Phải đẩy mạnh chuỗi cung ứng từ các ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước

Từ đầu năm 2022, nhờ vào quyết định mở cửa toàn bộ nền kinh tế sau 2 năm đối mặt với đại dịch COVID-19, hầu hết các hoạt động sản xuất, giao thương đều đã bước vào thời kỳ “bình thường mới”. Nhiều ngành nghề kinh tế có sức bứt phá rất nhanh, và một trong những ngành có mức tăng trưởng mạnh nhất là ngành công nghiệp hỗ trợ.

Theo nhận định của giới chuyên gia, môi trường kinh doanh tiếp tục được cải thiện đã giúp Việt Nam trở thành điểm đến của nhiều nhà đầu tư nước ngoài, hoặc tìm kiếm cơ hội hợp tác kinh doanh với doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ.

Đặc biệt, cùng với sự dịch chuyển chuỗi cung ứng của các tập đoàn đa quốc gia về Việt Nam, thì rất nhiều ông lớn trong ngành sản xuất, dịch vụ như Samsung, Panasonic, LG, Bosch, Marsk… đang tiếp tục tìm kiếm nhà cung cấp thiết bị phụ trợ tại Việt Nam.

Về phía các doanh nghiệp FDI cũng đã có những thay đổi tích cực trong sử dụng nhà cung cấp khi chú ý hơn tới nguồn cung cấp từ các doanh nghiệp Việt trong những năm gần đây.

Theo khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), năm 2020, tỷ lệ doanh nghiệp FDI mua nguyên liệu đầu vào từ các doanh nghiệp tại nước xuất xứ đã giảm dần từ 58,7% năm 2016 xuống 41,4% năm 2020.

Các doanh nghiệp FDI cũng đang giảm dần sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp từ nước thứ ba hơn so với 5 năm trước. Chỉ 26,8% doanh nghiệp FDI cho biết đã sử dụng nhà cung cấp bên thứ ba trong năm 2020, so với 39% năm 2016.

Nhận định về vấn đề này, ông Choi Joo Ho - Giám đốc Tổ hợp Samsung Việt Nam cho rằng, trong xu hướng chuyển dịch sản xuất và đa dạng hoá chuỗi cung ứng toàn cầu đang diễn ra mạnh mẽ và nhanh chóng từ sau COVID-19, Việt Nam đang có một số lợi thế bao gồm sự nỗ lực trong việc thu hút đầu tư nước ngoài và tính nhất quán trong chính sách phát triển kinh tế của Chính phủ, và nền kinh tế năng động, thị trường tiêu thụ ngày càng mở rộng.

“Do đó, việc cần thiết hiện nay chính là mở rộng sự tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu bằng cách thúc đẩy ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam và cần phải có những nỗ lực trung - dài hạn trong tương lai”, ông Choi Joo Ho nhấn mạnh.

Mong muốn doanh nghiệp FDI “kèm cặp” công nghiệp hỗ trợ Việt Nam

Mặc dù đang có đà tăng trưởng, thế nhưng, công nghiệp hỗ trợ Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức về cả nội tại, lẫn một số tác động từ thế giới, như đại dịch COVID-19, xung đột vũ trang giữa Nga - Ukraine, đặc biệt là chính sách “zero-COVID” của Trung Quốc, khiến chuỗi cung ứng bị đứt gãy.

Ông Lê Quý Khả - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Cơ điện TOMECO chia sẻ: Việc đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu đã tác động tiêu cực tới ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước, nhưng đây cũng là động lực để các doanh nghiệp Việt Nam phát triển hơn nữa trong giai đoạn mới.

Theo ông Khả, từ nay đến năm 2023, các khó khăn với doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ nói riêng và cộng đồng doanh nghiệp nói chung vẫn tiếp diễn, nhất là sức ép từ tình hình tài chính, lạm phát trên thế giới có thể tác động tới Việt Nam.

“Mặc dù hiện Chính phủ và các bộ, ngành đang điều hành rất tốt, lạm phát được kiểm soát nhưng vẫn sẽ có tác động, nên sự hỗ trợ từ cơ quan nhà nước chỉ là phụ, doanh nghiệp tự lực mới là vấn đề chính yếu”, ông Khả nhận định.

Bên cạnh, Chủ tịch của TOMECO cho rằng, doanh nghiệp trong ngành còn gặp khó khăn do chính sách thường xuyên thay đổi. Mặc dù những thay đổi này đa phần là phù hợp, nhưng thường các doanh nghiệp còn độ trễ để bắt kịp những thay đổi này.

“Nên với không ít doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, xây dựng nhà xưởng, mua máy móc thiết bị mất 2-3 năm, đến khi đi vào hoạt động thì lại không còn phù hợp với chính sách hiện hành, tạo thành rủi ro rất lớn”, ông Lê Quý Khả cho biết.

Do vậy, ông Lê Quý Khả kiến nghị, các cơ quan quản lý, hiệp hội ngành nghề cần nâng cao các giải pháp giúp doanh nghiệp tiếp cận thông tin nhanh chóng, để doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ bắt kịp các chính sách kịp thời.

Đồng tình với nhận định này, ông Nguyễn Hoàng - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ thành phố Hà Nội chia sẻ, dù đã có hệ thống chính sách ưu đãi tương đối hoàn thiện nhưng dường như doanh nghiệp còn chưa tiếp cận được.

Một phần là do khâu thực hiện, một số quy định ưu đãi còn chung chung khiến các cơ quan thừa hành cấp dưới lúng túng trong triển khai đến các doanh nghiệp.

Vì vậy, nhiều doanh nghiệp mong muốn cơ quan chức năng sẽ có những giải pháp tháo gỡ một số vướng mắc, tạo ra sự thống nhất giữa các quy định, các địa phương với các bộ ngành, từ đó, các giải pháp hỗ trợ có thể đến được đúng người, đúng đối tượng.

Ông Hoàng kiến nghị: Cơ quan nhà nước cần quy hoạch cụ thể từng vùng kinh tế để phát triển từng lĩnh vực cụ thể trong ngành công nghiệp hỗ trợ, tránh tình trạng nhà nhà, tỉnh nào cũng đua nhau phát triển công nghiệp hỗ trợ nhằm hạn chế việc lãng phí nguồn lực đầu tư của cả Nhà nước và doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng cần gói giải pháp cấp thiết, đặc thù về vốn gồm lãi suất và thời gian, hạn mức vay,… do hiện nay các quy định về điều kiện vay vốn của các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ vẫn chưa thật phù hợp.

“Có thể nghiên cứu thành lập quỹ tài chính riêng cho các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ dưới dạng quỹ mở để thu hút nhiều nguồn lực cả trong và ngoài nước”, ông Hoàng nói.

Có thể nghiên cứu cho phép các doanh nghiệp tư nhân thuộc ngành công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp hỗ trợ công nghệ cao được tiếp cận vay vốn ODA để đầu tư mua thiết bị, máy móc, công nghệ của nước ngoài để có khả năng sản xuất, liên kết tham gia chuỗi sản xuất, giá trị toàn cầu.

Bên cạnh đó, nghiên cứu thành lập các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước hoặc Nhà nước cổ phần với các doanh nghiệp tư nhân để sản xuất các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ then chốt phục vụ dân sinh và quốc phòng. Sau khi thành công có thể sẽ bán đấu giá các công ty 100% vốn Nhà nước này cho tư nhân quản lý.

“Chúng tôi cũng mong muốn tập trung nâng cao hoạt động kết nối các doanh nghiệp, tập đoàn quốc tế lớn đang có mặt tại Việt Nam nhằm thúc đẩy việc các ông lớn FDI này có thể “kèm cặp”, đặt hàng các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước nhằm thúc đẩy sự phát triển và hiện đại hóa ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam”, ông Hoàng nói.

Tận dụng mọi nguồn lực phát triển

Đại diện Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cũng nêu giải pháp để ngành công nghiệp hỗ trợ tăng trưởng. Trong đó, Việt Nam cần chủ động hơn trong quá trình tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, xây dựng chiến lược, mục tiêu và kế hoạch thực hiện.

Cụ thể, có kế hoạch phân bổ nguồn lực hợp lý cho nâng cao năng lực, tham gia hiệu quả hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, nhất là năng lực đổi mới sáng tạo và thích ứng.

Ngoài sự hỗ trợ của Nhà nước, cần tận dụng nhiều hơn các hỗ trợ từ các đối tác khác nhau: Doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp, các tổ chức quốc tế. “Các doanh nghiệp dẫn dắt trong chuỗi cần phát huy vai trò trong hỗ trợ doanh nghiệp khác về công nghệ, đào tạo lao động để giúp tham gia được vào chuỗi giá trị toàn cầu” - đại diện Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chỉ ra.

Trên cơ sở đó, phát huy vai trò cầu nối để thúc đẩy hợp tác đa phương để nâng cao năng lực, hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam cải thiện vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Ngoài sự hỗ trợ của Nhà nước, doanh nghiệp cần tận dụng nhiều hơn các hỗ trợ từ các đối tác khác nhau từ các hiệp hội doanh nghiệp, các tổ chức quốc tế…

Đặc biệt, các doanh nghiệp dẫn dắt trong chuỗi cần phát huy vai trò trong hỗ trợ doanh nghiệp khác về công nghệ, đào tạo lao động để giúp tham gia được vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Định Trần