Bất ổn gia tăng ở ngay sân sau của Nga

Phải khẳng định, đây là những khu vực này rất quan trọng đối với an ninh quốc gia của Nga và đối với khả năng trở thành một cường quốc đang trỗi dậy trên trường thế giới.

Belarus là vùng đệm trên thực tế của Nga với phương Tây. Nga không thể để Belarus bị hút vào quỹ đạo của phương Tây.

Moscow tuyên bố có bằng chứng cho thấy cuộc cách mạng màu ở Minsk do Mỹ chủ mưu cùng các đồng minh ở Trung Âu - Ba Lan, Ukraine, các nước Baltic và Gruzia - đóng một số vai trò nhất định.

Tổng thống Alexander Lukashenko không phải là một đồng minh đáng tin cậy, nhưng Moscow không có lựa chọn nào khác ngoài việc ủng hộ ông, vì một sự thay đổi chế độ có thể tạo ra thêm một chế độ không thân thiện khác ở biên giới phía tây của Nga.

Moscow không đủ khả năng để dằn vặt về việc liệu mình có đứng về “phía bên phải của lịch sử” hay không, mặc dù ưu tiên của họ sẽ là một quá trình chuyển đổi dân chủ có trật tự ở Belarus.

Trọng tâm của Nga hiện nay là cung cấp không gian và nguồn lực cho chính quyền của Tổng thống Lukashenko, để đẩy lùi cuộc cách mạng màu và khôi phục quyền cai trị theo hiến pháp.

Vụ việc gây tranh cãi của nhà đối lập Alexey Navalny xuất hiện vào giữa trung tâm của biến động Belarus vẫn là một bí ẩn. Có phải là ngẫu nhiên không? Hóa ra, quan hệ của Nga với Liên minh châu Âu - đặc biệt là Đức - xấu đi đáng kể, trở thành một khuôn mẫu phức tạp khác.

Xung đột ở Nagorno-Karabakh bắt đầu vào tháng 7, do Armenia gây ra. Nó đã dẫn đến sự trả đũa quy mô lớn của Azerbaijan, dưới hình thức tấn công quân sự để giành lại quyền kiểm soát lãnh thổ của mình đã bị Armenia chiếm đóng trong ba thập kỷ qua.

Xung đột có tác động nghiêm trọng đến an ninh quốc gia của Nga khi Azerbaijan giáp với Bắc Caucasus, nơi vẫn dễ bị khủng bố Hồi giáo tấn công.

Không có gì đáng ngạc nhiên khi trục Thổ Nhĩ Kỳ-Azerbaijan gây ra lo lắng trong tâm trí người Nga, do tư tưởng “tân Ottoman” của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan và việc Ankara sử dụng có chọn lọc các nhóm Hồi giáo cực đoan làm công cụ địa chính trị.

Tổng thống Erdogan đã mở rộng hỗ trợ toàn diện cho nỗ lực của người Azerbaijan nhằm giành lại quyền kiểm soát tỉnh Nagorno-Karabakh. Điều này làm suy yếu năng lực của Moscow trong việc tác động đến Tổng thống Azerbaijan Ilham Aliyev.

Mặt khác, Thủ tướng Armenia Nikoi Pashinyan là một chính trị gia từng trải và khôn ngoan, người đã lên nắm quyền theo từ cuộc cách mạng màu do Mỹ hậu thuẫn vào năm 2018, được tài trợ bởi George Soros. Giới bình luận từng nhận xét, cuộc cách mạng da màu ở Caucasus năm 2018 đặt Nga vào tình thế khó xử.

Moscow tuân theo các nghĩa vụ của hiệp ước để đảm bảo an ninh cho Armenia, nhưng nghịch lý là Thủ tướng Pashinyan đang thúc đẩy đất nước về phía quỹ đạo phương Tây và nhận được sự hỗ trợ từ cộng đồng Armenia có ảnh hưởng ở Mỹ và Pháp.

Tương tự, Moscow cũng có nghĩa vụ điều hòa xung đột Nagorno-Karabakh trong khuôn khổ của Nhóm Minsk, do nhóm này đồng chủ trì cùng với Mỹ và Pháp.

Có một mâu thuẫn ở đây là Nhóm Minsk sẽ không thể thỏa mãn quyết tâm của người Azerbaijan trong việc giành lại quyền kiểm soát Nagorno-Karabakh, cũng như gây áp lực buộc Armenia phải rời bỏ việc chiếm đóng vùng đất của mình.

Azerbaijan nhìn Minsk Group với sự hoài nghi và hy vọng rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ giúp phá vỡ sự bế tắc. Mỹ và Pháp đã sẵn sàng nhượng cho Nga quyền đại diện cho Nhóm Minsk.

Trong khi đó, Mỹ và các đồng minh Trung Đông - Israel, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Ả Rập Xê Út và Ai Cập - hy vọng rằng sớm hay muộn, con tàu của Nga-Thổ Nhĩ Kỳ sẽ đâm vào tảng băng của cuộc xung đột Nagorno-Karabakh và bị lật.

Vai trò của mối quan hệ Nga-Thổ định hình khu vực

Một sự rạn nứt trong mối quan hệ thân tình với Thổ Nhĩ Kỳ có thể phá vỡ các chiến lược của Nga trong khu vực - không chỉ ở Syria, Libya và Đông Địa Trung Hải, mà còn ở Biển Đen, Ukraine, Georgia và những nơi khác - và chỉ có thể có lợi cho Mỹ.

Bên cạnh đó, Nga có quan hệ đối tác kinh tế song phương và quan hệ kinh tế phát triển mạnh mẽ với Thổ Nhĩ Kỳ.

Các đồng minh Trung Đông của Hoa Kỳ coi Thổ Nhĩ Kỳ là kẻ thù hiện hữu và ước tính rằng sự chia tay giữa Ankara và Moscow sẽ cho phép họ làm giảm lo ngại từ Erdogan.

Moscow thực sự đang đứng trước tình thế tiến thoái lưỡng nan. Tổng thống Vladimir Putin đã đầu tư rất nhiều vào mối quan hệ với Thủ tướng Erdogan mặc dù bản chất của ông là trọng thương.

Nga là một bên liên quan trong việc Tayyip Erdogan xa lánh phương Tây và lưu ý rằng bất kỳ áp lực quá mức nào đối với ông đều có thể phản tác dụng. Đức đang chờ đợi một lời đề nghị mới cho Thổ Nhĩ Kỳ về quan hệ đối tác với EU.

Tổng thống Putin đang di chuyển một cách thận trọng, hết sức cẩn thận để không phá vỡ mối quan hệ đối tác Nga-Thổ Nhĩ Kỳ. Về phần mình, Thủ tướng Erdogan, người đã từng là một bậc thầy trong cuộc chơi chính trị với chính sách liều lĩnh, cũng đã đưa ra một số yêu cầu đối với Tổng thống Putin vào tuần trước.

Cuộc điện đàm của Erdogan với Putin vào ngày 14 tháng 10 cho thấy ông tiếp tục quan tâm đến việc hợp tác với Nga, không chỉ ở Kavkaz mà còn ở Syria, trong khi quyết định của Thổ Nhĩ Kỳ, sau nhiều lần trì hoãn, sẽ thử nghiệm tên lửa chống đạn đạo S-400 do Nga sản xuất. Hệ thống này đã mang một thông điệp lớn tới Moscow khi tái khẳng định tầm quan trọng chiến lược mà Ankara chú trọng trong quan hệ đồng minh với Nga.

Nhưng đã nói như vậy, Thổ Nhĩ Kỳ cũng hy vọng rằng Nga sẽ cho phép sự hiện diện của mình ở Kavkaz, nơi di sản của Ottoman là một thực tế thuyết phục trong ký ức Thổ Nhĩ Kỳ. Là một cường quốc đang lên trong khu vực, Thổ Nhĩ Kỳ mong muốn mở rộng ảnh hưởng của mình là điều đương nhiên.

Thổ Nhĩ Kỳ thuộc khu vực này và không phải là một nước ngoài khu vực như Mỹ hay Pháp. Sẽ vô ích nếu cố gắng chống lại Thổ Nhĩ Kỳ trong môi trường sống tự nhiên của họ. Ngược lại, Nga có thể nhận thấy lợi thế khi có Thổ Nhĩ Kỳ là đối tác mang tính xây dựng, vì lợi ích lớn hơn của sự ổn định khu vực ở Kavkaz.

So với Belarus và Nagorno-Karabakh, vốn vẫn là những vấn đề phức tạp, cuộc cách mạng màu của Kyrgyzstan đã được giải quyết tương đối dễ dàng - ít nhất là vào thời điểm hiện tại.

Việc Moscow dễ dàng đánh bại cuộc cách mạng màu đó cho thấy Nga vẫn là nhà đảm bảo an ninh cho khu vực. Nếu so sánh thì ảnh hưởng của Hoa Kỳ ở Trung Á đã giảm sút. Nói đúng hơn, Nga đã làm trật bánh cuộc cách mạng màu Kyrgyzstan.

Tóm lại, căng thẳng ở cả ba điểm nóng - Belarus, Nagorno-Karabakh và Kyrgyzstan - đang diễn ra trong bối cảnh một bên là sự lạnh giá sâu sắc và sự cạnh tranh giữa một bên là Moscow với Mỹ, EU và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương ở một mặt khác.

NATO đã ủng hộ Belarus và bắt đầu thách thức vị thế vượt trội của Nga ở Biển Đen, đồng thời chọn Gruzia làm đầu tàu ở Kavkaz.

NATO đã hiện diện ở Afghanistan hơn 15 năm. Họ mong muốn có ảnh hưởng ở khu vực Trung Á trong bối cảnh Afghanistan hậu định cư.

Rõ ràng, sự biến động cao ở ngoại vi phía tây và tây nam của Nga là biểu hiện của cuộc đấu tranh địa chính trị giữa Nga và Mỹ. Do đó, Nga cần có một chiến lược đối phó.

Thổ Nhĩ Kỳ và Iran có thể - và nên là - đồng minh tự nhiên của Nga trong kịch bản an ninh quốc tế và khu vực đang nổi lên. Rốt cuộc, không có gì giống là an ninh tuyệt đối, và khái niệm “phạm vi ảnh hưởng” đang thay đổi, thách thức ngay cả những siêu cường.