+ Nhìn lại những kết quả kinh tế Việt Nam đạt được từ đầu năm 2022 đến nay, ông có đánh giá như thế nào? Theo ông, đâu là những điểm sáng của kinh tế Việt Nam trong năm qua?

- Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương: Trong năm 2022, tình hình thế giới biến động nhanh, phức tạp, khó lường, ảnh hưởng lớn, khá toàn diện đến nhiều quốc gia, nhất là các nước đang phát triển như Việt Nam. Trong nước, áp lực lạm phát tăng cao, giá xăng, dầu, nguyên, vật liệu, các yếu tố đầu vào biến động mạnh, ảnh hưởng lớn đến nhiều ngành, lĩnh vực.

Đồng thời dịch bệnh, thiên tai, bão lũ diễn biến phức tạp, gây nhiều khó khăn, thiệt hại cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Và nền kinh tế vẫn cần thời gian tích lũy để phục hồi sau những tác động của dịch COVID-19.

Trước những khó khăn và thách thức đó, Chính phủ và các bộ ngành đã chủ động, triển khai đồng bộ, linh hoạt nhiều nhiệm vụ, giải pháp để thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế. Chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa được điều hành đồng bộ, linh hoạt, hiệu quả cùng với các chính sách vĩ mô khác, phù hợp với diễn biến thị trường trong và ngoài nước. Đồng thời có sự chung sức, đồng lòng của cộng đồng doanh nghiệp, nhân dân cả nước; sự hỗ trợ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế.

Nhờ đó, nền kinh tế tiếp tục duy trì đà phục hồi tích cực và đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, toàn diện trên nhiều ngành, lĩnh vực, nhất là ổn định kinh tế vĩ mô, và dù áp lực lạm phát vẫn tăng, song chúng ta vẫn kiểm soát được lạm phát, các cân đối lớn của nền kinh tế được đảm bảo, tăng trưởng kinh tế vượt mục tiêu.

+ Giờ phút này nhìn lại, chúng ta càng thấy rõ 2022 là một năm quá nhiều thách thức và áp lực, nền kinh tế vừa bật mạnh lên ở quý III thì lại có những rúng động, đặc biệt là liên quan đến hệ thống ngân hàng, trái phiếu doanh nghiệp, thị trường chứng khoán, bất động sản, giá xăng dầu, vật tư y tế và thuốc thiếu… Nhớ lại những lúc đó việc điều hành như thế nào?

- Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương: Ở thời điểm đó có những vấn đề nóng, vấn đề mới phát sinh, như xăng dầu vừa tăng giá vừa có lúc khan hiếm, thuốc và vật tư y tế thiếu. Đã có một số vụ việc thao túng giá chứng khoán, tin đồn thất thiệt... đã tác động tiêu cực đến thị trường chứng khoán và tâm lý nhà đầu tư. Thị trường trái phiếu cũng rúng động, bất động sản đóng băng và thiếu hụt dòng tiền...

Đây không chỉ là vấn đề nội tại của từng thị trường, từng ngân hàng và doanh nghiệp, từng hoạt động kinh tế, mà là tác động đan xen, dây chuyền, trở thành áp lực thanh khoản ở cả phía cung và phía cầu của nền kinh tế. Các nút thắt về dòng tiền có nguy cơ tác động lan rộng đến các ngành, lĩnh vực sản xuất và tăng trưởng của cả nền kinh tế. Sản xuất thì chậm lại, một số doanh nghiệp mất đơn hàng, thu hẹp sản xuất...

Khi đó, công tác điều hành đối mặt với áp lực ngày càng tăng do chính sách tiền tệ thắt chặt và tăng lãi suất để giảm lạm phát của FED và nhiều ngân hàng quốc gia, nhất là ở các đối tác kinh tế quan trọng của nước ta, tạo sức ép rất lớn lên tỷ giá, lãi suất và thị trường ngoại tệ trong nước, tác động mạnh đến tâm lý người dân, doanh nghiệp, gây mất cân đối thanh khoản cục bộ.

Trong tình hình đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ đã điều hành quyết liệt, sát sao và thống nhất nên đã kiểm soát được tình hình, hạn chế tối đa ảnh hưởng đến nền kinh tế và xã hội, đời sống người dân. Chính sách tiền tệ và tài khóa cùng các chính sách vĩ mô khác đã phối hợp chặt chẽ, và chủ động, linh hoạt. Đơn cử như tỷ giá và lãi suất được điều chỉnh tăng. Đây là giải pháp kịp thời, phù hợp với xu hướng chung trên toàn thế giới để ưu tiên kiểm soát lạm phát, giữ ổn định tỷ giá, tạo dư địa thích ứng mới với các biến động trên thị trường, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô đảm bảo an toàn hệ thống.

Trên thị trường chứng khoán và thị trường trái phiếu, công tác quản lý, giám sát, thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp và các công ty đại chúng và tổ chức kinh doanh chứng khoán được tăng cường, xiết chặt kỷ luật, kỷ cương, đảm bảo sự phát triển lành mạnh của thị trường.

+ Bài học từ 2022 là gì, sẽ cần có những giải pháp như thế nào từ Chính phủ, các bộ, ngành và từ chính các doanh nghiệp để chúng ta tiếp tục vượt khó khăn và đạt được mục tiêu đặt ra cho năm 2023 này?

- Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương: Năm 2023 nền kinh tế tiếp tục phục hồi, nhưng phải đối mặt với ngày càng nhiều khó khăn, thách thức nhất là áp lực từ bên ngoài. Các dự báo đều nghiêng về hướng tăng trưởng thế giới sụt giảm, rủi ro, thách thức, bất ổn toàn cầu gia tăng với nhiều cảnh báo về rủi ro, bất ổn về tài chính, tiền tệ, nợ công, bất động sản, an ninh năng lượng, lương thực và thất nghiệp gia tăng…

Nhưng với đà đạt được từ năm 2022 và sự nhất quán kiên định mục tiêu ổn định vĩ mô, giữ vững các cân đối lớn của Chính phủ, nhiều tổ chức quốc tế như WB, IMF, ADB…, các chuyên gia, doanh nghiệp vẫn có những đánh giá lạc quan, tích cực về triển vọng của nền kinh tế Việt Nam trong năm 2023.

Bài học kinh nghiệm từ năm 2022 và những năm gần đây cho thấy, để chủ động ứng phó, hạn chế tác động từ các yếu tố bên ngoài đến nền kinh tế, duy trì các động lực phục hồi thì Chính phủ và các bộ ngành, các địa phương phải nắm chắc tình hình, phân tích kỹ, phân tích sâu để có dự báo sát.

Các bộ ngành, các địa phương phải không ngừng nỗ lực, kiên trì, kiên định thực hiện mục tiêu nhưng thích ứng linh hoạt, quyết liệt, hiệu quả trong điều hành. Tự lực, tự cường, lấy khó khăn, thách thức là động lực để phấn đấu vươn lên.

Trong điều hành phải kiên định, nhất quán, bản lĩnh trước sự biến động, tác động nhiều chiều và phải điều hành đồng bộ, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ các chính sách vĩ mô. Đồng thời phải có biện pháp kiểm soát rủi ro, ứng phó kịp thời với nguy cơ suy thoái, khủng hoảng từ bên ngoài.

Các bộ, ngành phải bảo đảm thống nhất trong chỉ đạo, điều hành, vừa tập trung xử lý hiệu quả các nhiệm vụ thường xuyên, các vấn đề tồn đọng kéo dài, vừa xử lý kịp thời với những vấn đề cấp bách, bất ngờ phát sinh, ổn định tâm lý, giữ niềm tin cho nhà đầu tư, doanh nghiệp, người dân.

Tiếp tục tập trung tháo gỡ những vấn đề cố hữu trong nội tại nền kinh tế đồng thời và đẩy nhanh thực hiện 03 đột phá chiến lược về thể chế, kết cấu hạ tầng và nguồn nhân lực; tăng cường đầu tư cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi mô hình tăng trưởng và nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Doanh nghiệp cần phát huy tính chủ động trong thích ứng nhanh với trạng thái bình thường mới, phát huy nội lực để chống đỡ với những thách thức, khó khăn; đẩy mạnh chuyển đổi số; tích cực tìm kiếm, đa dạng hóa thị trường, hạn chế rủi ro; tiếp cận thông tin, tận dụng các chính sách hỗ trợ của Chính phủ giúp vượt qua khó khăn.

Hà Nguyễn (Thực hiện)