Các thập kỷ 70, 80, 90 thế kỷ trước giới sử học và khảo cổ học nước ta đã có nhiều công trình nghiên cứu về thời đại Hùng Vương. Dựa vào kết quả khảo cổ và các nghiên cứu, chúng ta đã phác họa được một giai đoạn lịch sử còn mờ ảo trong truyền thuyết, tạo được niềm tự hào dân tộc với “4000 năm lịch sử”, cho dù vẫn còn lấn bấn về tuổi thọ các vua Hùng, có vị sống đến vài trăm tuổi (!?)

Rồi những năm gần đây ít thấy nói đến khái niệm “4000” năm, chỉ là “hàng nghìn” năm, các nghiên cứu về Hùng Vương tuy có vẻ thưa nhạt, nhưng các lễ hội truyền thống lại bùng phát. Cả nước có tới 1.400 di tích thờ cúng liên quan đến vua Hùng. Ngày Giỗ Tổ năm nay tưng bừng hơn bao giờ hết. Chính phủ đã đồng ý từ nay cả nước sẽ góp giỗ. Dân tộc Việt Nam có một ngày Giỗ Tổ chung, địa phương nào cũng làm giỗ, không nhất thiết kéo về Phú Thọ đông đúc, gây ùn tắc giao thông. Lại có lễ khánh thành “Thần Qui cổ”, ở Việt Trì, dịch được cả bản khắc trên mai rùa đá bằng chữ “Việt cổ” có từ 2.353 năm trước Công nguyên, cách đây đúng 4.362 năm...

Sự kiện “Thần Qui cổ” ở Phú Thọ là việc làm của một số tổ chức và nhà hảo tâm, chưa thấy nói đó là công trình nghiên cứu quốc gia với sự tham gia của các nhà khoa học lớn. Khẳng định cả nghìn năm lịch sử bằng văn tự đâu phải chuyện dễ làm. Điều đó khiến những ai quan tâm đến lịch sử nước nhà còn băn khoăn một câu hỏi (...) Mong Nhà nước và các nhà sử học làm rõ hơn để niềm tự hào tổ tiên của chúng ta được trọn vẹn!

TRẦN CHINH ĐỨC