Làng Đào Thục – cái nôi của nghệ thuật múa rối nước truyền thống Việt Nam

Thứ ba, 15/11/2022 09:05 AM - 0 Trả lời

(CLO) Nghệ thuật múa rối nước của làng Đào Thục, huyện Đông Anh, Hà Nội đã có cách đây hơn 300 năm về trước. Tuy nhiên, tại mảnh đất được gọi là “cái nôi của nghệ thuật múa rối nước truyền thống” Việt Nam ở hiện tại vẫn là địa điểm lý tưởng dành cho những ai yêu thích trò chơi dân gian này.

Nghề múa rối nước đã có hơn 300 năm tại làng Đào Thục

Cách trung tâm Thành phố Hà Nội khoảng 25km, làng Đào Thục, huyện Đông Anh, Hà Nội là một ngôi làng cổ nằm dưới bờ đê sông Cà Lồ, nơi đây nổi tiếng khắp trong nước và quốc tế với nghề truyền thống múa rối nước.

Theo tìm hiểu, làng nghề múa rối nước Đào Thục có từ thời Hậu Lê. Lúc bấy giờ, trong làng có một người tên là Nguyễn Đăng Vinh. Ông là người Đào Xá, Yên Phong, Bắc Ninh, hiện nay là Đào Thục, Thụy Lâm, Đông Anh, giữ chức vụ Nội giám dưới thời nhà Lê. Đến thời Đồng Khánh (khoảng 1886-1888) làng được đổi tên thành Đào Thục.

lang dao thuc cai noi cua nghe thuat mua roi nuoc truyen thong viet nam hinh 1 — Hình ảnh thủy đình làng Đào Thục - là nơi biểu diễn các tiết mục múa rối nước truyền thống - Ảnh: Đình Trung

Trong thời gian làm quan to trong triều đình, ông học hỏi được nhiều kỹ nghệ của các phường nghề, đến sau này khi đã rời xa chốn quan trường, ông lập nên các phường hội như: phường Võ, phường Thầy, Phường Thợ, phường Thó (đóng cối) và phường Rối. Và từ đó nghề rối nước Đào Thục chính thức được ra đời.

Ngoài dạy múa rối nước, tương truyền trong dân gian, quan Nội Giám còn truyền dạy cho nhân dân Đào Thục 2 nghề nữa là dệt vải và làm mộc. Nghề dệt vải đã thất truyền hoàn toàn, hiện nghề mộc – một nghề tiểu thủ công nghiệp đòi hỏi sự khéo tay của người thợ đang được Đào Thục khôi phục lại, giúp nhân dân có thêm việc làm, nâng cao thu nhập.

Và sau khi ông mất, người dân làng nghề Đào Thục đã phong thần, lập bia đá để vinh danh công lao to lớn của ông. Hàng năm vào ngày giỗ của ông (24 tháng 2 âm lịch), dân làng tổ chức dâng hương để tưởng nhớ công đức của vị Tổ nghề. Ngày sinh, ngày hóa của ông, tại đình đều có múa rối nước tưởng nhớ ông. Ngôi đình ngày nay do nhân dân Đào Thục xây dựng lên trên nền đất, ruộng mà quan Nội Giám Đào Đăng Khiêm đã hiến.

Chia sẻ với phóng viên, ông Đặng Minh Hưng (65 tuổi) - người dân làng múa rối nước truyền thống Đào Thục cho biết: "Trải qua hàng vài trăm năm biến động của lịch sử, nghề rối nước làng Đào Thục từng có thời điểm tưởng chừng bị mất đi, mai một. Tuy nhiên, vào năm 1955 khi đó hòa bình ở miền Bắc được lập lại, phía Nhà nước và các chấp chính quyền quan tâm nên nghề múa rối nước của làng Đào Thục mới được giữ đến tận ngày nay. Đặc biệt, phường múa rối nước Đào Thục cũng được biểu diễn khắp trên cả nước và quốc tế. Nhận được nhiều giấy khen, bằng khen quý giá...".

Ông Hưng tâm sự, các nghệ nhân múa rối nước của làng Đào Thục mượn những con rối nước để kể lại những câu chuyện có thật trong dân gian Việt Nam, hoặc tái hiện lại khung cảnh làng quê của Việt Nam mộc mạc, đơn sơ, bình yên.... Đồng thời, những tiết mục múa rối nước cũng tái hiện lại hình ảnh người dân Việt Nam nhỏ bé nhưng có ý chí, nghị lực phi thường dám đứng lên đấu tranh để bảo vệ đất nước, dân tộc.

lang dao thuc cai noi cua nghe thuat mua roi nuoc truyen thong viet nam hinh 2 — Nghề múa rối nước đã có tại làng Đào Thục hơn 300 năm, bởi vậy các nghệ nhân đã sử dụng con rối làm sứ giả kể những câu chuyện dân gian gắn bó với làng quê Việt Nam - Ảnh: Đình Trung

Theo tìm hiểu, một tiết mục múa rối nước được biểu diễn tại làng Đào Thục thường có 7-8 người hỗ trợ nhau. Một số tiết mục cần ekip nhiều người hơn, khoảng 14-16 người gồm ca sĩ, nghệ sĩ biểu diễn. "Hiện làng Đào Thục có khoảng 50-60 nghệ sĩ múa rối nước, ca sĩ và nhạc công biểu diễn. Với họ, nghề mùa rối nước ở hiện tại không phải nghề chính, tuy nhiên, khi có lời mời biểu diễn hay lễ hội thì họ đều hưởng ứng, tham gia nhiệt tình...", ông Hưng tâm sự.

"So với chục năm về trước, thì ở hiện tại nghề múa rối nước đã có đồ bảo hộ, nên mỗi nghệ nhân khi biểu diễn đều khoác trên mình bộ đồ chống nước để đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Trước kia thì khác, người nghệ nhân phải chịu lạnh, hi sinh vì nghệ thuật để biểu diễn những tiết mục múa rối nước hay nhất cho người dân", ông Hưng cho biết thêm.

Hơn 10 tích trò ở nghề rối nước làng Đào Thục

Mỗi nghệ nhân làng Đào Thục đều coi múa rối nước là đứa con tinh thần, ăn cùng rối nước, ngủ cùng rối nước. Tuy nhiên, chính nét riêng biệt của nghề múa rối nước làng Đào Thục đã để lại dấu ấn tới người dân trong nước và quốc tế. Nhắc đến múa rối nước làng Đào Thục, người ta khỏi bất ngờ khi có tới 10 tích trò nổi tiếng và đa phần đều là những vở rối truyền thống từ thời sơ khai. Hầu hết các tiết mục múa rối nước đều bắt nguồn từ những câu chuyện có thật trong dân gian như cấy lúa, câu cá, chăn trâu,… hay nhiều tiết mục được biểu diễn theo tích truyện Thạch Sanh đánh Chằn tinh cứu nàng Công chúa, sự tích Sọ dừa, sự tích chú Cuội...

Bên cạnh những tiết mục mang tính truyền thống, hiện nay làng múa rối nước Đào Thục cũng có những tiết mục hiện đại để phục vụ khán giả như vở kịch “chiến thắng Điện Biên Phủ 12 ngày đêm”, “Rước ảnh Bác Hồ”… thu hút đông đảo người xem.

Một trong những nhân vật nổi tiếng và góp mặt trong hầu hết tất cả các tiết mục múa rối chắc chắn không thể không nhắc đến chú Tễu. Đặc biệt, trong múa rối làng Đào Thục, hình ảnh chú Tễu với tên gọi “anh Ba Khí” còn được chế tác vô cùng chân thực khi trên tay cầm quạt mo phe phẩy và có màn chào hỏi “đốt pháo bật cờ” rất độc đáo.

Một số hình ảnh thủy đình - nơi biểu diễn múa rối nước tại Làng Đào Thục

lang dao thuc cai noi cua nghe thuat mua roi nuoc truyen thong viet nam hinh 3 — Thủy đình tại làng Đào Thục - nơi dùng để biểu diễn múa rối nước truyền thống - Ảnh: Đình Trung

lang dao thuc cai noi cua nghe thuat mua roi nuoc truyen thong viet nam hinh 4 — Người dân làng rối nước Đào Thục ngoài công việc đồng áng ra thì họ còn có tình yêu sâu sắc với nghề múa rối nước với lịch sử hơn 300 năm - Ảnh: Đình Trung

lang dao thuc cai noi cua nghe thuat mua roi nuoc truyen thong viet nam hinh 5 — Những con rối nước được gắn cố định trên mặt nước trước thủy đình, như muốn nói lên tình yêu nghề, say nghề múa rối nước của người dân làng Đào Thục - Ảnh: Đình Trung

lang dao thuc cai noi cua nghe thuat mua roi nuoc truyen thong viet nam hinh 6 — Những con Rối mang đủ các hình thái từ động vật, cây cối đến con người với nhiều các sắc màu khác nhau như: đỏ, đen, xanh, vàng,… trông thật bắt mắt - Ảnh: Đình Trung

lang dao thuc cai noi cua nghe thuat mua roi nuoc truyen thong viet nam hinh 7 — Cận cảnh những con rối nước tại làng Đào Thục, huyện Đông Anh, Hà Nội - Ảnh: Đình Trung

Trên thực tế, những tích trò sáng tạo mới, có sự cải tiến theo thời đại nhưng nó vẫn giữ được cái hồn của truyền thống Việt Nam. Theo ông Nguyễn Văn Phi, một nghệ nhân tạo hình con rối nước tại phường rối Đào Thục cho biết: "Một con rối nước khi chế tác thì điều đầu tiên là người nghệ nhân phải thực sự khéo léo, tinh tế và tỉ mỉ trong từng công đoạn tạo hình và phải thể hiện được cái hồn trên từng tác phẩm rối nước. Bởi, mỗi con rối là một khối vật thể sống, khối cử động được, và mỗi con rối đại diện cho một số phận, một con người có thật trong lịch sử...".

Nói về nguyên liệu để chế tác ra một con rối nước, ông Nguyễn Văn Phi cho biết: "Gỗ sung là nguyên liệu chính dùng để tạo nên con rối nước. Ngoài mang ý nghĩa thể hiện sự sung túc, sung mãnh, thì gỗ sung còn đảm bảo được chất lượng mỗi sản phẩm. Đặc biệt, chất gỗ sung thường nhẹ, thẩm thấu hạn chế vì con rối nước biểu diễn hoàn toàn dưới nước và giảm được sự nứt vỡ...", ông Phi cho biết.

Về điểm khác biệt giữa múa rối nước làng Đào Thục so với các làng nghề múa rối khác, ông Nguyễn Văn Phi cho biết: "Múa rối nước tại làng Đào Thục khi biểu diễn vừa có thể chuyển động tịnh - tiến, đi chéo hoặc cử động được cả hai tay giúp người nghệ nhân có thể linh động, nhịp nhàng trong lúc biểu diễn".

Vì vậy, mà hàng năm làng rối nước Đào Thục lại đểu mở các lớp dạy nghề múa rối nước, nhằm truyền lại nghề hơn 300 tuổi cho thế hệ tương lai. Mỗi học viên sẽ mất vài tháng để học nghề và sau khi học xong khóa múa rối nước thì đi biểu diễn khoảng hai năm thì mới được chính quyền công nhận là nghệ sĩ múa rối nước chuyên nghiệp.

Ông Phi tâm sự: "Trong hơn 2 năm bị ảnh hưởng dịch bệnh COVID-19, nghề múa rối nước làng Đào Thục phải tạm đóng cửa. Tuy nhiên, ở hiện tại nghề múa rối nước Đào Thục đã trở lại, người dân trong làng lại tụ tập xung quanh buồng trò để xem các nghệ sĩ điều khiển những con rối nước. Thậm chí, phường rối nước luôn sẵn sàng tham gia biểu diễn mỗi khi có dịp Lễ, Tết hay những đoàn du khách tới thăm làng có nhu cầu muốn xem biểu diễn rối nước truyền thống.

Những nghệ nhân tại làng Đào Thục như hoá thân vào những con rối nước để kể lại những câu chuyện có thực trong lịch sử Việt Nam. Đồng thời muốn gửi gắm tình yêu vào nghề truyền thống của làng và lời cám ơn sâu sắc tới ông Tổ nghề rối nước đã truyền dạy lại nghề hay và mang nhiều ý nghĩa cho người dân làng Đào Thục ở hiện tại.

Trung Nguyễn

Tin mới

Sóc Trăng: Nâng cao chất lượng thông tin thời sự trên báo chí địa phương

(CLO) Chiều ngày 22/11, Hội Nhà báo tỉnh Sóc Trăng đã tổ chức Hội thảo nghiệp vụ báo chí “Nâng cao chất lượng thông tin thời sự trên báo chí địa phương”.

Công tác hội

Nóng 18h: Đề xuất áp thuế theo hàm lượng đường với nước ngọt

(CLO) Bản tin Nóng 18h: Đề xuất áp thuế theo hàm lượng đường với nước ngọt; Hàng không tăng thêm 3.000 chuyến bay, bổ sung lượng vé Tết; Bước đầu xác định niên đại gần 150 bộ hài cốt tại phố Tây Sơn…

Bản tin nóng 18h

Trao giải cuộc thi viết 'Những kỷ niệm sâu sắc về thầy cô và mái trường'

(CLO) Ngày 22/11, Báo Giáo dục và Thời đại đã tổ chức trao giải cuộc thi viết Những kỷ niệm sâu sắc về thầy cô và mái trường. Cuộc thi do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức, Báo Giáo dục và Thời đại là đơn vị thường trực.

Nghề báo

Hải Phòng: Không có việc tạm dừng các thủ tục hành chính liên quan giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

(CLO) Việc thực hiện các thủ tục hành chính liên quan đến giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của người dân và tổ chức như chuyển mục đích sử dụng đất; chia tách, hợp thửa... nếu phù hợp quy định thì vẫn được thực hiện theo quy định.

Đời sống

Hà Tĩnh: Bắt 6 đối tượng buôn bán, vận chuyển trên 2,2 tấn pháo

(CLO) Ngày 22/11, Công an huyện Đức Thọ (Hà Tĩnh) cho biết, vừa phối hợp với Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm Công nghệ cao Công an Hà Tĩnh, Công an TP Hà Nội, Quãng Ngãi, Gia Lai phá thành công Chuyên án buôn bán, vận chuyển hàng cấm (pháo) với quy mô lớn, bắt giữ 06 đối tượng, thu giữ trên 2.200kg pháo các loại cùng nhiều tang vật liên quan.

Đời sống

Khởi tố 4 đối tượng tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép tại Quảng Ninh

(CLO) Ngày 22/11, Cơ quan CSĐT Công an huyện Tiên Yên (Quảng Ninh) vừa ra Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can 4 đối tượng về tội Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép.

Vụ án

Quảng Nam đăng cai Hội nghị Quốc tế về du lịch nông thôn 2024

(CLO) Sáng 22/11, tại khu nghỉ dưỡng Hoiana (huyện Duy Xuyên), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) phối hợp với UBND tỉnh Quảng Nam tổ chức họp báo công bố việc đăng cai Hội nghị Quốc tế về Du lịch Nông thôn lần đầu tiên của UN Tourism (tổ chức du lịch thế giới), diễn ra vào năm 2024 tại Quảng Nam.

Du lịch

Cựu Thủ tướng Đức Merkel nói gì về Ukraine, Putin và Trump trong cuốn hồi ký mới?

(CLO) Những trích đoạn từ cuốn hồi ký sắp xuất bản của cựu Thủ tướng Đức Angela Merkel đề cập đến mọi thứ, từ cuộc xung đột ở Ukraine cho đến Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump.

Thế giới 24h

Thủ tướng Israel được mời đến Hungary sau lệnh bắt giữ của Tòa án Hình sự Quốc tế

(CLO) Ngày 22/11, Thủ tướng Viktor Orban cho biết ông sẽ mời Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đến thăm Hungary, đồng thời đảm bảo rằng lệnh bắt giữ ông Netanyahu của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) sẽ "không được thực hiện".

Thế giới 24h

Oreshnik, 'siêu tên lửa' mà Nga vừa phóng vào Ukraine là gì?

(CLO) Nga tuyên bố các hệ thống phòng không hiện đại trên thế giới, bao gồm của Mỹ và châu Âu, không thể đánh chặn loại tên lửa đạn đạo mới Oreshnik mà nước này vừa phóng vào thành phố Dnipro ở miền trung Ukraine.

Thế giới 24h

Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ VII với nhiều điểm mới nổi bật

(CLO) Để tiếp tục nâng cao chất lượng, đưa Giải thưởng Sách Quốc gia xứng tầm với vị thế là một giải thưởng cấp quốc gia, đồng thời tạo sự lan tỏa mạnh mẽ đến gần hơn với bạn đọc, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Điều lệ và Quy Giải thưởng mới với nhiều điểm mới. Thông tin này được đưa ra tại buổi họp báo do Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức sáng nay ngày 22/11 tại Hà Nội.

Đời sống văn hóa

Elon Musk chỉ trích việc Úc cấm trẻ em dùng mạng xã hội

(CLO) Tỷ phú Elon Musk, chủ sở hữu mạng xã hội X, đã chỉ trích dự luật của Úc, trong đó cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội và phạt các mạng xã hội lên tới 49,5 triệu AUD (32 triệu USD) đối với các vi phạm.

Báo chí - Công nghệ

Doanh thu sụt giảm 95%, gần 50 triệu cổ phiếu Thiên Nam (TNA) bị đình chỉ giao dịch, phải chuyển sàn UpCom

(CLO) Từ ngày 29/11/2024 tới đây, gần 50 triệu cổ phiếu của CTCP Thương mại Xuất nhập khẩu Thiên Nam (Mã: TNA) bị đình chỉ giao dịch sẽ chuyển sang sàn UpCom. Doanh thu Quý 3 của đơn vị giảm tới 95% gây thua lỗ nặng.

Kinh doanh - Tài chính

Địa ốc Hoàng Quân (HQC) nợ tăng vọt tăng 71%, dòng tiền kinh doanh âm 1.185 tỷ đồng

(CLO) Kết quả kinh doanh của Địa ốc Hoàng Quân tuy có cải thiện nhưng mới chỉ hoàn thành 26% mục tiêu cả năm. Trong khi lượng nợ vay gia tăng mạnh để bù đắp dòng tiền kinh doanh đang âm tới 1.185 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm.

Kinh doanh - Tài chính

Khai mạc Triển lãm Hành động vì Cộng đồng với chủ đề 'Cộng đồng kiến tạo'

(CLO) Sáng 22/11, tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám đã diễn ra Triển lãm Hành động vì Cộng đồng - Human Act Prize 2024 với chủ đề “Cộng đồng kiến tạo”.

Nghề báo

VFF hướng tới việc xây dựng, phát huy tốt các hoạt động tập thể cho bóng đá Việt Nam

(CLO) Ngày 22/11, tại Hội trường Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF), Đại hội thường niên VFF năm 2024 khoá IX (nhiệm kỳ 2022 - 2026) đã chính thức diễn ra với sự tham dự của lãnh đạo Liên đoàn Bóng đá trong nước và quốc tế.

Thể thao

Bình Luận

Tin khác

Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ VII với nhiều điểm mới nổi bật

Đời sống văn hóa

Liên hoan nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ 3 tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau

(CLO) Liên hoan nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ 3 tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau là nơi các nghệ nhân gặp gỡ, giao lưu nhằm bảo tồn, phát triển phong trào đờn ca tài tử tại mỗi địa phương.

Đời sống văn hóa

Khai mạc Liên hoan ca múa nhạc toàn quốc 2024 đợt 1

(CLO) Liên hoan ca múa nhạc toàn quốc được tổ chức định kỳ 3 năm một lần đã khẳng định là một thương hiệu quốc gia trong các liên hoan về nghệ thuật ca múa nhạc ở Việt Nam.

Đời sống văn hóa

Hội nghị triển khai Chỉ thị 30: Định hướng phát triển công nghiệp văn hóa như một ngành kinh tế mũi nhọn

(CLO) Ngày 21/11, tại Đà Nẵng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức Hội nghị triển khai Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 29/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam.

Đời sống văn hóa

TP.HCM: Nhiều rạp hát xuống cấp, chỉ 2/12 cơ sở đủ điều kiện hoạt động

(CLO) Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM (Sở VH-TT) chỉ đạo các đơn vị phối hợp sắp xếp lại cơ sở vật chất để đảm bảo tổ chức các chương trình nghệ thuật, phục vụ chính trị và nhu cầu giải trí của người dân.

Đời sống văn hóa

5 quốc gia tham dự Liên hoan Múa Châu Á 2024

(CLO) Liên hoan Múa Châu Á năm 2024 diễn ra tại Hà Nội quy tụ 5 quốc gia Việt Nam, Hàn Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và Mông Cổ.

Đời sống văn hóa

Trưng bày huy hiệu của người Mỹ phản đối cuộc chiến tranh ở Việt Nam

(CLO) Trưng bày “Câu chuyện từ những huy hiệu phản chiến” mang đến cho công chúng cái nhìn chân thực về “cuộc chiến” trong lòng nước Mỹ để phản đối cuộc chiến tranh ở Việt Nam.

Đời sống văn hóa

Hà Nội tổ chức nhiều hoạt động tôn vinh di sản tại khu phố cổ

(CLO) Nhân dịp kỷ niệm 20 năm khu Phố cổ Hà Nội đón nhận Bằng Di tích lịch sử Quốc gia, Ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội tổ chức 20 hoạt động trưng bày, triển lãm và biểu diễn nghệ thuật đặc sắc để tôn vinh những giá trị di sản của mảnh đất Thăng Long xưa.

Đời sống văn hóa