Dự án Luật Kiến trúc đã được Quốc hội xem xét, thảo luận lần đầu tại kỳ họp thứ 6 Quốc hội khóa XIV. Trên cơ sở ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường phối hợp với Ban soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật.

Tại phiên họp thứ 32, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục cho ý kiến các vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật gồm về phạm vi điều chỉnh của Luật; chính sách của Nhà nước trong hoạt động kiến trúc và Chiến lược phát triển kiến trúc Việt Nam; quy định bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam trong kiến trúc và bảo tồn, khai thác công trình kiến trúc có giá trị nhưng chưa được xếp hạng là di tích lịch sử - văn hóa; quy chế quản lý kiến trúc; Hội đồng Kiến trúc quốc gia và chứng chỉ hành nghề kiến trúc.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Phan Xuân Dũng trình bày Báo cáo một số nội dung lớn trong tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Kiến trúc, đồng thời cho biết: Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thống nhất với phạm vi điều chỉnh của Luật như Tờ trình của Chính phủ vì cho rằng phạm vi điều chỉnh của Luật cần phản ánh được đầy đủ các chế định cần thiết đối với hoạt động kiến trúc, đáp ứng mục tiêu quản lý kiến trúc và hành nghề kiến trúc như yêu cầu của Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh đã đặt ra khi xây dựng Luật này. Do đó, dự thảo Luật điều chỉnh về 2 nhóm chính sách, bao gồm Quản lý kiến trúc và Hành nghề kiến trúc là phù hợp.

Cùng với đó, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đã tiếp thu bổ sung quy định về chính sách của của Nhà nước trong hoạt động kiến trúc, trong đó quy định rõ những hoạt động kiến trúc được Nhà nước đầu tư, hỗ trợ và khuyến khích làm cơ sở để thực hiện quản lý kiến trúc và hành nghề kiến trúc.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã bổ sung vào dự thảo Luật quy định về bảo tồn, phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam trong kiến trúc theo hướng bổ sung một điều riêng về bản sắc văn hóa dân tộc trong kiến trúc; quy định về bảo tồn, phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc vào các nội dung có liên quan trong dự thảo Luật như nguyên tắc hoạt động kiến trúc, yêu cầu quản lý kiến trúc… Đồng thời, để bảo tồn, phát huy giá trị kiến trúc của loại công trình này, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về yêu cầu quản lý đối với công trình kiến trúc có giá trị tại Điều 13, bảo đảm không chồng chéo với quy định của pháp luật về di sản văn hóa và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Theo đó, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhất trí với việc ban hành Quy chế quản lý kiến trúc để đáp ứng yêu cầu xây dựng, cải tạo chỉnh trang các công trình kiến trúc, thiết kế cảnh quan cho toàn bộ đô thị và điểm dân cư nông thôn; quy định về việc thành lập Hội đồng Kiến trúc quốc gia, Hội đồng kiến trúc cấp tỉnh khi cần thiết, làm việc theo chế độ kiêm nhiệm, tự giải thể sau khi hoàn thành nhiệm vụ.

Về chứng chỉ hành nghề kiến trúc, dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng giao Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh lập Hội đồng xét cấp chứng chỉ hành nghề ở địa phương với thành phần là đại diện của cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức xã hội-nghề nghiệp, chuyên gia. Đồng thời, bổ sung quy định trách nhiệm của tổ chức xã hội-nghề nghiệp về hành nghề kiến trúc, các cơ sở nghiên cứu đào tạo về kiến trúc trong quá trình cấp, gia hạn chứng chỉ hành nghề, sát hạch hành nghề kiến trúc, thực hiện chương trình phát triển nghề nghiệp liên tục, ban hành Quy tắc ứng xử nghề nghiệp của kiến trúc sư như trong dự thảo Luật. 

Sau khi nghe báo cáo, nghe các ý kiến của đại diện Chính phủ, các cơ quan hữu quan, qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất với các nội dung tiếp thu giải trình của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội; đồng thời cho rằng dự thảo Luật đã đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 7 tới. Trong đó, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng bày tỏ hoan nghênh cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo đã có sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất cao để tiếp thu, hoàn thiện dự thảo Luật và có giải trình thuyết phục.

Bày tỏ quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho rằng, dự thảo Luật nên làm sâu sắc hơn các quy định về trách nhiệm của các chủ thể liên quan đặc biệt là ràng buộc trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc phát huy bản sắc dân tộc trong kiến trúc, về phòng cháy chữa chữa, hỗ trợ người khuyết tật…

Cơ bản đồng tình với các nội dung tiếp thu, giải trình trong báo cáo của Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, cho rằng dự thảo Luật đủ điều kiện trình lên Quốc hội xem xét thông qua, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đặt vấn đề khi ban hành luật rồi làm sao để tăng cường quản lý, tổ chức thực hiện luật một cách hiệu quả.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất với các nội dung tiếp thu, giải trình của dự thảo Luật Kiến trúc. Cụ thể, nhất trí về dự thảo Luật điều chỉnh về 2 nhóm chính sách, bao gồm Quản lý kiến trúc và Hành nghề kiến trúc. Nhất trí với việc Luật có quy định về chính sách của Nhà nước trong hoạt động kiến trúc đồng thời đề nghị cần cần rà soát thêm các quy định cho sát với thực tiễn và khả năng của ngân sách, đẩy mạnh xã hội hóa, phát huy sáng tạo. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đồng tình với việc bảo tồn, phát huy giá trị bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam trong kiến trúc để hạn chế kiến trúc ngoại lai gây phản cảm tuy nhiên cũng cần làm rõ hơn nội hàm về phong cách, đặc điểm quy định mang tính chính trị, định hướng để cổ vũ, thống nhất phát huy bản sắc dân tộc. Ngoài ra các quy định về Hội đồng Kiến trúc Quốc gia, Hội đồng kiến trúc cấp tỉnh, quy định về cấp chứng chỉ hành nghề cũng được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán thành.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đề nghị trên cơ sở ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cơ quan thẩm tra phối hợp với các cơ quan hữu quan hoàn thiện báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý và dự thảo Luật để gửi xin ý kiến các Đoàn đại biểu Quốc hội trước khi trình lên Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 7.

PV