Một nghệ sĩ tạo hình lớn của thế giới, một gạch nối vĩ đại của hội họa Đông - Tây. Người đã tạo nên một “không gian Lê Bá Đảng” chinh phục thế giới hội họa.

Không gian đó như bắt con người nhìn vào chính mình từ vũ trụ, một vũ trụ sâu thẳm, có sự biến hóa giữa sống và chết, có và không; thời gian liên kết với không gian bất tận…

Đề tài của ông từ vũ trụ đến mặt đất, đến tận bên trong tâm hồn của con người và vật: Tranh hai mặt, Bàn chân Giao Chỉ, Tuồng nhân loại, Thiền xanh, Phụ nữ, Chiến tranh, Con mắt, Mèo, Ngựa, Ngựa - người… Tất cả đã đưa ông trở thành một nghệ sĩ tạo hình đạt gần như mọi vinh quang của nghệ thuật.

Lê Bá Đảng gần gũi với cội nguồn và từ cội nguồn ông đến với nhân loại lớn. Một lần đến thăm “Giáo đường hình ảnh” của Lê Bá Đảng ở vùng Baux de Provence (Pháp), nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường chợt “rùng mình, đau nhói trong ngực” khi nhận ra Bàn chân Giao Chỉ đang “bước qua thời gian” từ cổ đại đến hiện đại.

Lê Bá Đảng say mê “Bàn chân Giao Chỉ”, biết bao nhiêu tranh, tượng của ông đã chỉ khắc tạc một bàn chân, bàn chân Giao Chỉ. Ở đó, thấp thoáng những người mẹ còng lưng, những người vợ, người mẹ mòn mỏi chờ chồng. Bàn chân Giao Chỉ lấm bùn đất, chai sạm với nắng gió, vương vất nỗi buồn, nỗi đau bất tận, ngấm sâu, lặng sâu.

Để có một Bàn chân Giao Chỉ, một Không gian Lê Bá Đảng và hàng loạt những tác phẩm đồ sộ khác, ông đã bước đi từ những bức tranh con mèo.

Những năm 50 của thế kỷ trước, sau khi tốt nghiệp tại Học viện Nghệ thuật Toulouse, vợ chồng Lê Bá Đảng vẫn sống trong nghèo khó. Và chính những bức tranh vẽ mèo, lấy cảm hứng từ Phố Con Mèo Câu Cá (La Rue Du Chat Qui Pêche) ở Paris đã giúp ông vượt qua khó khăn lúc khởi nghiệp. Vì vậy ông lấy hình tượng con vật đáng yêu này làm chữ ký của tác giả - một ký hiệu tự họa.

Nếu như trong đề tài “Tấn tuồng nhân loại” có vẻ như ông ghét con người, bởi những gì trải nghiệm trong cuộc sống gian khổ, thì trong tranh về con vật, ông yêu mến con ngựa, con mèo. Với ông, thế giới người và ngựa thực thụ là người, cũng là thế giới tự do. Tranh mèo của ông cũng vậy, đầy suy tư về thân phận con người với những nét thư pháp lộng lẫy và chìm đắm, bay bổng, vút cao. Ông vẽ mèo như chim, như rắn, đặt ra những dấu hỏi ngàn đời “ta là ai”. Thành công lớn nhất trong những bức tranh mèo của Lê Bá Đảng là phát triển một loại hình nghệ thuật đơn giản, ít màu sắc nhưng đặt ra những câu hỏi làm con người lúng túng.

Bạn muốn chiêm ngưỡng tranh con mèo, hãy đến Trung tâm Nghệ thuật Lê Bá Đảng (số 15 đường Lê Lợi, phường Vĩnh Ninh, TP. Huế). Tại đây đang trưng bày và lưu giữ 394 tác phẩm (có 12 bức tranh về mèo), trong đó có 349 tác phẩm Lê Bá Đảng sáng tác và 45 tranh, tư liệu của một số họa sĩ nổi tiếng trên thế giới như Picasso, Matta, Pignon… mà vợ chồng họa sĩ sưu tập được.

Năm mèo, mời các bạn ngắm nhìn những bức tranh mèo của người nghệ sĩ tài năng, xuất thân là một người lính thợ, từng đánh phát xít, bị bắt làm tù binh, sau đó tự do để bắt đầu cuộc hành trình tìm kiếm cái đẹp và trả lời những câu hỏi hóc búa mà nhân loại suy tư từ khi có mặt trên địa cầu này…

Vĩnh Hy