Li Xiaolin, 25 tuổi, có một cuộc sống "tẻ nhạt". Anh đến làm việc tại xưởng kiểm tra xe của chú mình lúc 9 giờ sáng, sáu ngày một tuần. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ của mình - kiểm tra các lỗi cơ học như lốp mòn hoặc rò rỉ nhiên liệu - anh trở về nhà vào lúc 5 giờ chiều để ăn và ngủ.

Nếu như cá hồi liều mình băng ngược dòng thác dữ để tìm về nguồn cội sinh nở thì anh Li và bộ phận thanh niên Trung Quốc đang trốn chạy mỗi kỳ thi gaokao (đầu vào đại học) khét tiếng khắc nghiệt hoặc các công việc “996” - nơi họ làm việc từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, sáu ngày một tuần.

Anh chính là hiện thân của một thái độ mới của thế hệ trẻ: “Bai lan”, nôm na “cứ để tự mục nát với cuộc sống bộn bề hiện nay".

Từ "bai lan" lấy cảm hứng từ những trận đấu bóng rổ tại Mỹ. Trong các trận bóng rổ, có trường hợp các cầu thủ cố tình thua trận nếu họ thấy mục tiêu ghi bàn quá khó để thực hiện, điều này cũng cho phép các cầu thủ có được các lựa chọn tốt hơn trong các đợt tuyển của kỳ sau. Tương tự, người trẻ Trung Quốc coi "bai lan" là việc tự nguyện từ bỏ theo đuổi các mục tiêu mà họ cho là quá xa vời.

Ước tính, trong năm nay Trung Quốc có 10,8 triệu sinh viên tốt nghiệp đang gia nhập lực lượng lao động, tuy nhiên tỷ lệ thất nghiệp của độ tuổi này đang ở mức cao kỷ lục gần 20%. Bất bình đẳng thu nhập ở Trung Quốc cũng thuộc hàng cao nhất thế giới.

Sự vỡ mộng này trong giới trẻ đã khiến chủ tịch Tập Cận Bình lo lắng, người đang đặt mục tiêu vào công cuộc trẻ hóa đất nước. Tại lễ kỷ niệm 100 năm thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Trung Quốc vào tháng 5, ông đã kêu gọi họ cống hiến sức lực và sự sáng tạo của mình cho sự nghiệp trẻ hóa và không chùn bước trước khó khăn.

Alfred Wu, phó giáo sư tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, cho biết sự bất động của xã hội là nguyên nhân của hiện tượng bai lan. Ông cho rằng đó là “gánh nặng của ba ngọn núi” - giáo dục, chăm sóc sức khỏe và nhà ở đang đè nặng lên đôi vai những người trẻ của nước này.

Lạm phát đẩy thị trường bất động sản vào “ngõ hẹp”, khiến nhiều công nhân không biết phải tăng ca bao lâu mới có thể đủ tài chính mua nhà, ông nói.

Dân số Trung Quốc đang già đi cũng có nghĩa là chi phí chăm sóc sức khỏe sẽ tăng lên. Ông Wu chia sẻ: “Nhiều người lo lắng về việc liệu họ có thể nhận được đủ hỗ trợ khi lớn tuổi hay không… Vì vậy, họ cần phải có nhiều tiền cho tương lai.

Đối với những người đã có gia đình, việc cho con theo học trường tư nhân với học phí đắt đỏ là điều cần thiết, ước tính những ông bố bà mẹ sẽ phải chi trả khoảng 200 SGD/giờ thậm chí 1.000 SGD/giờ cho một gia sư ngôi sao. Chi phí như vậy là quá sức đối với những người có thu nhập từ thấp đến trung bình, bên cạnh đó nhiều gia đình nỗ lực sinh thêm con, gánh nặng càng ngày chất chồng.

Như hiện tại, có quá nhiều sinh viên tốt nghiệp ở Trung Quốc và không có đủ việc làm tương ứng. Kỹ năng của họ cũng có thể không đủ cho thị trường thay đổi nhanh chóng.

Nhiều người tốt nghiệp đại học, thậm chí có trong tay tấm bằng tiến sĩ nhưng khi tham gia vào thị trường việc làm, họ cần phải chọn những công việc rất khiêm tốn. Ông nói thêm, mọi người đang tranh giành một miếng bánh “quá nhỏ”.

Theo Wang Yandong, 25 tuổi, “sự kiên trì đã không giúp anh đạt được ước mơ. Nhiều năm học ngành cơ điện tử ở trường đại học, nhưng học không tốt và chỉ có thể tìm được công việc “ở dưới đáy của dây chuyền”. Anh làm việc tại một nhà máy điện tử và cảm thấy nhàm chán khi phải làm việc với máy móc. Ngay cả khi chuyển sang công việc quản lý chăm sóc sức khỏe và chuyển đến Bắc Kinh, các mục tiêu của anh vẫn “chưa hoàn thành”. Với thu nhập hiện tại với anh chỉ đủ sống chứ nói gì đến mua nhà và xe ở Bắc Kinh xa hoa, sầm uất.

Rất nhiều người trẻ đã cảm thấy mệt mỏi với nhịp sống xô bồ, nhiều bài đăng trên mạng xã hội thậm chí còn thôi thúc họ “từ bỏ cuộc sống chật vật, chỉ sống và hưởng thụ”.

Kể từ khi tập phim Insight về thanh niên lười biếng của Trung Quốc được phát sóng trên Youtube, ngay lập tức đã thu về hơn 1 triệu lượt xem, nhiều người bình luận bày tỏ sự ủng hộ nhiệt liệt đối với phong trào này.

Peter Warner bình luận: "Là một Gen X đã dành 25 năm đầu tiên trong cuộc đời để làm việc đến kiệt sức ngày này qua ngày khác, tôi khuyến khích các thế hệ trẻ không mắc phải sai lầm tương tự."

Tương tự, anh kvnrthr, 36 tuổi cho rằng: “Tôi xem video này đã tự hỏi về hiện tượng “bai lan” đã ăn mòn vào giới trẻ và bản thân tôi đến đâu, nhưng chúng thực sự có vẻ khá hợp lý. Những người trẻ này không phụ lòng cha mẹ hay chính phủ, họ làm công việc của họ, nếu cảm thấy chán nản không cần phải làm tiếp, cuộc sống của chính mình hãy để yên tâm mà tận hưởng".

Người dùng YouTube đã nói về việc đạt được sự cân bằng: “Tôi hoan nghênh những người trẻ dám sống theo suy nghĩ của mình. Mặt khác, tôi thực sự hy vọng họ sẽ cân bằng giữa việc trang trải cuộc sống và sống cho chính mình”.

Lê Na (Theo CNA)