Sau các cuộc đàm phán với Liên hợp quốc tại Geneva, Nga cho biết họ sẽ không phản đối việc kéo dài Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen nhằm xoa dịu cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu như đã từng lo ngại.

Tuy nhiên, Nga chỉ đồng ý gia hạn trong một nửa thời hạn 120 ngày của thỏa thuận ban đầu. Ukraine nói rằng quyết định của Nga "mâu thuẫn" với thỏa thuận, nhưng không bác bỏ đề xuất này.

Cuộc xung đột Nga - Ukraine từ tháng 2/2022 đã chứng kiến các cảng Biển Đen của Ukraine bị tàu chiến phong tỏa cho đến khi thỏa thuận được ký vào tháng 7 sau đó, cho phép các chuyến tàu xuất khẩu ngũ cốc quan trọng được đi qua an toàn.

Ukraine là một trong những nhà sản xuất ngũ cốc hàng đầu thế giới và Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen đã giúp xoa dịu cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu do xung đột gây ra. Theo Liên hợp quốc, hơn 24,1 triệu tấn đã được xuất khẩu theo thỏa thuận cho đến nay.

Thỏa thuận 120 ngày ban đầu được ký kết với sự trung gian của Liên hợp quốc và Thổ Nhĩ Kỳ đã được gia hạn thêm 120 ngày nữa vào tháng 11, cho đến ngày 18 tháng 3 tới.

Nga đã không cam kết về việc liệu họ có đồng ý với việc tiếp tục gia hạn thỏa thuận mới nào nữa sau lần này hay không, với lý do lo ngại rằng các thỏa thuận xuất khẩu của Nga đang không được tôn trọng.

Hôm thứ Hai, Nga cho biết họ cần thấy "tiến bộ rõ ràng" trong thỏa thuận kép về xuất khẩu phân bón và thực phẩm của nước này không bị cản trở, tuyên bố các miễn trừ trừng phạt của phương Tây "về cơ bản không có tác dụng".

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Vershinin cho biết sau cuộc hội đàm hôm thứ Hai với các quan chức hàng đầu của Liên hợp quốc rằng Moscow muốn thấy hành động chứ không phải lời nói về việc duy trì phần thứ hai của thỏa thuận.

"Phía Nga... không phản đối việc gia hạn thêm 'Sáng kiến Biển Đen' sau khi hết hạn vào ngày 18/3, nhưng chỉ trong 60 ngày", Vershinin cho biết trong một tuyên bố. "Lập trường tiếp theo của chúng tôi sẽ được xác định dựa trên tiến trình rõ ràng trong việc bình thường hóa xuất khẩu nông sản của chúng tôi, không phải bằng lời nói, mà bằng hành động".

Bộ trưởng cơ sở hạ tầng Ukraine Oleksandr Kubrakov nói rằng lập trường của Nga đi ngược lại thỏa thuận, nhưng không bác bỏ đề xuất 60 ngày của Moscow. "Thỏa thuận liên quan đến việc gia hạn ít nhất 120 ngày, do đó, việc Nga chỉ gia hạn thỏa thuận trong 60 ngày mâu thuẫn với điều khoản được Thổ Nhĩ Kỳ và Liên hợp quốc ký kết", Kubrakov viết trên Twitter.

Liên hợp quốc cho biết Tổng thư ký Antonio Guterres "đã khẳng định LHQ sẽ làm mọi thứ có thể để bảo vệ tính toàn vẹn của Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen và đảm bảo tính liên tục của nó".

Theo dữ liệu của LHQ, gần một nửa số hàng xuất khẩu được vận chuyển theo thỏa thuận cho đến nay là ngô và hơn một phần tư là lúa mì. Khoảng 45% xuất khẩu đã đi đến các nước phát triển. Người nhận nhiều nhất là Trung Quốc, tiếp theo là Tây Ban Nha, Thổ Nhĩ Kỳ, Ý và Hà Lan.

Bùi Huy (theo AFP, AP, CNA)