Tết Âm lịch là dịp lễ lớn nhất trong năm cũng là dịp lễ quan trọng nhất của người Việt Nam. Vào buổi sáng mùng 1 Tết - ngày Nguyên đán, các gia đình đều chuẩn bị một mâm cỗ để dâng lên thần linh và gia tiên, bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng, mọi điều suôn sẻ. 

Mâm cỗ cúng sáng mùng 1 Tết cần có gì? 

Theo cuốn Tín ngưỡng Việt Nam của tác giả Lưu Ánh, do Nhà xuất bản Trẻ ấn hành, vật phẩm cúng sáng mùng 1 Tết gồm:

Mâm ngũ quả

Hương hoa

Giấy tiền vàng mã

Đèn, nến

Trầu cau,

Rượu, trà

Mâm cỗ có bánh chưng (hoặc bánh tét).

Tùy vào điều kiện cũng như quan niệm mà mỗi gia đình sẽ chuẩn bị mâm cỗ chay hoặc mâm cỗ mặn, tuy nhiên tất cả đều phải được chuẩn bị kỹ càng và chỉn chu, sử dụng những loại thực phẩm ngon nhất trong dịp năm mới. 

Mâm cỗ cúng ngày mùng 1 Tết của miền Bắc 

Thông thường, mâm cỗ cúng mùng 1 Tết của miền Bắc rất đa dạng với đầy đủ 4 bát, 4 đĩa tượng trưng cho tứ trụ, bốn phương, bốn mùa. Trong đó, 4 đĩa bao gồm 1 đĩa gà luộc, 1 đĩa thịt lợn, 1 đĩa giò lụa và 1 đĩa xôi gấc với ước mong gặp nhiều may mắn, tốt đẹp trong năm mới. 

4 bát gồm thường là 1 bát chân giò hầm măng, 1 bát bóng thả, 1 bát miến dong và 1 bát mọc nấm thả.

Do kiêng sát sinh vào năm mới nên hầu như các món trong mâm cỗ phải đều được chuẩn bị từ trước, gà cũng được thịt vào ngày hôm trước.

Mâm cỗ cúng mùng 1 Tết của miền Trung 

Mâm cỗ miền Trung  đủ đầy các món từ khô đến nước, thường bao gồm nem lụi, bò nướng gà quay, lợn quay, thịt nạc rim và không thể thiếu bánh chưng hoặc bánh tét.

Mâm cơm cúng ngày đầu năm luôn có một số món đặc trưng của miền Trung như món cuốn, bánh tráng, rau cuốn sống, măng trộn, thịt gà trộn rau răm… và các món tráng miệng như bánh ngũ sắc, bánh phục linh, bánh sen tán, bánh in bột nếp, các loại bánh đậu xanh.

Mâm cỗ cúng mùng 1 Tết của miền Nam

Mâm cỗ miền Nam rất phong phú và không quá gò bó theo một chuẩn nhất định, thường có chả giò chiên, lạp xưởng tươi, gỏi gà luộc xé phay, củ kiệu và đặc biệt luôn có bánh tét. Ngày nay có nhiều phiên bản bánh tét như bánh tét nếp cẩm, bánh tét ngọt, hoặc bánh tét dừa, nhân có thể là thịt hoặc trứng vịt...

Hai món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ Tết miền Nam là thịt kho trứng và canh khổ qua, với mong muốn một năm tốt đẹp, sung túc.

Mâm cỗ chay cúng mùng 1 Tết

Quan niệm của Phật tử là không nên sát sinh trong ngày đầu năm nên nhiều gia đình chọn chuẩn bị mâm cỗ chay. Các món ăn thường có trong mâm cỗ chay gồm:

Rau củ xào chay như cà rốt, bắp non, nấm, cải thảo...

Đậu hũ chiên xù, đậu hũ xào nấm, đậu phụ Tứ Xuyên...

Canh nấm chay: Trong mâm cúng hay mâm cơm, dù mâm chay hay mâm mặn thì cũng đều phải có một bát canh.

Món xôi: Xuất hiện ở cả mâm cỗ mặn và chay, xôi luôn có mặt trên mâm cúng ngày Tết, có thể là xôi đậu xanh, xôi gấc, xôi lá dứa...

PV