Tôi về thăm Lô Lô Chải trong một ngày cuối tháng 4, khi mà mùa hè đã bắt gõ cửa, mở ra trước mắt tôi là một ngôi làng nhỏ như bước ra từ câu truyện cổ tích: yên bình, thơ mộng, cổ kính dưới sự hùng vĩ của núi non đại ngàn. Thôn Lô Lô Chải xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn, ngôi làng nằm sát điểm cực Bắc Việt Nam, cách cột cờ Lũng Cú 1,5 km. Ngôi làng nhỏ nằm dưới chân núi Rồng là nơi sinh sống của khoảng 90% đồng bào dân tộc thiểu số Lô Lô.

Thôn có 119 hộ với 542 nhân khẩu, trong đó có 42 hộ làm homestay, 5 hộ làm thêm nhà hàng. Dù quy hoạch du lịch nhưng Lô Lô Chải vẫn giữ nguyên các giá trị truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc vùng cao nguyên đá.

Lô Lô Chải thu mình trong một thung lũng được bao bọc bởi những dãy núi đá tai mèo cao ngất trời. Những ngôi nhà trình tường vách đất thấp thoáng sau hàng rào đá được xếp thủ công khéo léo, phía trên là những mái ngói âm dương đã nhuốm màu thời gian, những hàng cây xanh ngát hòa cùng đủ muôn màu rực rỡ của những vườn hoa.

Những gam màu vừa cổ kính vừa tươi mới tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp khiến ai nấy đều ngẩn ngơ ngắm nhìn. Vẻ đẹp ấy được tạo nên bởi cái mộc mạc của truyền thống, cái tĩnh lặng đến trong trẻo của không gian và cái thanh sơ của núi rừng.

Phát triển du lịch cộng đồng dựa trên cốt lõi là những giá trị truyền thống đã có giúp Lô Lô Chải trở thành điểm đến đặc biệt trên hành trình khám phá Hà Giang. Để làm du lịch cộng đồng các hộ dân trong làng đã cùng nhau tu sửa nhà cửa, công trình vệ sinh khép kín để đón khách nhưng vẫn giữ nguyên cách bày biện, trang trí đồ đạc và không gian sinh hoạt truyền thống nhiều năm nay.

Những biển hiệu là những tấm gỗ được ghi thủ công được treo trước cửa, các vật dụng trong nhà đều gắn liền với cuộc sống hàng ngày của người dân. Không bê tông hóa, không hiện đại hóa ấy vậy mà Lô Lô Chải vẫn thu hút du khách, thậm chí những dịp lễ, tết hay cuối tuần còn hết phòng trống cho thuê.

Bên cạnh cảnh quan đặc biệt, nơi đây còn là ghi dấu trong lòng du khách bởi văn hóa, ẩm thực và những giá trị tinh thần được lưu giữ từ ngàn xưa. Người dân Lô Lô vẫn giữ được thói quen mặc trang phục truyền thống vào các dịp đặc biệt, cùng nhau gìn giữ, phát huy những phong tục, lễ hội truyền thống gắn liền với đời sống tâm linh của đồng bào qua bao thế hệ như lễ cúng tổ tiên, lễ mừng lúa mới, mừng nhà mới…

Hoa văn chủ đạo trên trang phục của người Lô Lô mang đậm dấu ấn riêng của thiên nhiên và mảnh đất của họ. Hoa văn hình cây ngô, hoa tam giác mạch…những sản vật quen thuộc của địa phương.

Điểm nhấn trên bộ trang phục là những hoa văn được tạo hình những chiếc khuy, những chiếc khuy được may gần nhau thành một hàng dọc trên mũ, tay áo, thân áo của người phụ nữ Lô Lô. Chúng thể hiện sự đoàn kết, gắn kết keo sơn của người dân nơi đây. Họ biết cách lan tỏa vẻ đẹp ấy bằng cách treo thật trang trọng những bộ trang phục ấy thật trang trọng ngay trước hiên nhà và cho may, thuê trang phục nếu như khách có nhu cầu. Đó cũng là một cách để quảng bá văn hóa.

Ghé thăm Lô Lô Chải chúng tôi thoải mái khám phá, trải nghiệm và thưởng thức ẩm thực địa phương. Chén rượu ngô say nồng, bát thắng cố nóng hổi, thịt treo gác bếp, lẩu gà đen, bia tam giác mạch…tất cả đều được người dân tự tay nấu và phục vụ du khách. Bên ánh lửa bập bùng, chúng tôi cùng nhau giao lưu văn hóa, văn nghệ bằng những điệu hát, tiếng khèn, những điệu múa sạp đặc trưng cùng với người dân. Giữa cái lạnh đặc trưng về đêm của vùng cao, chúng tôi “ấm lòng” bởi tình người, sự gắn kết giữa người dân bản địa và du khách.

Bắt kịp với nhịp sống hiện đại ngày nay, đồng bào làm du lịch cộng đồng tại thôn Lô Lô Chải đều có thể nói thông thạo tiếng Anh, có thể tự tin giao tiếp, hướng dẫn khách du lịch tham quan, tìm hiểu về cảnh quan, phong tục, đời sống của đồng bào trong bản. Họ kết hợp với các bạn trẻ đam mê du lịch cùng nhau quảng bá hình ảnh du lịch qua các trang mạng xã hội, những hình ảnh đẹp về trang phục, cảnh quan, phong tục truyền thống của người Lô Lô đều được đưa lên các trang Fanpage riêng của mỗi homestay tại Lô Lô Chải. Các homestay đều được có mặt trên các ứng dụng trực tuyến để du khách có thể dễ càng tiếp cận…

Cùng với tiềm lực vốn có của địa phương, sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền cũng chính là đòn bẩy giúp du lịch nơi đây ngày một phát triển. Người dân được hỗ trợ kinh phí, tập huấn các kĩ năng làm du lịch, trau dồi ngoại ngữ, nghiệp vụ nấu nướng… đồng thời tập trung tuyên truyền nâng cao ý thức cho các hộ bảo vệ môi trường, giữ gìn và bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống của người Lô Lô.

Có thể khẳng định, nhờ vào du lịch mà cuộc sống của người dân nơi đã thay đổi tốt đẹp hơn, họ giờ đây đã có thể làm giàu từ du lịch, du khách ghé thăm cột cờ Lũng Cú đã có thêm điểm dừng chân đáng nhớ. Cách làm du lịch thông minh, đúng hướng đã giúp Lô Lô Chải trở thành điểm sáng trong du lịch vùng Cao nguyên đá Đồng Văn.

Bài và ảnh: Đào Dung