Sau gần 3 năm Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, huyện Trùng Khánh bước đầu đã thu được những kết quả nhất định. Đó là sự vào cuộc quyết liệt của cấp uỷ, chính quyền các cấp và của cả hệ thống chính trị trong triển khai thực hiện các Chương trình MTQG.

Đến tháng 8/2022, UBND huyện đã ban hành xong các kế hoạch thực hiện chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025 và năm 2030 làm cơ sở cho các cơ quan, đơn vị, các xã triển khai thực hiện các bước tiếp theo.

Công tác lập, thẩm định và phê duyệt dự án đã bám sát các văn bản, chế độ quy định, đảm bảo cho các dự án đầu tư thi công đạt chất lượng và hiệu quả. Người dân đã nhận thức rõ hơn về mục đích, ý nghĩa của Chương trình và vai trò chủ thể của mình, từ đó tự nguyện hiến đất, đóng góp tài sản, ngày công; kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn được tăng cường.

Hiệu quả sử dụng vốn của các Chương trình MTQG được nâng cao hực hiện đúng nội dung, mục đích, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, tỷ lệ hộ nghèo hằng năm giảm.

Tổng số hộ dân cư trên địa bàn là thời điểm tháng 8/2023: 17.487 hộ. Trong đó, tổng số hộ nghèo toàn huyện là: 4.998/ 17.487 = 28,58%; Tổng số hộ cận nghèo toàn huyện là 3.170/17.487 = 18,13%.

Bên cạnh kết quả đạt được, vẫn còn tồn tại một số hạn chế, vướng mắc. Tại nhiều địa phương, đó là những khó khăn như: Việc bố trí đối ứng để thực hiện các chương trình theo tỷ lệ quy định là rất khó đảm bảo. Một số nội dung hỗ trợ còn thấp, khó áp dụng trong điều kiện địa bàn vùng dân tộc miền núi... Để hiểu rõ hơn về những vấn đề này, nhóm phóng viên đã có cuộc trao đổi cùng ông Nông Văn Bộ, Chủ tịch UBND huyện Trùng Khánh.

+ Thưa ông, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tại địa phương còn những vướng mắc nào? 

- Ông Nông Văn Bộ: Cùng với những khó khăn mà các tỉnh, địa phương khác đã và đang gặp trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình, huyện Trùng Khánh cũng còn gặp phải những vướng mắc đó là: Tiến độ thực hiện các dự án, tiểu dự án, nội dung thành phần của Chương trình còn chậm; tỷ lệ giải ngân hiện nay ở mức thấp (vốn sự nghiệp), nhiều dự án phải chuyển nguồn sang năm 2023 để triển khai thực hiện. Việc ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai thực hiện dự án, tiểu dự án của Trung ương còn chậm; nhiều nội dung khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện chương trình chưa được các bộ, ngành Trung ương giải quyết... Thêm nữa, giá vật liệu xây dựng tăng mạnh ảnh hưởng lớn đến cân đối ngân sách thực hiện kế hoạch đầu tư công và Chương trình.

Để tháo gỡ những khó khăn đó, huyện Trùng Khánh tiếp tục bám sát các văn bản, thông tư hướng dẫn từ Trung ương, của tỉnh để chỉ đạo các cơ quan chuyên môn phối hợp thực hiện; đồng thời huy động và lồng ghép có hiệu quả nguồn lực của Nhà nước và nguồn lực trong nhân dân để thực hiện các công trình, dự án; Tiếp tục nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước và vốn huy động đóng góp của nhân dân; quản lý tốt chất lượng các công trình xây dựng cơ bản; phát huy nội lực kết hợp tranh thủ tối đa sự hỗ trợ của cấp trên, nguồn vốn xã hội hóa của các tổ chức, cá nhân để đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển KT-XH.

Qua đó, huyện cũng đề nghị Trung ương bổ sung một số quy định về cơ chế đặc thù trong sử dụng vốn đầu tư công để hỗ trợ trực tiếp cho đối tượng chính sách thuộc Chương trình cũng như bổ sung cơ chế đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về cơ sở pháp lý trong thực hiện giao kế hoạch vốn sự nghiệp từ nguồn ngân sách Trung ương; rà soát lại mục tiêu cụ thể, làm căn cứ xác định đối tượng thụ hưởng, nội dung đầu tư, hỗ trợ và nguồn lực thực hiện Chương trình;  xây dựng tiêu chí cụ thể về công tác dân tộc để tập trung đầu tư, hỗ trợ có trọng tâm, trong điểm sao cho việc triển khai thực hiện Chương trình có hiệu quả nhất.

+ Một trong những vướng mắc lớn cũng là hiện tượng đáng lo ngại mà nhiều địa phương cũng đang gặp phải là tư tưởng còn ỷ lại, chưa muốn thoát nghèo của người dân một số vùng, thậm chí còn có hiện tượng không muốn thoát nghèo để được tiếp tục hưởng trợ cấp. Theo ông, nguyên nhân của những tư tưởng này là do đâu? Địa phương đã có những chủ trương, giải pháp như thế nào để thay đổi nhận thức của người dân?

- Ông Nông Văn Bộ: Trùng Khánh là huyện nghèo, huyện miền núi, biên giới với trên 98% đồng bào là dân tộc thiểu số. Tỷ lệ hộ nghèo chiếm 28,58%, cận nghèo chiếm 18,13%. 17/21 xã, thị trấn thuộc diện đặc biệt khó khăn. Trình độ dân trí không đồng đều, nhận thức của một bộ phận nhân dân về pháp luật còn hạn chế, nhất là ở vùng cao, vùng sâu; Cơ sở phục vụ phát triển thương mại, dịch vụ, du lịch còn nhiều khó khăn.

Giáo dục và đào tạo phát triển chưa đồng đều, việc giảm nghèo chưa vững chắc, đời sống một bộ phận nhân dân còn khó khăn, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã vùng cao, vùng sâu. Phần lớn người dân chỉ quen với việc sản xuất tự cung tự cấp, chưa quen với việc sản xuất hàng hóa theo nhu cầu của thị trường; đặc biệt là người dân không có thu nhập ổn định, bền vững… Đây là những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tư tưởng còn ỷ lại, chưa muốn thoát nghèo của một số bộ phận người dân ở một số vùng, thậm chí còn có hiện tượng không muốn thoát nghèo để được tiếp tục hưởng trợ cấp từ Nhà nước.

Để thay đổi nhận thức của người dân, huyện đã có những chủ trương, giải pháp như: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đồng thời tăng cường hơn nữa sự tham gia của người dân trong quá trình thực hiện CTMTQG. Có cơ chế đảm bảo để người dân được tham gia vào bàn bạc, quyết định một số nội dung như: quyết định các vấn đề đầu tư, cách thức triển khai, giám sát việc đóng góp, huy động và sử dụng nguồn lực thực hiện Chương trình. Qua đó, tạo động lực và coi người dân là chủ thể chính để thực hiện mục tiêu về giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới.

+ Trong câu chuyện thay đổi nhận thức của người dân, bên cạnh trách nhiệm của chính quyền, vai trò của truyền thông báo chí cũng rất quan trọng. Ông đánh giá cũng như nào về công tác truyền thông Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tại địa phương thời gian qua hay có những góp ý gì để công tác truyền thông báo chí ngày càng hiệu quả hơn?

- Ông Nông Văn Bộ: Báo chí đóng vai trò quan trọng trong công tác tuyên truyền, phản ánh kịp thời, vận động nhân dân thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền triển khai thực hiện chính sách dân tộc, các chương trình mục tiêu quốc gia… đến đông đảo đồng bào các dân tộc thiểu số, vùng đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện. 

Với chức năng của mình, Trung tâm Văn hóa và Truyền thông huyện đã xây dựng các chuyên mục, phóng sự, tin, bài viết phản ánh kịp thời tâm tư nguyện vọng của nhân dân đến với Đảng, Nhà nước; phổ biến, tuyên truyền trên trang thông tin điện tử (Website) huyện những gương điển hình tiên tiến, những mô hình, cách làm hay của cá nhân, địa phương trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Hệ thống đài truyền thanh cấp huyện, cấp xã bên cạnh việc tiếp sóng Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Phát thành và Truyền hình Cao Bằng còn có chương trình phát thanh địa phương, phát ngày 2 - 3 lần vào sáng sớm, trưa, chiều tối, cung cấp nhiều thông tin thiết yếu đến đồng bào. Bên cạnh đó, huyện cũng phát huy vai trò của người có uy tín tại địa phương. Họ chính là nhịp cầu nối quan trọng giúp gắn kết giữa ý Đảng và lòng dân, đây chính là cánh tay nối dài của các cơ quan tuyên truyền đến đồng bào DTTS tiếp cận thông tin nhanh nhất.

Để cơ quan báo chí, truyền thông luôn đồng hành cùng cấp ủy, chính quyền địa phương trong tổ chức thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế -xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; đem lại hiệu quả thiết thực nhất với đồng bào DTTS, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Huyện mong muốn các cơ quan báo chí Trung ương, Tỉnh và huyện tiếp tục nâng cao chất lượng, thay đổi hình thức, thông tin, tuyên truyền những vấn đề mà người dân cần, phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước... Qua đó, giúp nguời dân thay đổi nhận thức, tự vươn lên bằng chính khả năng nội lực, nâng cao chất lượng cuộc sống, củng cố niềm tin của đồng bào DTTS với Đảng, Nhà nước.

+ Xin trân trọng cảm ơn ông.!

Thành Vinh (Thực hiện)