Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, nhu cầu vay vốn ngày càng gia tăng của người dân, doanh nghiệp (DN) đã thúc đẩy quy mô tín dụng ngày càng lớn. Trong đó, bên cạnh tín dụng chính thức có sự quản lý của Nhà nước còn có tín dụng phi chính thức, không có sự quản lý của Nhà nước, còn gọi là tín dụng đen cũng đang nở rộ trong thời gian gần đây.

Theo thống kê của Ngân hàng Thế giới, khoảng 70% dân số Việt Nam chưa tiếp cận vốn ngân hàng. Số DN có khả năng tiếp cận nguồn vốn tín dụng chính thức cũng chỉ mới chiếm 1/3 tổng số DN. Trong khi người dân, DN khó tiếp cận vốn ngân hàng thì nguồn tín dụng phi chính thức lại luôn “rộng cửa” với thủ tục vay rất đơn giản, linh hoạt, không cần tài sản thế chấp, nguồn vốn dồi dào. Điều này lý giải vì sao tín dụng đen ngày càng bùng phát.

Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho biết: trong tháng 2 vừa qua, NHNN đã cử các đoàn đi khảo sát để nghiên cứu đánh giá ở 7 địa phương có thể xem là có tín dụng đen nhiều nhất. Chúng ta phải nhìn nhận trong tín dụng không chính thức có một bộ phận tín dụng đen. 

Tín dụng đen ở đây thông thường gắn với hành vi của xã hội đen khi thu nợ với lãi suất cắt cổ. Nhìn chung, tín dụng đen vẫn là một vấn đề hết sức nan giải và phức tạp. Bộ Công an và chính quyền các cấp vẫn đang tích cực xử lý.

Do đó, với vai trò của mình, ngành ngân hàng đang nỗ lực triển khai thêm các sản phẩm tín dụng đáp ứng nhu cầu thiết yếu có tính chất bức thiết, đột xuất của người dân như: Trong sinh hoạt như là khám chữa bệnh, cưới hỏi, ma chay… có thể tiếp cận tín dụng chính thức. Như vậy, tín dụng đen không có cơ hội tiếp cận với người dân. 

Nhiều năm qua, ngân hàng có nhiều chủ trương tăng cường tín dụng, không chỉ tín dụng cho vay phát tiển kinh tế xã hội mà còn tín dụng tập trung tiêu dùng. Các NHTM, các tổ chức tài chính vi mô, đặc biệt là vùng sâu vùng xa.

Tốc độ tăng trưởng tín dụng nói chung bình quân là 16,4%, nhưng riêng tốc độ tín dụng cho vay tiêu dùng tăng 41,2%. Riêng năm 2018, một số địa phương có tốc độ tín dụng tiêu dùng tăng rất nhanh, điển hình là TP. HCM, Thái Bình, Lâm Đồng tăng trên 50% so với cuối năm 2017. 

Đáng chú ý, ngành ngân hàng tập trung cho những nguồn vốn cụ thể để cho đối tượng vay tiêu dùng. Đơn cử như gói 5.000 tỷ đồng của Agribank đang triển khai.

Đây rõ ràng là hướng đi đúng, phù hợp với chủ trương phát triển kinh tế thị trường, phát triển kinh tế tư nhân và tập trung giải quyết không chỉ phục vụ phát triển sản xuất mà cả tiêu dùng cho người dân. Điều này cũng góp phần hạn chế hiệu quả tín dụng đen trong thời gian qua. 

Để điều chỉnh cơ chế chính sách, NHNN sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ chế pháp lý để tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại mạnh dạn hơn trong cho vay. Cần có hành lang pháp lý đầy đủ, chương trình tín dụng hợp lý hướng tới đúng các đối tượng mục tiêu.

Ngành ngân hàng tiếp tục mở rộng mạng lưới hơn nữa nhất là tới các vùng sâu, vùng xa để người dân tiếp cận vốn dễ dàng hơn. Cụ thể, NHNN khuyến khích đưa những mô hình tín dụng lưu động của các ngân hàng, những sản phẩm thuận lợi để người dân tiếp cận.

"Tôi khẳng định mức lãi suất chắc chắn là thấp hơn rất nhiều so với mức mà bà con đang tiếp cận với tín dụng đen. Vì quan điểm của NHNN là với các khoản vay này, các ngân hàng không đặt nặng mục tiêu lợi nhuận ở những khoản vay này mà trọng tâm là đảm bảo an sinh xã hội", Phó Thống đốc Đào Minh Tú chia sẻ

Tuy nhiên, để giải quyết vấn đề tín dụng đen, không chỉ có ngành ngân hàng, mà rất cần sự phối hợp tích cực, vào cuộc của các tổ chức đoàn thể, nhất là chính quyền địa phương phường xã. Làm công tác an sinh nhưng vẫn phải bảo đảm thu hồi được nợ, đảm bảo hạn chế rủi ro. Do đó, việc phối hợp với địa phương để nắm vững nhân thân người vay, xác định chính xác nhu cầu chính đáng của người dân là vấn đề quan trọng, nếu ai lừa đảo, vay đánh bạc, lô đề, cá độ, nghiện ngập thì sẽ bị xử lý, vì đây là các hành vi phạm pháp luật. 

Phương Thảo