Tiếp tục chương trình của Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, hôm nay (6/1), Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thi hành án dân sự.

Trước đó, tại phiên khai mạc Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, Quốc hội cũng đã nghe Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 8 luật, nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về thể chế, pháp luật, đồng thời khơi thông và phát huy nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh phòng, chống dịch bệnh COVID-19, tối ưu hoá thủ tục đầu tư, kinh doanh, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp.

Phóng viên báo Nhà báo và Công luận đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ luật Nguyễn Thị Thuỷ, Phó trưởng khoa Pháp luật Hành chính Nhà nước, Đại học Luật Hà Nội để ghi nhận những ý kiến xung quanh dự án “một luật sửa nhiều luật” được trình Quốc hội xem xét, quyết định lần này.

+ Thưa Tiến sĩ, bà nhìn nhận như thế nào về dự án “một luật sửa 8 luật” được trình lên Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, Quốc hội khóa XV?

Tôi đánh giá cao về việc tổ chức Kỳ họp bất thường của Quốc hội để điều chỉnh những điều luật sao cho phù hợp với thực tiễn cuộc sống đặt ra. Nhà nước đã có sự chuẩn bị, tính toán cho những tình huống cấp thiết, bất khả kháng của xã hội để các vấn đề như đầu tư, đầu tư công, kinh tế,… luôn luôn phải đem lại lợi ích tốt nhất cho người dân.

Chẳng hạn, đối với Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư, tức là có sự phối kết hợp giữa nhà nước và người dân, trong bối cảnh dịch bệnh, chắc chắn việc phối hợp đối tác công tư sẽ khác hoàn toàn so với các tình thế khác. Hay như đối với luật thi hành án dân sự, kết quả của những tranh chấp khi thực hiện những vấn đề về thương mại, có liên đới trực tiếp đến luật đầu tư, đấu thầu,… Bởi vậy, tôi đánh giá đây là một dự án sửa đổi luật rất quan trọng của Quốc hội, việc “một luật sửa nhiều luật” sẽ tạo ra sự đồng bộ, khắc phục mâu thuẫn giữa những luật này và điều chỉnh một cách kịp thời những quan hệ xã hội, mục đích chính là để thúc đẩy kinh tế xã hội, đem lại lợi ích tốt nhất cho người dân, cũng như dung hoà được với lợi ích của Nhà nước. Quốc hội đã làm được một việc vô cùng cần thiết, cấp bách, và kịp thời trong giai đoạn này.

+ Theo bà, dịch bệnh COVID-19 xảy ra có “tác động” như thế nào trong việc ban hành những văn bản quy phạm pháp luật; điều chỉnh, sửa đổi luật sao cho tối ưu hoá với thực tiễn đời sống của người dân?

Dịch COVID-19 xảy ra đã tạo ra một quy luật phát triển không còn như những thời gian trước đây. Khi dịch bệnh chưa xuất hiện, các nhà làm luật ngoài việc đặt ra những quy phạm để có thể điều chỉnh những quan hệ đang xảy ra, họ còn có thể dự đoán được những quan hệ sẽ xảy ra trong bối cảnh tương lai để đặt ra các điều luật.

Tuy nhiên, khi dịch COVID-19 đến quá đột ngột, những quy luật mà các nhà làm luật đặt ra lúc này không còn đúng với những dự đoán của họ nữa. Điều đó làm thay đổi những yếu tố mà trong kinh tế - chính trị gọi là những yếu tố về lực lượng sản xuất. Cho nên, nếu đứng dưới góc độ của kinh tế - chính trị, khi chúng ta coi luật là một phương thức sản xuất, thì lúc này những luật cũ đã trở nên lạc hậu trước sự thay đổi của lực lượng sản xuất. Vì vậy, đương nhiên trước bối cảnh của xã hội thay đổi, bất kì một quốc gia nào đều phải nghĩ đến việc làm ra một chính sách mới, phù hợp hơn với sự phát triển của nền kinh tế của quốc gia đó. Ở Việt Nam, Quốc hội đã làm được điều đó, kịp thời bám sát thực tiễn, chủ động, linh hoạt song hành cùng đời sống của doanh nghiệp và người dân.

+ Trong dự thảo Luật, có nội dung sửa đổi, bổ sung để thực hiện phân quyền cho UBND cấp tỉnh quyết định chủ trương đầu tư dự án xây dựng nhà ở, khu đô thị, Thủ tướng Chính phủ chỉ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án, khu đô thị trong các trường hợp: dự án đầu tư có quy mô sử dụng đất từ 300ha trở lên hoặc quy mô dân số từ 50.000 người trở lên, dự án đầu tư không phân biệt quy mô diện tích đất, dân số thuộc phạm vi khu vực bảo vệ I của di tích được cấp có thẩm quyền công nhận là di tích quốc gia đặc biệt. Bà có đánh giá như thế nào về điểm đổi mới này?

Vấn đề về phân cấp trong quản lý và phân cấp trong đầu tư đã được nói đến ở Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, sửa đổi năm 2019. Tuy nhiên, có sự không tương thích giữa Luật Đầu tư công với Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Đối với Luật tổ chức chính quyền địa phương, mạnh dạn thể hiện sự phân cấp, cấp trên phân cấp cho cấp dưới, Trung ương phân cấp cho địa phương, và nguyên tắc của phân cấp tạo ra được hiệu quả quản lí rất cao, khai thác được tính chủ động của chủ thể quản lí. Cụ thể như Thủ tướng Chính phủ sẽ giám sát, còn việc thực hành để tạo hiệu quả cao nhất cho dự án đầu tư nằm ở địa phương và cấp dưới.

Vì vậy, sự sửa đổi này không phải là mới trong giai đoạn hiện nay, nhưng do Luật tổ chức chính quyền địa phương đã nói đến sự phân cấp, phân quyền, trong khi Luật Đầu tư lại chưa rõ ràng, minh bạch về vấn đề này. Cho nên, việc sửa đổi Luật Đầu tư là hết sức cần thiết để phù hợp, tương thích với những chủ trương của Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Sự phân cấp ở đây tức là, sau khi Quốc hội phân quyền cho Chính phủ, Chính phủ sẽ xem xét việc nào cần phân cấp xuống cho địa phương hay những cơ quan dưới cấp làm, phạm vi phân cấp, mức độ phân cấp, trách nhiệm phân cấp, để đem lại hiệu quả trong quản lý, cũng như dung hoà được tốt nhất lợi ích của nhà nước và người dân.

Việc phân cấp này là đúng luật, Quốc hội đã hướng tới mạnh dạn quy định về vấn đề phân cấp, để giúp cho Chính phủ có thể chủ động hơn trong việc đánh giá những lĩnh vực cần được phân cấp, những chính sách pháp luật, tác động xã hội, tác động về lợi ích kinh tế để đem lại hiệu quả cao trong vấn đề phân cấp, phân quyền.

+ Xin cảm ơn Tiến sĩ!

Ngọc Mai - Nguyễn Hường (thực hiện)