Ngọn núi lửa lớn nhất trên Sao Hỏa - Olympus Mons - cao 26 km và có đường kính khổng lồ 602 km. Trên đỉnh những miệng núi lửa khổng lồ này là những vùng trũng hình bát úp do đỉnh núi lửa sụp đổ sau một đợt phun trào dữ dội.

Kích thước khổng lồ của miệng núi lửa có chiều ngang lên tới 121 km - tạo ra một vi khí hậu đặc biệt bên trong chúng. Sử dụng camera gắn trên tàu thăm dò quay quanh Sao Hỏa, các nhà nghiên cứu đã lần đầu tiên quan sát thấy sương giá buổi sáng hình thành bên trong miệng núi lửa.

"Các trầm tích đang hình thành trên đáy miệng núi lửa, nhưng chúng tôi cũng thấy một chút sương giá ở rìa miệng núi lửa. Chúng tôi cũng xác nhận rằng đó là băng và có thể là nước", Tiến sĩ Adomas Valantinas tại Đại học Bern (Thụy Sĩ), tác giả chính của nghiên cứu, cho biết.

"Điều này rất quan trọng vì nó cho chúng ta thấy nước cũng có thể được tìm thấy ở hầu hết mọi nơi trên bề mặt Sao Hỏa", ông nói.

Theo nghiên cứu được công bố hôm 10/6 trên tạp chí Nature Geoscience, nhóm gồm hơn 20 nhà nghiên cứu đã phát hiện ra sương giá ở 4 ngọn núi lửa: Arsia Mons, Ascraeus Mons, Ceraunius Tholus và Olympus Mons.

Theo nhà nghiên cứu Valantinas, lớp trầm tích cực kỳ mỏng, chỉ dày 1/100 mm, tương đương 1/6 sợi tóc, nhưng chúng trải rộng trên diện tích bề mặt lớn đến mức chứa rất nhiều nước. Ông nói: "Dựa trên ước tính sơ bộ, đó là khoảng 150.000 tấn nước đá, tương đương với 60 bể bơi Olympic".

Valantinas nói rằng khám phá này đến khá tình cờ vì mục đích ban đầu ông là tìm kiếm sương giá carbon dioxide nhưng không tìm thấy gì cả. Trước đây, các trầm tích không được phát hiện vì chúng chỉ hình thành vào buổi sáng sớm và trong những tháng lạnh hơn, khiến khoảng thời gian quan sát bị thu hẹp.

Tuy nhiên, khó có khả năng một ngày nào đó sương giá sẽ được các phi hành gia trên Sao Hỏa tận dụng. Valantinas cho biết: "Điều này sẽ khá khó khăn, bởi vì mặc dù là một lượng lớn nhưng nó cũng rất mỏng và phù du, nghĩa là nó chỉ ở đó vào ban đêm và sáng sớm, sau đó thăng hoa trở lại bầu khí quyển".

Valantinas cho biết, các núi lửa nằm gần đường xích đạo của Sao Hỏa, khu vực ấm nhất hành tinh, khiến việc phát hiện ra nước trở nên đặc biệt hấp dẫn.

"Sao Hỏa là một hành tinh sa mạc, nhưng có nước đóng băng ở các chỏm cực và ở các vĩ độ trung bình. Hiện chúng tôi cũng phát hiện có sương giá ở các vùng xích đạo khá khô. Vì vậy, điều này khá bất ngờ", ông nói.

Ông nói thêm rằng trước đây, khi Sao Hỏa có bầu khí quyển dày hơn và khí hậu khác biệt, có thể đã có sông băng trên những ngọn núi lửa này. Nhóm nghiên cứu hiện muốn mở rộng việc tìm kiếm băng giá tới tất cả hơn chục ngọn núi lửa được đặt tên trên Sao Hỏa.

Giáo sư khoa học hành tinh John Bridges tại Đại học Leicester (Mỹ) cho biết: "Nếu sương giá trên những ngọn núi lửa này được xác nhận là nước (chứ không phải carbon dioxide), thì thật đáng ngạc nhiên".

Bên cạnh đó, việc phát hiện sương giá cũng sẽ đặt ra câu hỏi về việc hơi nước hình thành sương giá đến từ đâu, từ những ngọn núi lửa, mặc dù chúng không hoạt động, hay từ xa hơn nhiều, như những chỏm băng ở vùng cực.

Hoài Phương (theo CNN)