Trường THCS Nguyễn Trãi (tiền thân là trường Năng Khiếu huyện Nghi Xuân) được thành lập năm 1999 theo Quyết định số 157-1999/QĐ/UB ngày 22/8/1999 của Ủy ban nhân dân huyện Nghi Xuân, đóng trên địa bàn Khối 1, thị trấn Nghi Xuân (nay là TDP Giang Thủy, thị trấn Tiên Điền), huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Năm học 1999 - 2000 trường có 23 lớp, 42 CB - GV - NV được nhập từ trường Năng Khiếu huyện Nghi Xuân và trường THCS Xuân Giang, hiện nay trường có 22 lớp, 49 CB - GV - NV. Với sự nỗ lực không ngừng của CB - GV - NV và học sinh qua từng thế hệ, năm học 2004 - 2005 trường THCS Nguyễn Trãi trở thành trường THCS đầu tiên của huyện Nghi Xuân được công nhận là trường chuẩn quốc gia, đạt danh hiệu tập thể lao động xuất sắc được UBND tỉnh tặng bằng khen, là cái nôi đào tạo, bồi dưỡng học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh, cấp quốc gia của huyện nhà.

Năm 2015 UBND huyện Nghi Xuân đã có Tờ trình số 254/TTr-UBND ngày 27/10/2015 về việc đề nghị thông qua đề án "Xây dựng trường trọng điểm giai đoạn 2016 - 2020 và những năm tiếp theo", đã được HĐND huyện thống nhất thông qua Nghị quyết số 84/2015/NQ-HĐND ngày 29/12/2015 xây dựng trường THCS Nguyễn Trãi thành trường trọng điểm cấp THCS của huyện nhà. Năm học 2020-2021 trường đạt kiểm định mức 3 và đạt chuẩn quốc gia mức độ 2, được nhận cờ thi đua của UBND tỉnh Hà Tĩnh. Năm học 2021 - 2022 trường tiếp tục dẫn đầu khối thi đua THCS huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh và được nhận cờ thi đua của thủ tướng chính phủ.

Cô Nguyễn Thị Hải Lương, Bí thư Chi bộ, Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Trãi cho biết, chúng tôi luôn xác định mục tiêu rõ ràng và nhất quán, lấy giáo dục toàn diện là trọng tâm của mọi hoạt động trong nhà trường, học sinh là tâm điểm của hoạt động dạy và học. Tạo môi trường thân thiện, vui vẻ để thầy cô tìm được niềm vui trong giảng dạy, học sinh thích khám phá tìm tòi, yêu trường lớp và hào hứng trong các hoạt động giáo dục của nhà trường.

Trên cơ sở đó, ban giám hiệu xây dựng kế hoạch, chương trình hoạt động cũng như nội dung giáo dục phù hợp cho công tác dạy và học, tạo dựng một môi trường giáo dục khoa học, hài hòa, thân thiện, hấp dẫn đối với cả người dạy và người học.

Nhờ những cố gắng đó, học sinh trường THCS Nguyễn Trãi không chỉ được dạy dỗ đầy đủ, toàn diện về kiến thức khoa học phổ thông cơ bản, phát triển năng khiếu, khả năng sáng tạo, rèn luyện thể chất mà còn được phát triển và hoàn thiện các phẩm chất cá nhân cần thiết như: Kỹ năng sống độc lập, tôn trọng lẫn nhau, hội nhập cộng đồng, lòng nhân ái, tình yêu thương và sự tự tin. Các em cũng được tạo điều kiện thuận lợi để có thể phát triển tối đa năng khiếu của mình qua việc tham gia các kỳ thi học sinh giỏi từ cấp trường, huyện, tỉnh, quốc gia; qua các hội thi văn nghệ, thể thao, các giải thi bơi, dân ca ví dặm, tìm kiếm tài năng nhí…

Trường nhiều năm liên tục dẫn đầu thi đua khối trung học cơ sở trong toàn huyện Nghi Xuân. Đặc biệt, trường luôn là đơn vị đứng đầu về chất lượng tuyển sinh vào lớp 10 của huyện Nghi Xuân và tốp đầu của tỉnh Hà Tĩnh.

Năm học 2021-2022,  nhà trường có 39 học sinh giỏi cấp tỉnh với 5 giải nhất, 9 giải nhì, 14 giải ba; 11 giải khuyến khích, trong đó có 3 em thủ khoa. Đặc biệt em Trần Minh Hoàng thủ khoa tin học trẻ cấp tỉnh với điểm tuyệt đối 20/20, và đạt giải ba Tin học trẻ toàn quốc. Em Trần Minh Hoàng cũng là học sinh THCS duy nhất của tỉnh Hà Tĩnh được mời tham dự trại hè toán quốc tế Kanggaroo 2022.

Có 50 em thi đỗ vào các trường THPT chuyên Đại học Vinh, THPT chuyên Hà Tĩnh, THPT chuyên Phan Bội Châu với 4 em thủ khoa. Trong đó có 3 em thủ khoa các môn chuyên Toán, chuyên Hóa, chuyên Ngữ văn vào trường THPT chuyên Đại học Vinh, 1 em thủ khoa chuyên toán trường THPT chuyên Phan Bội Châu và 2 em đồng thủ khoa môn toán và môn Vật lý chuyên trường THPT chuyên Hà Tĩnh, 1 em có giấy mời tuyển thẳng vào nhập học tại trường THPT chuyên đại học khoa học tự nhiên – Hà Nội. Đặc biệt Em Trần Minh Hoàng và em Võ Trọng Khải thủ khoa chuyên toán của trường chuyên Đại học Vinh và trường chuyên Phan Bội Châu với điểm toán chuyên 20/20.

Trường cũng là đơn vị đạt thành tích cao về công tác phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi trong tỉnh Hà Tĩnh, năm học 2020-2021 và năm học 2021-2022 đều có học sinh lớp 8 vượt lớp dự thi học sinh giỏi toán lớp 9 đạt giải Nhất, Nhì cấp tỉnh. Có nhiều em đạt giải cao trong giải toán trên tạp chí toán học và tuổi trẻ và toán tuổi thơ. Em Trần Minh Hoàng hiện nay đang học lớp 10 chuyên Toán trường chuyên Hà Tĩnh và em Võ Trọng Khải đang học lớp 10 chuyên Toán trường chuyên Phan Bội Châu, tỉnh Nghệ An. Cả hai em đều đang chuẩn bị tham gia kỳ thi học sinh giỏi quốc gia môn toán lớp 12, sau khi đã đạt tốp đầu chọn đội tuyển dự thi học sinh giỏi quốc gia của tỉnh Hà Tĩnh và tỉnh Nghệ An.  Năm học 2021-2022 trường có điểm bình quân thi vào lớp 10 THPT: Môn ngữ văn là 7,72; Môn Toán: 8,08 và Môn Tiếng Anh: 8,36. Kết quả thi vào lớp 10 THPT xếp thứ 3 toàn tỉnh.

Với những thành tích đã đạt được trong quá trình xây dựng và phát triển, trường đã vinh dự được tặng nhiều danh hiệu và phần thưởng cao quý của Chính phủ, của tỉnh Hà Tĩnh, ngành giáo dục và đào tạo. Đặc biệt năm học 2021-2022, Trường THCS Nguyễn Trãi vinh dự nhận Cờ thi đua xuất sắc của Chính phủ.

Trong thời gian tới, đội ngũ các thầy cô giáo và học sinh quyết tâm phát huy truyền thống vẻ vang của nhà trường, xác định rõ lợi thế, tiềm năng cũng như khó khăn trước mắt để chủ động xây dựng định hướng phát triển ổn định và bền vững. Trong đó, tập trung không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên về quan điểm giáo dục, tri thức, trình độ sư phạm cũng như tư cách và đạo đức nghề nghiệp người thầy. Tích cực đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển phẩm chất năng lực học sinh hướng tới xây dựng trường học hạnh phúc.

Trần Phong