Trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump chuẩn bị nhậm chức vào ngày 20/1, ngành công nghiệp ô tô vốn đã lao đao của châu Âu đang phải đối mặt với những khó khăn mới, đặc biệt là nguy cơ áp thuế mới từ nhà lãnh đạo Mỹ sắp tới.

Tổng thống Donald Trump từng cam kết áp thuế cao đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, Canada và Mexico ngay sau khi nhậm chức, động thái có thể châm ngòi cho các cuộc chiến thương mại.

Điều này là một tin không vui đối với các hãng sản xuất ô tô châu Âu, vốn đã chứng kiến doanh số bán hàng và sản xuất sụt giảm tại các thị trường lớn như Mỹ và Trung Quốc.

Nguy cơ thiệt hại lớn cho các hãng xe hàng đầu châu Âu

Nếu chính sách thuế mới được triển khai, không chỉ các thương hiệu ô tô lớn của châu Âu như Volkswagen, Volvo hay Stellantis (tập đoàn sở hữu Fiat, Chrysler và Citroën) chịu ảnh hưởng nặng nề, mà các quốc gia Trung và Đông Âu, nơi kinh tế phụ thuộc nhiều vào sản xuất ô tô, cũng sẽ bị tác động đáng kể.

Toma Savic, cựu giám đốc hãng sản xuất ô tô quốc tế Zastava tại Serbia, cho biết: “Việc áp thuế này chắc chắn sẽ dẫn đến việc thu hẹp sản xuất tại châu Âu và khiến nhiều người lao động mất việc làm.” Zastava, trước khi đóng cửa vào năm 2008, sau đó đã trở thành Fiat Chrysler Automobiles Serbia, hiện thuộc sở hữu của Stellantis.

Fiat Chrysler Automobiles Serbia, đặt trụ sở tại thành phố Kragujevac, miền trung Serbia, từng đạt đỉnh cao khi sản xuất 200.000 xe mỗi năm và xuất khẩu sang 26 quốc gia vào những năm 1990. Tuy nhiên, từ sau sự tan rã của Nam Tư, doanh nghiệp này đã gặp nhiều khó khăn trong việc khôi phục vị thế trong ngành ô tô châu Âu.

Ngành ô tô Đức, trụ cột kinh tế lớn nhất châu Âu, cũng là đối tượng dễ tổn thương nhất trước nguy cơ áp thuế. Đức hiện là quốc gia xuất khẩu ô tô chở khách lớn nhất từ châu Âu sang Mỹ. Theo ước tính, nếu Mỹ áp thuế nhập khẩu đối với ô tô từ châu Âu, Mexico và Canada, các nhà sản xuất ô tô hai bên bờ Đại Tây Dương có thể mất đến 17% lợi nhuận cốt lõi hàng năm.

Chiến lược thương mại của Tổng thống Trump

Dù châu Âu không được nhắc đến trong thông báo thuế đầu tiên vào tháng 11 của ông Trump, vị Tổng thống Mỹ từng chỉ trích Liên minh châu Âu về các hành vi thương mại không công bằng và cáo buộc các đối tác châu Âu “đánh cắp việc làm của người Mỹ”.

Trong một bài phát biểu vận động tranh cử vào tháng 10, ông Trump khẳng định: “Họ không mua xe của chúng ta, không mua nông sản của chúng ta, không mua bất cứ thứ gì. Họ sẽ phải trả một cái giá đắt”.

Thị trường Mỹ là điểm đến chính của ô tô châu Âu, với kim ngạch xuất khẩu đạt 42,5 tỷ USD vào năm 2023, theo Statista. Trong khi đó, giá trị xe hơi Mỹ nhập khẩu vào EU chỉ đạt khoảng 7,8 tỷ USD cùng kỳ.

Ông Trump từng kêu gọi các hãng xe Đức chuyển đổi thành “công ty xe hơi Mỹ” bằng cách xây dựng nhà máy tại Mỹ. Ông cam kết sẽ cung cấp mức thuế thấp và chi phí năng lượng rẻ để thu hút các doanh nghiệp.

Tuy nhiên, các mức thuế mới mà ông Trump đề xuất có thể khiến việc thiết lập nhà máy tại Mỹ của các nhà sản xuất ô tô châu Âu trở nên tốn kém hơn.

Ngành ô tô châu Âu đối mặt nhiều áp lực

Không chỉ đối diện với chính sách thuế từ Mỹ, ngành ô tô châu Âu còn phải cạnh tranh gay gắt trong thị trường xe điện (EV) đang bị các nhà sản xuất Trung Quốc chi phối.

Hồi đầu năm nay, EU đã áp thuế lên tới 35% đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc, với lý do các sản phẩm này được “trợ giá không công bằng”.

Tuy nhiên, doanh số bán xe điện tại EU lại đang sụt giảm, và một số quốc gia thành viên đã gỡ bỏ các khoản trợ cấp khuyến khích người tiêu dùng mua xe điện.

Tại Trung Quốc, các thương hiệu ô tô phương Tây cũng đang mất dần thị phần trước sự vươn lên của các hãng xe nội địa, đặc biệt là BYD - nhà sản xuất xe điện hàng đầu thế giới. Volkswagen là một trong những hãng chịu tác động mạnh nhất, với doanh số giảm liên tục.

Tương lai ảm đạm

Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt từ Trung Quốc, doanh số giảm tại châu Âu, cùng áp lực từ chính sách thuế mới của Mỹ, tương lai của ngành ô tô châu Âu đang trở nên u ám.

Tại Kragujevac, Fiat Chrysler Automobiles Serbia đang phải vật lộn với nhu cầu yếu kém, đặc biệt là các sản phẩm xe điện bị trì hoãn hoặc sản xuất ở mức thấp.

Jugoslav Ristic, một quan chức công đoàn lâu năm trong ngành công nghiệp ô tô Serbia, nhận định rằng những khó khăn này là hệ quả của “chiến tranh thuế quan và điều kiện kinh doanh bất lợi”.

Căng thẳng thương mại giữa Mỹ và EU có thể làm tăng chi phí cho người tiêu dùng cả hai bờ Đại Tây Dương và đặc biệt ảnh hưởng nặng nề đến Đức - trung tâm của ngành công nghiệp ô tô châu Âu.

Theo Viện Kinh tế Đức, nếu ông Trump áp mức thuế 20% lên EU, nền kinh tế Đức có thể thiệt hại tới 192,5 tỷ USD trong vòng bốn năm. Những thiệt hại này cũng sẽ lan tỏa đến các quốc gia Trung và Đông Âu, nơi phụ thuộc mạnh mẽ vào ngành sản xuất ô tô.

Hải Hà (Theo Oil Price)