Hơn 20 năm gắn bó với nghề điêu khắc thủ công

Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát (làng Việt cổ Đường Lâm, TX Sơn Tây, Hà Nội) nổi tiếng với nghề điêu khắc gỗ, anh đã tạo ra hàng ngàn tác phẩm ấn tượng, đạt chất lượng cao. Anh cho biết: “Cái duyên đến với nghề của tôi cũng tình cờ. Ông nội tôi hay đi vẽ ở đền chùa, bố tôi cũng khéo tay lắm nhưng lại theo nghề sắt xây dựng, còn tôi theo học sơn mài ở trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp. Cuối năm thứ nhất, tôi đã đi làm thêm, làm cho một anh chuyên làm mô hình sa bàn kiến trúc, làm mấy năm quen chơi với một số anh chị trên phố cổ có cửa hàng trang sức. Tôi học được chút nghề thủ công và cũng hiểu về thị hiếu khách nước ngoài”.

Bởi vậy, nhờ khả năng điêu khắc tinh tế qua nhiều năm mà Tấn Phát ở hiện tại đã có riêng cho mình một xưởng điêu khắc các sản phẩm gỗ thủ công. Đặc biệt, xưởng điêu khắc của nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát gần đây là một địa điểm thu hút số đông du khách trong hành trình khám phá các sản phẩm nổi tiếng của Xứ Đoài. 

Tấn phát cho biết mấy năm gần đây, cứ trước dịp năm mới là anh lại bắt tay vào chế tạo ra những sản phẩm điêu khắc thủ công mang hình dáng loài vật trong số 12 con Giáp. Nếu như Tết năm trước 2022 tác phẩm của Tấn Phát mang hình tượng chú Hổ, thì năm nay tác phẩm tượng trưng cho Tết Nguyên Đán 2023 là những chú mèo độc bản đa dạng về thể loại, màu sắc. 

Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát chia sẻ, mới đây anh cũng mở cuộc triển lãm "Meo" tại số 83 phố Đặng Tất (TP HCM). Tại cuộc triển lãm này, anh đã mang vào TP HCM hơn 50 tác phẩm tranh, tượng... Chất liệu đều là gỗ mít và đá ong. Đây đều là những chất liệu bản địa tại miền trung du Sơn Tây, kết hợp với nghệ thuật sơn mài thuần Việt, nghệ nhân Phát mong muốn mang lại món ăn tinh thần cho mọi người thưởng lãm trước thềm xuân Quý Mão 2023. 

Đặc biệt, ở lần này nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát đã chọn con số 2023 để chế tạo ra tương đương với những con mèo độc bản nhằm chào đón năm mới Qúy Mão 2023. "Đây là cách giúp người dân, du khách trong nước và quốc tế lưu giữ, nhớ đến bộ sưu tập mèo độc bản của tôi", nghệ nhân Tấn Phát nói. 

Video nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát chế tác sản phẩm mèo độc bản

X

"Cách làm bộ sưu tập của tôi đó là cách làm độc bản, các bức tượng được làm thủ công từ gỗ và sau đó được phủ sơn mài lên sản phẩm. Tuy nhiên để cho ra một tác phẩm mèo độc bản thì phải mất khoảng 30 đến 40 ngày. Đầu tiên là khâu lên ý tưởng rồi đục tượng bằng gỗ từ khúc gỗ nguyên khối (mất khoảng 1 tuần gỗ mới đảm bảo độ khô) sau đó mới mang đi làm sơn mài. Sơn mài tôi làm theo lối truyền thống có khảm chất liệu và sơn nhiều lớp khác nhau.

Bắt đầu quá trình làm sơn là khảm chất liệu, khảm vỏ trứng, khảm vỏ trai hay lá đồng, đá rồi sau đó thực hiện quét từ 7 - 10 lớp mầu rồi đến công đoạn mài ra, và sau khi mài ra sẽ được dán bạc lá, vàng lá. Bước tiếp theo là phủ phẩm, phủ sơn rồi thực hiện mài nhẵn và đánh bóng thì sẽ hoàn thiện công đoạn làm một sản phẩm sơn mài truyền thống".

Những sản phẩm mèo độc bản do chính đôi bàn tay của nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát chế tạo ra đều rất đẹp, gây ấn tượng lớn tới du khách trong nước và quốc tế. Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát cho biết trong bộ sưu tập mèo trong năm 2023 thì anh tâm đắc nhất là bộ bàn ghế mang tên "Bữa tiệc ngày xuân" gồm 7 chiếc đều khắc họa 7 con mèo khác nhau, kèm theo đó là một chiếc bàn có hình tượng con cá. Đặc biệt, trên mỗi chiếc ghế thì nghệ nhân Tấn Phát bằng đôi bàn tay tài hoa của mình đã lồng ghép hình ảnh con mèo trong tranh Đông Hồ để giúp du khách trong nước và quốc tế hiểu hơn về văn hóa dân gian Việt Nam. 

Lan tỏa các sản phẩm điêu khắc sơn mài đến cộng đồng 

Tay nghề cao, kỹ thuật điêu khắc thủ công điêu luyện đã giúp nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát tạo ra hàng trăm, hàng ngàn sản phẩm độc đáo được nhiều chuyên gia trong ngành đánh giá cao, nhận nhiều danh hiệu cao quý. Tuy nhiên, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát vẫn luôn mong muốn những sản phẩm điêu khắc của mình có thể lan tỏa tới cộng đồng và gần gũi hơn với người dân, du khách trong nước và quốc tế. 

Trong năm 2022, bộ sưu tập mèo độc bản của nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát được anh mang đi triển lãm ở rất nhiều nơi. Song, tại chính tư gia ở làng Việt cổ Đường Lâm vẫn là nơi có hàng ngàn sản phẩm điêu khắc thủ công được trưng bày với mong muốn giới thiệu văn hóa Xứ Đoài tới mọi người, qua đó tạo điều kiện cho người dân có cơ hội chiêm ngưỡng và được xem trực tiếp nghệ nhân điêu khắc gỗ chế tạo ra một sản phẩm bằng thủ công. 

Quy trình tạo ra một sản phẩm mèo độc bản của nghệ nhân Tấn Phát

Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát tiết lộ, sắp tới vào ngày 22/12 anh sẽ mở cuộc triển lãm các sản phẩm độc bản tại Tòa nhà Lotte (số 54 Liễu Giai, quận Ba Đình, Hà Nội) để đưa bộ tác phẩm của mình đến gần hơn với người dân Thủ đô Hà Nội.  

Đối với nghệ nhân Phát, hình tượng con mèo trong dân gian đã tạo cho anh rất nhiều cảm hứng bởi vì mèo là một loài vật gắn liền với đời sống của người Việt. 

"Đối với tôi thì hình tượng con mèo con đang vui đùa trong nắng là hình ảnh làm tôi ấn tượng nhất, giúp tôi có thể tạo ra nhiều tác phẩm mèo với kích thước nhỏ đang vui đùa, mang tính chất trang trí và có thể trưng bày trong không gian nhà của từng gia đình Việt", nghệ nhân tâm sự. 

Vì vậy mà nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát mong muốn, qua những tác phẩm điêu khắc mèo độc bản có thể giúp anh lan tỏa sản phẩm điêu khắc đến gần hơn với mọi người, đồng thời quảng bá rộng rãi hơn nữa về nghề sơn mài và nghệ thuật thủ công đến với cộng đồng.

"Những sản phẩm cuối năm của tôi điều theo thị hiếu tìm kiếm mỗi năm của khách hàng, như sang năm là năm Quý Mão tôi đã cho ra những hình tượng có thể đưa vào nội thất trong gia đình của mọi người rất dễ dàng kèm theo công năng như: những chiếc hộp, khay, lọ và đặc biệt là những chiếc ghế để mọi người có thể ngồi lên", nghệ nhân Tấn Phát nói.