Trước nghị trường Quốc hội, người đứng đầu ngành y tế - bà Đào Hồng Lan bày tỏ cảm ơn tới Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ ngành trong thời gian vừa qua đã hỗ trợ rất nhiều để tháo gỡ về mặt cơ chế, chính sách.

"Có thể nói, ngành y tế là một trong những ngành được ưu tiên nhất liên quan đến cơ chế, chính sách để giải quyết việc đảm bảo thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế", Bộ trưởng khẳng định.

Ví dụ như các đơn vị khác khi triển khai thực hiện mua sắm vẫn phải đảm bảo 3 báo giá thì riêng ngành y tế đã có những quy định tháo gỡ là chỉ cần có một báo giá trong trường hợp cần thiết vẫn đảm bảo được việc mua sắm.

Thứ hai, vấn đề giá thấp nhất, đã có văn bản tháo gỡ là trong trường hợp cần thiết nếu vật tư y tế đó mà không phải là giá thấp nhất thì ngành y tế vẫn có thể được mua nếu được Hội đồng khoa học đảm nhận và làm rõ được các nội dung.

Luật Đấu thầu hiện nay cũng đưa được ra nhiều các nội dung mua sắm đặc thù cho ngành y tế.

Có thể nói, với những nghị quyết của Quốc hội tháo gỡ kể cả về mặt nguồn cung thuốc và trang thiết bị vật tư y tế thì nguồn cung, chính sách mua sắm đã được tháo gỡ rồi nhưng tại sao chúng ta vẫn còn thiếu?

Hiện nay, vấn đề mua thuốc có 3 nơi đảm nhận. Bộ Y tế chỉ phụ trách vấn đề đấu thầu tập trung cấp quốc gia, chỉ chiếm khoảng từ 16 đến 18% tổng số, còn lại là đấu thầu tập trung cấp tỉnh và các cơ sở trực tiếp chủ động mua sắm cho mình.

Trong tháng 8, tháng 10, Bộ Y tế đã liên tục có các văn bản đề nghị các nơi tổng hợp lại những vấn đề còn vướng mắc để bộ tiếp tục trình các cấp có thẩm quyền tháo gỡ.

Cụ thể, do việc triển khai thực tế ở địa rất nhiều đơn vị phương giao cho những đơn vị đấu thầu. Các bác sĩ làm chuyên môn, chưa có chuyên môn sâu về đấu thầu nên trong quá trình làm còn lúng túng.

Việc phân cấp phân quyền như Bộ đã phân cấp toàn diện cho các cơ sở thuộc Bộ đảm nhiệm việc mua sắm. Tuy nhiên, ở địa phương cũng có nơi các cơ sở y tế cũng chỉ đảm bảo mua dưới 100 triệu đồng, trên 100 triệu đồng phải trình qua Sở Y tế, Sở Tài chính, UBND tỉnh phê duyệt nên việc mua sắm rất lâu.

“Bộ mong thời gian tới các tỉnh rà soát lại quy định này làm sao đảm bảo được vừa quản lý được và trao quyền cho các đơn vị” - bà Đào Hồng Lan nêu.

Cũng theo bà Đào Hồng Lan, trong Luật Khám, chữa bệnh (sửa đổi) có quy định về hình thức vay mượn, ứng trước đối với trang thiết bị, vật tư y tế. Các đơn vị cũng đang triển khai hướng dẫn thi hành Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) để đảm bảo tính lâu dài.

Bộ trưởng Bộ Y tế thông tin thêm, trong các quy định về mua sắm, đấu thầu không có hình thức vay mượn, vay trước, trả tiền sau hoặc vay rồi mới đấu thầu để trả lại. Khi chống dịch COVID-19, chúng ta đi vay kit test, khi hết dịch không thể trả bằng hình thức hiện vật.

Nhưng với nhu cầu cho công tác phòng, chống dịch, một loại dịch chưa từng có tiền lệ và rất cấp bách, vấn đề đảm bảo sinh mạng, sức khỏe của người dân là lên trên hết, trước hết, chính vì vậy trong thời gian vừa qua trong thực tiễn có vấn đề các cơ sở y tế có hình thức phải tạm ứng hoặc vay mượn để làm sao đảm bảo được nhu cầu chữa bệnh cũng như vấn đề xét nghiệm.

Đến thời điểm này, Nghị quyết 99 của Quốc hội đã giao cho Chính phủ xây dựng, cố gắng sớm nhất trước ngày 31/12/2024 sẽ giải quyết được vấn đề vay mượn ở các cơ sở y tế.

Đây cũng là một việc khó, Bộ Y tế đã phối hợp cùng với Ủy ban nhân dân các tỉnh triển khai thực hiện nhiệm vụ này. Bộ Y tế đã có 2 công văn gửi Ủy ban dân các tỉnh đề nghị các tỉnh báo cáo về thực trạng tình hình vay mượn của địa phương cũng như là của các cơ sở y tế như thế nào.

Đến nay, Bộ Y tế đã thống kê của 48 địa phương và 7 bộ, ngành cũng như của các cơ sở y tế thuộc Bộ; hiện nay số vay mượn theo số báo cáo chính thức là 1.693 tỷ, trong đó vay mượn về mặt thuốc men, sinh phẩm khoảng 754 tỷ, về kit test khoảng 939 tỷ.

Trên cơ sở này, phân loại ra các hình thức vay mượn là những loại gì, vay đã có hợp đồng đấu thầu hay đã được đàm phán giá hoặc chưa có một cái gì cả để từ đó xây dựng phương án xử lý cho triệt để.

Hiện nay, Bộ Y tế cũng đang giao cho các đơn vị của Bộ xây dựng các phương án, báo cáo để có cơ chế xử lý, tháo gỡ khó khăn cho các cơ sở y tế cũng như là giải quyết các vấn đề lâu dài.