Diễn đàn được tổ chức trực tuyến tại 3 điểm cầu chính tại Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn (NN&PTNT), Văn phòng Bộ NN&PTNT phía Nam và UBND tỉnh Lào Cai kết nối tới hơn 300 điểm cầu tại một số địa phương, các cục, phòng, ban của Bộ NN&PTNT và nhiều doanh nghiệp quan tâm đến lĩnh vực xuất khẩu nông sản, thực phẩm giữa 2 nước Việt Nam - Trung Quốc.

Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết, ngày 8/1 vừa qua, Trung Quốc ra thông báo mở các cửa khẩu biên giới để đẩy mạnh thương mại hàng hóa, trong đó có thương mại nông sản. Đây là tin mừng cho các doanh nghiệp Việt Nam và Trung Quốc. 

Thời gian qua, Bộ NN&PTNT đã thực hiện triển khai truyền thông mạnh mẽ các quy định theo Lệnh 248 và 249 của Hải quan Trung Quốc về yêu cầu Trung Quốc đối với các quốc gia, vùng lãnh thổ, doanh nghiệp muốn xuất khẩu chính ngạch nông sản sang thị trường này phải tuân thủ: Mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói phải đảm bảo chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, đáp ứng được yêu cầu truy xuất nguồn gốc, xuất xứ, đăng ký doanh nghiệp xuất khẩu. Các mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, doanh nghiệp xuất khẩu sẽ do phía Trung Quốc phê duyệt, cấp mã số.

Đến nay, Hải quan Trung Quốc đã cấp 435 mã số doanh nghiệp xuất nhập khẩu theo Lệnh 248. Bộ NN&PTNT cũng cấp hơn 2.000 mã số vùng trồng và 1.438 mã số cơ sở đóng gói sản phẩm nông sản.

Để đảm bảo việc xuất khẩu nông sản, thủy sản, lâm sản phát triển bền vững, thời gian qua, Bộ NN&PTNT đã triển khai rất mạnh xây dựng vùng nguyên liệu đảm bảo chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm để phục vụ xuất khẩu, trong đó có xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Theo Bộ NN&PTNT, năm 2022, kim ngạch thương mại của Việt Nam với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) chỉ đạt 3,2 tỷ đô la, chiếm 5% trong tổng kim ngạch thương mại biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Trung Quốc là thị trường xuất khẩu quan trọng đối với mặt hàng nông sản của Việt Nam. Hết năm 2022, mặt hàng rau quả, tỷ trọng xuất khẩu sang phía bạn đạt 53,7%, trong đó, vải thiều chiếm tỷ trọng trên 90%, thanh long chiếm trên 80% xuất khẩu. Sắn và các sản phẩm từ sắn chiếm tỷ trọng xuất khẩu trên 91%. 

Đối với thủy sản, Trung Quốc đang là thị trường lớn thứ 3 của Việt Nam chỉ sau Mỹ và Nhật Bản.

Theo UBND tỉnh Lào Cai, tại tỉnh Lào Cai, giai đoạn trước dịch bệnh Covid-19, kim ngạch xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Lào Cai - Hà Khẩu (Trung Quốc) tăng trưởng bình quân đạt 20,3%, trong đó giá trị xuất nhập khẩu hàng nông sản chiếm trên 30% tổng giá trị hàng hoá xuất khẩu, với khối lượng nông sản xuất nhập khẩu 2 bên đạt gần 2 triệu tấn mỗi năm. 

Tuy nhiên, đại diện Bộ NN&PTNN cho biết, kim ngạch thương mại của Việt Nam với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) chỉ chiếm 5% trong tổng kim ngạch thương mại biên giới giữa Việt Nam và Trung Quốc. 

Dư địa phát triển giữa hai bên còn rất nhiều, do đó rất cần sự quan tâm, phối hợp từ Trung ương tới địa phương

Năm 2022, giá trị xuất khẩu nông sản của Việt Nam đạt hơn 53 tỷ USD. Tuy nhiên, theo số liệu Bộ NN&PTNN cập nhật được trong tháng 1/2023 cho thấy sức mua một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực như cà phê, thủy sản, gỗ… của các thị trường đều có dấu hiệu giảm so với cùng kỳ năm trước. 

Do đó, việc tổ chức diễn đàn sẽ để Việt Nam và Trung Quốc bàn các giải pháp và chuẩn bị tốt để thích ứng với tình hình mới.

Phát biểu tại diễn đàn, ông Hoàng Quốc Khánh, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Lào Cai nhấn mạnh: Việc tổ chức diễn đàn này có ý nghĩa rất thiết thực trong bối cảnh Trung Quốc đang thay đổi chính sách phòng chống dịch Covid-19, khôi phục hoàn toàn hoạt động thông quan xuất nhập cảnh, xuất nhập khẩu tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc của Việt Nam.

Đây là điều kiện để hai bên thúc đẩy hoạt động giao thương nói chung và thúc đẩy tiêu thụ nông sản, thực phẩm nói riêng sau thời gian diễn ra đại dịch Covid-19.

Do đó UBND tỉnh Lào Cai đề xuất, kiến nghị: Bộ NN&PTNT xây dựng chuẩn hóa các quy trình sản xuất, đóng gói nông sản xuất khẩu; tích cực trao đổi, hội đàm với phía cơ quan chức năng phía Trung Quốc nhằm đẩy nhanh việc hoàn tất các thủ tục mở cửa thị trường cho trái cây, nông sản Việt Nam vào thị trường Trung Quốc.

Đề nghị Bộ Công Thương Việt Nam tăng cường triển khai có hiệu quả Bản ghi nhớ giữa Bộ Công Thương Việt Nam và Chính quyền nhân dân tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) về tăng cường hợp tác trong lĩnh vực kinh tế - thương mại; hỗ trợ tỉnh Lào Cai triển khai một số nội dung hợp tác với tỉnh Vân Nam; tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) cùng phối hợp triển khai các biện pháp thuận lợi hóa, khôi phục hoàn toàn hoạt động thông quan hàng hóa tại cặp cửa khẩu quốc tế đường bộ số II Kim Thành, thành phố Lào Cai.

Ngoài ra, UBND tỉnh Lào Cai cũng đề nghị các Hiệp hội doanh nghiệp và các Hiệp hội ngành hàng Việt Nam tuyên truyền tới các các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản qua cửa khẩu tỉnh Lào Cai thường xuyên quan tâm nắm bắt nhu cầu thị trường và các quy định trong hoạt động xuất nhập khẩu chính ngạch; nghiên cứu ứng dụng khoa học kỹ thuật để không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm và giá trị hàng hóa xuất khẩu.

Tại diễn đàn, đã có nhiều ý kiến thảo luận của phía Trung Quốc và Việt Nam về nhu cầu giao thương, xuất nhập khẩu rau quả, nông sản, thực phẩm của các địa phương, doanh nghiệp, HTX…; các Cục, Vụ của Bộ NN&PTNT, Bộ Công Thương; UBND tỉnh Lào Cai, các sở ngành, Ban Quản lý cửa khẩu tỉnh Lào Cai; Hải quan Vân Nam (Trung Quốc)…

Qua đó, phần nào đánh giá tổng quan về thương mại, xuất nhập khẩu sản phẩm thực vật và sản phẩm thực phẩm nguồn gốc thực vật xuất khẩu Việt Nam - Trung Quốc nói chung và tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) nói riêng. 

Đồng thời, đưa ra các giải pháp thúc đẩy thương mại cũng như nhu cầu giao thương, xuất nhập khẩu rau quả, nông sản, thực phẩm giữa hai nước trong thời gian tới.