Mới đây, BVĐK Tâm Anh TP Hồ Chí Minh đã tiếp nhận bệnh nhân là bà N.T.M. (70 tuổi, TP Hồ Chí Minh) vào cấp cứu trong tình trạng khó thở, sốt kèm ho đờm. Theo đó, khi thấy ho nhiều, khò khè, khó thở liền mua thuốc về uống. Sau 1 tháng uống thuốc không bớt, bà lên cơn sốt, ho nhiều, phải dùng máy trợ thở tại nhà.

Ngay lập tức, bác sĩ CKI Phan Tuấn Trọng đặt ống nghe kiểm tra phổi cho bệnh nhân. Bình thường khi ho cả hai nhánh phổi trái và phải đều có tiếng rít nhưng khi bà M. ho chỉ nghe tiếng rít ở vùng phổi phải. Nghi ngờ người bệnh có dị vật trong phổi, bác sĩ Trọng chỉ định cho bà M. chụp CT lồng ngực và xét nghiệm máu.

Đúng với chẩn đoán của bác sĩ Trọng, kết quả chụp CT cho thấy phổi bên phải của người bệnh có mảng viêm lớn, tràn dịch ít, tắc hoàn toàn nhánh phế quản phải. Xét nghiệm máu cũng ghi nhận bạch cầu tăng cao, oxy máu giảm nhẹ, điều này phù hợp tình trạng nhiễm trùng phổi.

Kết quả cấy mủ cho thấy viêm phổi gây ra bởi tụ cầu Staphylococcus Aureus, người bệnh được sử dụng thuốc kháng sinh đặc hiệu điều trị loại vi khuẩn này. Người bệnh còn được dùng thuốc kháng viêm, giảm ho, thở oxy để điều trị viêm phổi, tràn dịch màng phổi, chờ thể trạng ổn định để nội soi phế quản gắp dị vật.

Sau 2 ngày điều trị ổn định, các bác sĩ sử dụng ống nội soi mềm đi vào nhánh phế quản phải của người bệnh và ghi nhận đầy dịch đờm và mủ. Bác sĩ hút toàn bộ dịch ra khỏi phổi và tiếp tục đưa ống nội soi xuống phế quản thùy dưới (gần dưới đáy phổi). Một mảnh nhỏ gần 1cm có màu trắng nằm ngang trong ống phế quản, các cạnh xung quanh cứa vào thành phế quản gây đỏ viêm. Bác sĩ nhẹ nhàng gắp dị vật là mảnh hạt điều ra khỏi phổi người bệnh.

Bác sĩ CKI Phan Tuấn Trọng cho biết ở người trưởng thành đoạn lớn nhất của khí quản có kích thước từ 1,5 – 2cm, tùy thể trạng và giới tính. Trẻ càng nhỏ thì khí quản càng nhỏ. Do vậy, bất kỳ vật nào có kích thước nhỏ hơn đường kính lòng khí quản hoàn toàn có khả năng rơi vào.

Tại thời điểm vật lạ rơi vào đường khí quản, cơ thể sẽ xảy ra phản xạ ho sặc (gọi là hội chứng xâm nhập) để tống vật lạ ra khỏi đường thở. Nếu dị vật không được tống ra ngoài sẽ mắc kẹt trong phế quản gây bít tắc phế quản hoặc nhánh phế quản. Nếu người bệnh bị dị vật lớn gây bít tắc đường thở sẽ ho sặc sụa, tím tái, vã mồ hôi, trợn mắt mũi. Người bệnh không được cấp cứu kịp thời dẫn đến tắc thở, tử vong.

Trường hợp dị vật không gây bít tắc đường thở nhưng mắc kẹt trong phổi khiến người bệnh có các triệu chứng gồm: đau ngực nhẹ, khó thở, ho kèm đờm, mệt, sốt. Dị vật ở trong phổi lâu gây viêm phổi, áp xe, tràn dịch màng phổi, suy hô hấp.

Để phòng dị vật rơi vào đường thở, các bác sĩ khuyến cáo nên ăn chậm nhai kỹ, tránh vừa ăn vừa nói, cười, xem phim, không nằm khi ăn… Đặc biệt, trẻ nhỏ tránh vừa ăn vừa đùa giỡn. Không cho trẻ ăn thức ăn dạng hạt, mảnh nhỏ và tròn. Với trẻ em và người từng bị tai biến liệt các dây thần kinh vùng hầu họng nên nấu thức ăn cho mềm, nghiền nhỏ.

Lê Trang