Giá đường Việt Nam ngược chiều thế giới

Theo báo cáo của SSI Research, Trong 6 tháng đầu năm 2022, giá đường thế giới đã tăng rất mạnh, bình quân khoảng 20% so với cuối năm 2021. Nguyên nhân chính dẫn đến việc giá đường thế giới tăng chóng mặt, chính là việc 2 quốc gia xuất khẩu đường lớn nhất thế giới là Brazil và Ấn Độ hạn chế xuất khẩu, khiến nguồn cung trên thị trường giảm mạnh.

Trái ngược với xu hướng đi lên của thế giới, giá đường trong nước lại giảm. Trong khi đó, các loại đường nhập khẩu và đường chính ngạch tràn lan trên thị trường, nhu cầu tiêu thụ đường chưa nhiều. 

Cụ thể, trong báo cáo của Viện Tài chính - Kinh tế cho thấy, trong 6 tháng đầu năm 2022, giá đường nội địa (đã bao gồm VAT) đã giảm từ mức 17.534 – 18.733 đồng/kg trong tháng 1/2022 xuống mức 16.667 – 18.436 đồng/kg trong tháng 5/2022.

Tính chung 6 tháng đầu năm 2022 giá đường các loại sản xuất trong cả nước bình quân đã giảm từ 2 – 6% so với cùng kỳ năm 2021. 

Báo cáo của Viện Tài chính - Kinh tế nhận định: Trong quý I/2022, do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, khiến nhu cầu sử dụng giảm sút. Bên cạnh đó, nguồn cung đường nhập khẩu rất dồi dào, phần nhiều là đường nhập lậu đã khiến giá đường giảm. Xu hướng này tiếp tục kéo dài tới hết quý II/2022.

Trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo và Công luận, bà Trần Thị Huế, Viện Kinh tế - Tài chính cho rằng: Thị trường đường Việt Nam vẫn đang bị chịu sức ép rất mạnh từ đường nhập khẩu, nhất là từ thị trường Thái Lan.

Theo bà Huế, theo báo cáo của đơn vị hải quan, mặc dù đường nhập từ Thái Lan đã giảm mạnh, kể từ khi Việt Nam áp dụng các biện pháp phòng về thương mại, thế nhưng, đường từ các nước ASEAN cũng như đường lậu tiếp tục tràn vào, khiến cho thị trường đang dư thừa nguồn cung rất lớn.

“Chuỗi cung ứng mía đường nội địa đang rất khốn khó khi đầu ra đang bế tắc. Trong khi đó, giá vật tư nông nghiệp không ngừng tăng trong thời gian qua, điều này đã khiến nỗ lực phục hồi vùng nguyên liệu mía của ngành đường Việt Nam gặp nhiều trở ngại”, bà Huế nói.

Sự bất lực của ngành đường nội địa

Có một điều đáng nói, trong 1 năm trở lại đây, để ngăn chặn sự “bành trướng” của đường nhập lậu, chủ yếu là nhập từ thị trường Thái Lan, Bộ Công Thương Việt Nam đã áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.

Trong đó, riêng với đường nhập từ Thái Lan, Bộ Công Thương quyết định áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với đường mía nhập khẩu từ Thái Lan ở mức 47,64% trong 5 năm, tính từ 16/6/2021.

Về nguyên tắc, việc Việt Nam áp dụng các giải pháp phòng vệ thương mại, có thể tạm thời đưa giá đường nhập khẩu cân bằng so với giá đường nội địa. Thế nhưng, thị trường đường đang có nhiều dấu hiệu bất thường. Giá đường nội địa vẫn ở mức thấp so với mặt bằng chung của thế giới.

Trong báo cáo của Viện Kinh tế - Tài chính cho thấy, Nếu so sánh với giá đường tại nhiều nước Đông Nam Á, hay Trung Quốc, thị đường Việt Nam đang rẻ hơn nhiều so với Indonesia, Philippines và Trung Quốc, chỉ cao hơn Thái Lan một chút.

Trước đó, vào cuối năm 2021, Hiệp hội mía đường Việt Nam đã có nghi vấn, sau khi áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, kim ngạch nhập khẩu từ thị trường Thái Lan đã giảm rất mạnh. Thế nhưng, lượng đường nhập từ các Đông Nam Á, như Campuchia, Lào hay Myanmar vào Việt Nam có xu hướng tăng.

Trong khi các quốc gia này không có năng lực sản xuất số lượng đường lớn để xuất khẩu sang Việt Nam. 

Do đó, Hiệp hội mía đường Việt Nam nghi vấn, đây có thể là dấu hiệu “lẩn tránh thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp” đối với đường có xuất xứ từ Thái Lan nhập khẩu vào Việt Nam thông qua nước thứ ba bằng thủ đoạn gian lận xuất xứ.

Để làm rõ vấn đề này, Bộ Công Thương đã quyết định điều tra việc có hay không nghi vấn gian lận thương mại đối với đường nhập khẩu từ các nước Đông Nam Á, kết quả sẽ được báo cáo vào ngày 21/7.

Trong báo cáo mới nhất, SSI Research cho rằng, giá đường trong nước đang chịu áp lực do lượng đường nhập lậu và đường Thái Lan “quá cảnh” qua các nước ASEAN rồi vào Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2022. 

“Kết luận điều tra lẩn trốn thuế đối với đường Thái Lan sẽ được công bố vào ngày 21/7. Nếu kết quả có lợi cho các công ty mía đường Việt Nam, đây sẽ là yếu tố hỗ trợ lâu dài cho ngành mía đường Việt Nam”, SSI Research.