Động thái này diễn ra sau khi Mỹ và Hà Lan đưa ra các biện pháp tương tự trong những tháng gần đây khi Washington và các đồng minh cố gắng hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ bán dẫn tiên tiến của Trung Quốc.

Tháng 10/2022, Chính phủ Mỹ đã đưa ra một loạt biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với chip của quốc gia 1,4 tỷ dân. Kể từ đó, Washington đã vận động Hà Lan và Nhật Bản tham gia nỗ lực này.

Trung Quốc phản ứng thế nào?

Trong một tuyên bố, người phát ngôn của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết Bắc Kinh "phản đối mạnh mẽ" quyết định của Tokyo áp đặt kiểm soát xuất khẩu đối với các mặt hàng liên quan đến sản xuất chất bán dẫn tiên tiến. Đồng thời cho rằng động thái này đi ngược lại hiệp định thương mại tự do và các quy định thương mại quốc tế.

Có thể cho rằng đây là hành động lạm dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu.

Bên cạnh đó, một số giám đốc điều hành ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc đã bày tỏ lo ngại về tác động tiềm ẩn của các biện pháp hạn chế xuất khẩu chip, linh kiện bán dẫn của Nhật Bản.

Alex Capri, giảng viên tại Đại học Quốc gia Singapore (NUS), cho biết: “Không có thành tựu công nghệ nào khó hơn việc sản xuất chip thương mại số lượng lớn, đặc biệt khi đạt được kích thước nanomet nhỏ hơn”.

Ông nói rằng do Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan và Hà Lan thống trị chuỗi sản xuất chip giá trị nên họ "có xu hướng" hợp tác với Washington, mặc dù thị trường Trung Quốc rất quan trọng đối với doanh số bán hàng của họ.

Hiện tại, đối với Trung Quốc, mục tiêu tự chủ hoàn toàn về sản xuất và phát triển chất bán dẫn sẽ là một "nhiệm vụ gần như bất khả thi", vị giảng viên nhận định.

Trong chuyến đi đến tỉnh Quảng Đông ở miền Nam Trung Quốc vào tháng 4, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo đuổi sự tự chủ về khoa học và công nghệ, nhấn mạnh rằng động thái này là rất quan trọng để thúc đẩy các nỗ lực hiện đại hóa của Bắc Kinh.

Ông kêu gọi các doanh nghiệp Trung Quốc thực hiện "những bước tiến xa hơn" để tăng cường năng lực đổi mới và đạt được nhiều tiến bộ hơn trong việc "đạt được những bước đột phá" trong các công nghệ cốt lõi.

Trung Quốc “trả đũa” công ty chip Mỹ Micron

Để trả đũa các biện pháp kiểm soát xuất khẩu do Mỹ dẫn đầu, cơ quan quản lý không gian mạng của Trung Quốc đã thông báo vào ngày 21/5 rằng nhà sản xuất chip Micron không vượt qua được cuộc đánh giá an ninh mạng, do đó họ đã cấm các nhà khai thác mua sản phẩm từ Micron.

Trong cuộc gặp giữa các quan chức thương mại hàng đầu của Mỹ và Trung Quốc, Bộ trưởng Thương mại của Washington, Gina Raimondo, đã nêu vấn đề này với người đối lập với bà ở Bắc Kinh, Wang Wentao. Hôm thứ Bảy, Raimondo nhấn mạnh rằng Washington sẽ không tha thứ cho lệnh cấm mua chip bộ nhớ từ Micron của Bắc Kinh.

Đồng thời, bà cho biết Mỹ kiên quyết phản đối động thái của Trung Quốc đối với gã khổng lồ chip.

Sau quyết định của Trung Quốc về việc tạm dừng mua chip bộ nhớ, Giám đốc tài chính của Micron, Mark Murphy, cho biết vào ngày 22 tháng 5 rằng công ty đang đánh giá động thái này có thể ảnh hưởng đến doanh số bán hàng.

Biện pháp kiểm soát xuất khẩu có phản tác dụng?

Trong khi Chính phủ Trung Quốc cho biết các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Nhật Bản sẽ làm suy yếu lợi ích của các công ty Trung Quốc và phá vỡ ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu. Một số công ty bán dẫn của Mỹ và Chính phủ nước ngoài cũng đã cảnh báo về tác động tiềm tàng của các biện pháp kiểm soát xuất khẩu phối hợp.

Chia sẻ với Financial Times, Jensen Huang, giám đốc điều hành của nhà sản xuất chip Mỹ Nvidia, cho rằng xứ cờ hoa có nguy cơ gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành công nghệ của mình nếu tiếp tục áp đặt các hạn chế thương mại với Trung Quốc.

"Nếu Trung Quốc không thể nhập khẩu chip bán dẫn, họ sẽ tự xây dựng nó. Vì vậy, Mỹ cần cẩn thận. Trung Quốc là một thị trường rất quan trọng đối với ngành công nghệ", ông nói.

Ngoài cảnh báo từ Huang, Hàn Quốc cũng kêu gọi Mỹ xem xét lại các tiêu chí trợ cấp chất bán dẫn.

Ngoài ra, theo chuyên gia đến từ Hội đồng Đại Tây Dương: “Trong khi Chính phủ Mỹ quyết định trừng phạt Trung Quốc, Hiệp hội Công nghiệp Chất bán dẫn cho rằng quốc gia này cần phải làm điều đó theo cách không gây tổn hại quá nhiều cho các công ty trong nước hoặc công ty từ các nước đồng minh”.

Nhiều chuyên gia thừa nhận rằng rất khó để Washington và các đồng minh thực hiện các biện pháp kiểm soát xuất khẩu này một cách "chiến lược" vì hầu hết các công ty đầu tư vào Mỹ cũng có lợi ích kinh doanh mạnh mẽ ở Trung Quốc.

Mặc dù các biện pháp của Washington đã tạo ra một số thiệt hại tài sản thế chấp cho các công ty Mỹ, loạt nhà phân tích cho rằng vẫn có thể tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại giữa các công ty bán dẫn Mỹ và các công ty bán dẫn Trung Quốc mà không cần từ bỏ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu.

Khánh Vy (Theo DW)