Những ngày này, đồng muối Tam Hòa, xã Hòa Lộc, huyện Hậu Lộc đang bắt đầu vào chính vụ. Tranh thủ những ngày nắng nóng, diêm dân nơi đây đang khẩn trương ra đồng để làm muối. Người đẩy xe, người cào muối tạo nên khung cảnh hối hả giữa cái nắng hè. 

Giữa trưa hè nắng gắt, khi nhiệt độ ngoài trời đạt ngưỡng 40 - 42 độ C, hàng trăm diêm dân xã Hoà Lộc, với những tấm lưng ướt đẫm mồ hôi vẫn phơi mình làm việc. Được biết, nắng càng gắt thì muối làm ra sẽ càng đẹp nên thời điểm này, bà con diêm dân ra đồng làm việc rất đông.

Nghề làm muối phụ thuộc nhiều vào thời tiết nên họ thường tập trung cao điểm sản xuất trong mùa nắng, từ tháng 4 đến tháng 6 (Âm lịch).

Để tạo ra những hạt muối trắng tinh khiết, phải trải qua nhiều công đoạn lao động vất vả.

Từ sáng sớm tinh mơ, người làm muối đã phải thức giấc để bắt đầu một ngày làm việc trên cánh đồng. Đầu tiên là công đoạn làm đất, tưới nước biển lên sân phơi và rắc muối mồi. Buổi chiều từ 3 - 4 giờ là lúc muối lên thành hạt, diêm dân phải mau chóng gom muối về lều thu mua. Họ đều phải làm việc dưới cái nắng vì có nắng thì mới làm được muối.

Bác Vĩnh, một người dân làm muối đã gần 40 năm tâm sự, cái nghề này nó vất vả ghê gớm, trời đổ nắng, người ta chạy vào nhà thì mình lại phải chạy ra, trời đổ mưa, người ta tìm chỗ trú thì mình đang trong nhà lại phải chạy thật nhanh ra đồng. Sợ nhất là những cơn mưa giông chiều, đột ngột đổ xuống cuốn phăng hết cả muối lẫn mồ hôi diêm dân.

Phải trải qua nhiều công đoạn mới làm ra được hạt muối. Việc đầu tiên là làm đất nền, sau đó xúc đất vào dạt, tưới nước mặn từ bể vào sân phơi. Rồi phải ngâm cát vào nước biển (nước mặn độ 1), sau đem cát đó phơi trên sân đất nện, khi khô trên từng hạt cát sẽ kết tinh những hạt muối nhỏ. Dùng nước biển lọc qua cát đó sẽ được nước mặn hơn gọi là nước mặn độ 2. Lại tiếp tục phơi cát và dùng nước mặn độ 2 lọc qua cát đã phơi được nước mặn độ 3.

Sau khi đổ đất, diêm dân sẽ múc nước từ kênh rải vào đất nền, mục đích làm cho đất nền đỡ khô, tăng độ thấm lọc cho nước muối. Sau khi phơi đất khô, tiếp theo là xúc đất vào lọc lấy nước mặn, sau đó tưới nước mặn từ bể vào sân phơi. Sau khi phơi khoảng một ngày muối bắt đầu lên hạt thì là lúc thu hoạch được.

Tất cả công đoạn đó phải diễn ra trong ngày, để sang ngày thứ 2 muối sẽ giảm vị mặn. Bởi vậy mà đời sống của những diêm dân Hoà Lộc càng thêm cực khổ, cả ngày quay quắt, làm việc quần quật mà thu nhập cũng đâu có cao cho cam.

Nghề làm muối khó khăn, lại phụ thuộc tự nhiên, giá cả muối thấp, bấp bênh nên đời sống của người dân ở Hoà Lộc từ bao đời nay vẫn không thoái khỏi cái nghèo, cái khổ. Chẳng bao giờ người ta tìm thấy có người giàu lên nhờ làm muối.

Thực tế, do phụ thuộc gần như hoàn toàn vào điều kiện thời tiết nên nghề làm muối ở Hoà Lộc một năm chỉ làm được khoảng 5 tháng mùa nắng. Trong đó, thời điểm thích hợp nhất để làm muối là từ tháng 4 Âm lịch đến hết tháng 7 Âm lịch.

Khi được giá, thương lái thu mua muối thành phẩm với giá 2.000 - 2.500 đồng/kg; có thời điểm giá bán muối thành phẩm chỉ ở mức 1.400 - 1.600 đồng/kg. Giá muối thường xuyên lên xuống theo thời vụ khiến đời sống diêm dân luôn gặp khó khăn.

Những hình ảnh tại làng muối xã Hoà Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hoá: 

Hà Anh