qua, song có những thời điểm tồi tệ hơn.

Tín hiệu tốt là nền kinh tế vẫn tăng trưởng khi phục hồi từ suy thoái đại dịch. Người tiêu dùng vẫn chi tiêu nhiều. Và kể cả nếu FED nâng lãi suất, các rủi ro sẽ không đe dọa đến nền kinh tế quá mức trong thời gian tới.

Tuy nhiên, tăng trưởng chậm lại trong quý III/2021 đã dấy lên những hồi chuông cảnh báo. Thị trường kỳ vọng nền kinh tế sẽ phục hồi trở lại vào quý IV/2021 và tiếp tục xu hướng tăng trong năm 2022. Tuy nhiên, rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng và số lượng ca nhiễm Omicron tăng mạnh sẽ có thể khiến cho tăng trưởng kinh tế gặp nhiều khó khăn.

Sai lầm chính sách

Tháng 12/2021 cũng là tháng thứ bảy liên tiếp lạm phát đạt mức 5% và là tháng thứ ba liên tiếp lạm phát vượt quá 6%. Theo Guardian, đây là đòn giáng mạnh nhất vào chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden và FED.

Các đảng viên Cộng hòa và thậm chí một số nhà kinh tế tự do cho rằng Tổng thống Biden ít nhất phải chịu một phần trách nhiệm về lạm phát cao. Họ cho rằng gói giải cứu tài chính mà ông thông qua vào tháng 3 năm ngoái chính là một động lực thúc đẩy lạm phát đáng kể cho một nền kinh tế vốn đã mạnh lên.

Trong khi đó, giới quan sát lại cho rằng Fed có thể đã chọn sai thời điểm thắt chặt chính sách. Điều này khiến cơ quan này tập trung vào giải quyết vấn đề ổn định giá cả thay vì thúc đẩy thị trương việc làm.

Cuối cùng, điều này có thể buộc các đợt tăng lãi suất sắp tới phải mạnh tay hơn, và có thể gây thiệt hại nặng nề cho nền kinh tế. Việc tăng lãi suất sẽ làm cho việc vay mua nhà hoặc xe hơi đắt hơn, và do đó giúp hạ nhiệt nền kinh tế.

FED đang đứng trước một tình huống chưa từng có. Các ngân hàng trung ương đã phải xử lý nhiều cuộc khủng hoảng trong những thập kỷ qua, nhưng nền kinh tế hiện đại chưa từng xử lý một mối đe dọa lạm phát sau đại dịch toàn cầu như hiện nay.

“Luôn có những rủi ro về chính sách sai lầm. Cần phải chuẩn bị cho nguy cơ đó”, bà Kristina Hooper - Giám đốc chiến lược thị trường toàn cầu của Invesco - nhận định về FED.

Hương Vũ (Theo CNN)