Dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 là một trong những dự án giao thông trọng điểm quốc gia gồm 11 dự án thành phần với chiều dài 654 km, đi qua 13 địa phương, tổng mức đầu tư dự án khoảng 118.716 tỷ đồng.

Theo tính toán của Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), nhu cầu vật liệu xây dựng để thi công Dự án cần khối lượng đất đắp khoảng 60,7 triệu m3; 21,5 triệu m3 đá các loại và 10,8 triệu m3 cát các loại. Quá trình lập dự án, lập thiết kế kỹ thuật, tư vấn thiết kế đã tiến hành khảo sát, đề xuất sử dụng các mỏ vật liệu theo đúng quy định về đầu tư xây dựng cơ bản.

Khi tổ chức đấu thầu, các chủ đầu tư, Ban quản lý dự án đã yêu cầu nhà thầu, nhà đầu tư chủ động khảo sát các mỏ vật liệu, xác định nguồn cung cấp cho từng gói thầu, dự án. Tuy nhiên thời gian qua, sau khi trúng thầu và triển khai thi công, nhà thầu gặp không ít khó khăn do nguồn cung vật liệu xây dựng khan hiếm.

Theo ông Lê Quyết Tiến, Phó Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và Chất lượng công trình giao thông (Bộ GTVT), nhu cầu sử dụng các loại vật liệu để phục vụ thi công cho toàn dự án cao tốc Bắc - Nam là rất lớn.

Nhưng tại một số dự án, một số nhà thầu sau khi trúng thầu và triển khai thi công có phản ánh với chủ đầu tư, Ban quản lý dự án về việc một số mỏ vật liệu đã được tư vấn chỉ ra trong hồ sơ không đáp ứng được khối lượng cung cấp theo nhu cầu của dự án.

Nguyên nhân được đưa ra là do các mỏ này đồng thời phải chia sẻ, cung cấp cho các dự án khác đang xây dựng của địa phương dẫn đến các nhà thầu tranh mua tại mỏ có cự ly vận chuyển gần để giảm giá thành; công suất sản xuất của mỏ không đáp ứng kịp so với tiến độ yêu cầu.

Một số mỏ đã hết hạn khai thác, đang chờ gia hạn cấp phép; một số mỏ trong quy hoạch của địa phương đang thực hiện các thủ tục cấp phép khai thác. Ngoài ra, một số mỏ do tư nhân đang khai thác chưa sẵn sàng ký hợp đồng để chờ giá lên cao…

Nhiều ý kiến cho rằng, nếu tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng kéo dài sẽ dẫn đến rất nhiều hệ hụy xấu như: Khiến nhà thầu thua lỗ, lãng phí nhân lực và máy móc chờ vật liệu thi công, tăng chi phí,... Điều này khiến nguy cơ chậm tiến độ, đội vốn, ảnh hưởng đến chất lượng thi công các công trình.

Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ cho biết, để đảm bảo nguồn vật liệu cung cấp cho dự án, đáp ứng tiến độ đề ra, Bộ đã chỉ đạo các chủ đầu tư, Ban quản lý dự án thực hiện một số giải pháp cụ thể.

Lãnh đạo Bộ GTVT đã trực tiếp kiểm tra hiện trường, làm việc với lãnh đạo các tỉnh và các sở, ngành liên quan của địa phương có dự án đi qua đề nghị các tỉnh quan tâm, ưu tiên tạo mọi điều kiện thuận lợi để đẩy nhanh tiến độ hoàn tất các điều kiện, thủ tục còn thiếu cho các mỏ đã được cấp phép nhưng chưa khai thác được.

Đặc biệt yêu cầu các nhà thầu làm việc với các chủ mỏ đề nghị đầu tư nâng công suất khai thác với các mỏ có công suất khai thác không đáp ứng yêu cầu nhưng có đủ điều kiện, làm việc với các địa phương thống nhất và cam kết việc sử dụng đường địa phương làm đường công vụ phục vụ thi công,…

Bộ GTVT cũng đề nghị lãnh đạo các tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành và các địa phương có liên quan thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước về giá vật liệu xây dựng; có giải pháp, chế tài kịp thời và phù hợp để chống độc quyền, đầu cơ, tùy tiện nâng giá vật liệu xây dựng. Các tỉnh quan tâm, ưu tiên tạo mọi điều kiện thuận lợi để đẩy nhanh tiến độ, hoàn tất các điều kiện, thủ tục còn thiếu cho các mỏ.

Ngày 17/4/2021, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã có Công văn số 503/TTg-CN yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố: Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, Tiền Giang, Vĩnh Long thực hiện nghiêm Chỉ thị số 07/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, bảo đảm đủ nguồn cung vật liệu xây dựng phục vụ thi công Dự án; nghiêm cấm tình trạng trục lợi, đầu cơ, nâng giá.