Thời gian qua, người dân các xã Diễn Quảng (huyện Diễn Châu), xã Quỳnh Thọ (huyện Quỳnh Lưu), xã Phúc Thành (huyện Yên Thành) phản ánh về tình trạng thiếu nước sạch và lãng phí trong đầu tư các công trình cấp nước sạch tập trung. Chúng tôi tìm đến và chứng kiến tình trạng thiếu nước sinh hoạt, công trình cấp nước tiền tỷ “đắp chiếu”, thậm chí một số hạng mục đã hư hỏng, xuống cấp, gây lãng phí và bức xúc cho nhân dân.

Cụ thể, tại công trình cấp nước sạch xã Diễn Quảng do UBND xã Diễn Quảng làm chủ đầu tư, nhưng do thiếu vốn nên đã bỏ hoang hơn 8 năm nay. Từ xa nhìn vào, nhiều hạng mục của công trình này đã cơ bản hoàn thành như nhà điều hành, hồ chứa nước, các công trình phụ trợ nhưng đang dần xuống cấp. Do thi công dở dang, không có người trông coi và hàng rào bảo vệ nên công trình cấp nước sạch này đã từng xảy ra vụ việc đáng tiếc khi trẻ em vào hồ nước công trình tắm bị đuối nước thương tâm.

Ông Nguyễn Văn Hải (xã Diễn Quảng, huyện Diễn Châu) cho biết: Hiện nay người dân đang dùng nguồn nước mưa và giếng khoan trong sinh hoạt. Trong khi nhu cầu về nước sạch của người dân rất cấp thiết thì các công trình cấp nước sạch được đầu tư hàng chục tỷ đồng lại bỏ hoang.

“Thời điểm khởi công xây dựng trạm cấp nước sạch, nhân dân địa phương rất phấn khởi, nhưng niềm vui đó chẳng kéo dài bao lâu. Công trình được đầu tư hàng chục tỷ đồng thì bị bỏ hoang, nằm thoi thóp trong thời gian dài không hoạt động, còn người dân thì vẫn phải dùng nước ô nhiễm”, ông Hải cho biết.

Theo người dân nơi đây, nhiều năm trước, họ đã đóng góp tiền theo yêu cầu của UBND xã để xây dựng công trình, nhưng sau đó không biết vì lý do gì không thi công được nên UBND xã đã trả tiền lại. Từ đó đến nay cũng không thấy nhắc gì đến việc xây dựng nhà máy nước nữa.

Được biết, mỗi công trình cấp nước sinh hoạt nói trên được đầu tư với mức trung bình từ 20 đến 30 tỷ đồng. Theo kế hoạch phê duyệt, những công trình này được hoàn thành trong năm 2015, nhưng kết thúc năm 2015 không có công trình nào hoàn thành. Từ đó đến nay, sau nhiều năm chuyển tiếp dự án, đến tháng 11/2021 mới có 9 công trình hoàn thành, đi vào sử dụng và vẫn còn 6 công trình dở dang. Những công trình này đã được xây dựng cơ bản, chỉ còn thiếu cơ sở vật chất như dây chuyền công nghệ xử lý nước sạch, mạng đường ống cấp nước, hóa chất...

Tương tự, tại huyện Yên Thành, theo Chương trình MTQG về nước sạch và VSMTNT, huyện này được phê duyệt 7 công trình cấp nước sinh hoạt, bởi địa phương này là vùng chiêm trũng, đa phần địa bàn nguồn nước bị nhiễm phèn, không bảo đảm tiêu chuẩn nước sạch.

Tại thời điểm kết thúc chương trình MTQG về nước sạch và VSMTNT (năm 2015) vẫn chưa có công trình nào hoàn thành. Sau nhiều năm chuyển tiếp dự án, đến nay mới chỉ 3 công trình cấp nước tại xã Phú Thành, Đô Thành, Liên Thành hoàn thành và đưa vào sử dụng. Các công trình cấp nước liên xã Long Thành, Khánh Thành, Vĩnh Thành, Trung Thành, Minh Thành, Tây Thành, Phúc Thành vẫn dở dang, “đắp chiếu” 7 năm qua.

Theo tìm hiểu của PV, tại nhiều địa phương như xã Tây Thành, Minh Thành, Phúc Thành của huyện Yên Thành vẫn chưa có nhà máy nước sạch nên các hộ dân phải dùng nước giếng khoan. Do nguồn nước bị nhiễm phèn nên máy bơm sử dụng được một thời gian rất ngắn đã hỏng. Các hộ dân phải xây bể dự trữ nước mưa, tìm cách lọc nước từ cát, sỏi... để sử dụng. Gia đình nào có điều kiện thì đi mua nước lọc để dùng. Nguồn nước không đủ đáp ứng và không bảo đảm khiến cuộc sống người dân nơi đây gặp rất nhiều khó khăn.

Theo ông Trần Thế Anh - Chủ tịch UBND xã Phúc Thành (huyện Yên Thành) cho biết, Dự án nhà máy nước sạch được triển khai từ năm 2012 nhưng đến nay vẫn còn dở dang vì thiếu vốn và được giao cho địa phương. Hiện địa phương đang kêu gọi một số nhà thầu nhưng đang gặp khó khăn, do chuyển giao các hạng mục đã thi công trước đây để lại.

Ông Nguyễn Xuân Linh - Trưởng phòng Kỹ thuật Quản lý cấp nước, Trung tâm Nước sạch sinh hoạt và Vệ sinh môi trường tỉnh Nghệ An cho biết, trên địa bàn tỉnh Nghệ An hiện nay, trong 15 công trình nước sạch của dự án MTQG về nước sạch và VSMTNT giai đoạn 2011-2015 vẫn đang có 6 công trình chưa hoàn thành.

Nguyên nhân chính là do Trung ương đột ngột cắt vốn; mặt khác, nguồn vốn huy động từ nhân dân còn hạn chế, trong khi đó ngân sách của tỉnh đang rất khó khăn. “Chúng tôi đang đề nghị UBND tỉnh hằng năm tập trung bố trí để hoàn thành dứt điểm từng dự án, không bố trí dàn trải tại nhiều dự án”, ông Linh cho biết.

Để các dự án công trình nước sạch tái khởi động trở lại, rất cần sự quan tâm của các cấp, ngành từ tỉnh đến Trung ương, sớm bổ sung nguồn vốn còn thiếu. Bên cạnh đó, các địa phương cũng cần có giải pháp huy động nguồn vốn “đối ứng” từ người dân, bổ sung cho công trình sớm hoàn thành đưa vào sử dụng. Về lâu dài, nếu không được tiếp tục hoàn thiện, các nhà máy nước sạch đang dở dang sẽ hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng, lãng phí tài sản Nhà nước.

Tuệ Lâm