Sau một thời gian vắng bóng, bệnh não mô cầu có xu hướng xuất hiện trở lại ở một số địa phương. Nếu không chủ động ngăn chặn thì bệnh có thể bùng phát thành dịch với nhiều người mắc do sự lây lan tại chỗ. Biện pháp phòng bệnh tốt nhất là tiêm phòng vắc-xin. 

Trước thông tin phản ánh nguy cơ gia tăng các ca bệnh viêm màng não do não mô cầu, Cục Quản lý dược đề nghị các đơn vị sử dụng vắc xin cần có kế hoạch dự trù, dự trữ và chủ động liên hệ với nhà nhập khẩu, đảm bảo cung ứng đủ vắc xin cho người dân. 

Theo đó, Cục Quản lý dược (Bộ Y tế) vừa có công văn khẩn đề nghị sở y tế các tỉnh, thành phố chỉ đạo trung tâm y tế dự phòng, đơn vị tiêm chủng tại địa phương có kế hoạch đảm bảo cung ứng đủ vắc xin phòng bệnh não mô cầu. 

Trong quá trình triển khai nếu có khó khăn vướng mắc, các đơn vị báo cáo về Bộ Y tế (Cục Quản lý dược và Cục Y tế dự phòng) để được giải quyết theo quy định. 

Cục Quản lý dược cho biết, hiện có 2 vắc xin phòng bệnh não mô cầu gồm Polysaccharide Meningococca A + C (sản xuất tại Pháp; SĐK: QLVX - 922 - 17) và vắc xin VA - MENGOC - BC (sản xuất tại Cuba; SĐK: QLVX - H02 - 985 - 16). 

Theo thông báo từ Văn phòng đại diện Công ty Sanofi Pasteur, nhà sản xuất vắc xin Polysaccharide Meningococa A + C đã dừng sản xuất và cung ứng vắc xin này trên toàn cầu (do các nước có nhu cầu chuyển sang vắc xin phòng các bệnh do não mô cầu 4 týp huyết thanh A, C, Y và W - 135). 

 Viêm màng não mô cầu do vi khuẩn gây bệnh viêm màng não là Neisseria Meningitidis gây ra. Nguồn: Bộ Y tế

Trong đó, nhà sản xuất vắc xin não mô cầu A + C thông báo đã dừng sản xuất và cung ứng vắc xin này trên toàn cầu (do hiện nay các nước trên thế giới có nhu cầu chuyển sang vắc xin phòng các bệnh do não mô cầu 4 tuýp huyết thanh A, C, Y và W - 135), do đó hiện hiện vắc xin này chỉ còn tồn với số lượng không nhiều tại thị trường Việt Nam. 

Vắc xin mới 4 tuýp huyết thanh hiện vẫn chưa được cấp giấy đăng ký lưu hành tại Việt Nam. Hiện có 125.000 liều vắc xin VA - MENGOC - BC vừa được nhập khẩu về VN, trong đó 49.000 liều đã có kết quả kiểm định đạt yêu cầu sẵn sàng cung ứng cho cơ sở tiêm chủng có nhu cầu; 76.000 liều còn lại đang chờ kết quả kiểm định chất lượng trước khi đưa ra thị trường. Cuối tháng 5-2018 này sẽ có thêm 100.000 liều nhập về Việt Nam. 

Bệnh não mô cầu là một bệnh truyền nhiễm gây dịch được lây truyền qua đường hô hấp do nhiễm loại song cầu khuẩn Neisseria meningitidis. Vi khuẩn này thường xâm nhập vào cơ thể người qua đường mũi họng, từ đó lan tỏa vào máu gây nhiễm trùng máu hoặc qua đường máu đến màng não gây viêm màng não mủ hay gây viêm màng não mủ kèm theo nhiễm trùng máu. 

Bệnh có khả năng lây truyền qua đường hô hấp do hít phải giọt nước bọt của người mắc bệnh hoặc người lành mang vi khuẩn và có đặc điểm lây lan mạnh trong thời kỳ bệnh khởi phát. 

Nếu sử dụng kháng sinh, vi khuẩn sẽ biến mất khỏi đường mũi họng trong vòng 24 giờ. Thực tế tỉ lệ người lành mang vi khuẩn rất cao, có thể chiếm khoảng 25%; trong các vụ dịch có thể chiếm tới hơn 50% số người nhiễm vi khuẩn nhưng không có triệu chứng lâm sàng. 

Bệnh cảnh lâm sàng xảy ra khá đột ngột như: người bệnh bị sốt cao, rét run, đau mỏi toàn toàn thân, đau khớp xương, xuất hiện các ban đỏ xuất huyết hoại tử trên da; có thể xuất hiện biến chứng sốc nhiễm trùng hoặc hội chứng Waterhouse Fridrichsen biểu hiện suy tuyến thượng thận cấp tính.

 Những trường hợp bị viêm màng não thường có hội chứng màng não cấp tính như: nhức đầu, nôn, táo bón, cứng gáy, phản ứng vạch màng bụng dương tính; đối với trẻ em thường bị co giật, có tình trạng lơ mơ, hôn mê sâu. 

Xét nghiệm chọc dò dịch não tủy thấy nước đục như nước vo gạo, đôi khi kèm theo xuất huyết màng não. 

Chẩn đoán xác định bệnh bằng phương pháp cấy máu, cấy dịch não tủy để phân lập vi khuẩn não mô cầu. Có thể chẩn đoán nhanh bằng cách chích nốt ban đỏ xuất huyết hoại tử để làm tiêu bản và soi tươi để tìm vi khuẩn não mô cầu. 

Cũng có thể ngoáy họng làm tiêu bản soi tươi hoặc cấy để tìm vi khuẩn. Trên thực tế việc chẩn đoán khá khó khăn vì tỉ lệ người lành mang vi khuẩn rất cao. 

Tỉ lệ tử vong do bệnh gây nên chiếm khoảng từ 5 - 15%./.

Huyền Thu