Hà Nội ngày 4/12, tiết trời đông, buổi sáng lúc máy bay cất cánh, nhiệt kế chỉ 16⁰C; Bangkok gần giữa trưa gió nhẹ, nắng vàng trải dài, 32⁰C. Buổi tối, chúng tôi là khách quý của Hội Nhà báo (HNB) tỉnh Korat, nghỉ lại khách sạn City Park, TP. Korat - thủ phủ vùng Đông - Bắc Thái, tiết trời  se lạnh, 24 - 25⁰C. Một ngày, nếu tính từ TP. Hà Tĩnh, chúng tôi đã di chuyển hơn 3.000 km, thời tiết khác biệt của 3 vùng, thật thú vị. Đêm Korat, với điệu lăm vông - múa xòe kiểu Thái của các đồng nghiệp báo chí vùng Đông - Bắc thấm đậm nghĩa tình. Điều rất bất ngờ, đồng nghiệp Thái Lan đã chọn Korat, đêm nay mở Hội đón chính thức đồng nghiệp Việt Nam. Chủ tịch Hội báo chí địa phương Thái Lan, ông Proy Sombut không giấu nổi xúc động:

-  Chúng tôi từ 10 địa phương vùng Đông - Bắc đã hẹn nhau về đây đón các đồng nghiệp báo chí Việt Nam. Đêm nay, như Chủ tịch HNB Hà Tĩnh Nguyễn Xuân Hải bày tỏ cảm xúc - chưa say (không phải say bia rượu mà say nghĩa tình) - chúng ta chưa về… Đường xa thấm mệt, gần nửa đêm mà chúng tôi vẫn bịn rịn bên nhau. Phó Giám đốc đài PT - TH Hà Tĩnh, nhà báo Phan Trung Thành từng đạt nhiều giải báo chí; nữ đồng nghiệp Phương Hoa, Trung Hoa; các trưởng phòng biên tập Xuân Báu, Hoàng Sơn, Văn Quốc; nhà quản lý báo chí Đắc Thể; Chủ tịch Hội Xuân Hải…  chụp ảnh, quay phim, và cùng các đồng nghiệp Thái Lan thổi sáo, kéo nhị, đánh đàn ghi ta… múa hát rộn ràng. Tôi thì thầm với Phan Trung Thành: “Chuyến này, Ký sự truyền hình nồng ấm tình đồng nghiệp, nhất đẳng!”

8 giờ ngày 5/12, chúng tôi rời Korat đi Mukdahan, trải dọc ven dòng Mekong. Mukdahan theo tiếng Thái nghĩa là “Hòn ngọc - mắt thiên nga” xinh đẹp, hiền hòa, trên bộ dưới thuyền thật nên thơ. Bên kia Mekong, qua cầu Mukdahan là tỉnh Savanakhet của nước bạn Lào, thẳng theo quốc lộ số 9 hơn 150km là cửa khẩu Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị của Việt Nam. Mukdahan có diện tích 4.339km2, dân số gần 400.000 người được Hoàng tử Chamkinnaree, đời Vua Phonsion thành lập năm 1770, như một trong những thành phố vệ tinh của vùng Udon Thani. Mukdahan có nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng, trong đó có Tháp Mukdahan xây dựng năm 1996, bằng tiền đóng góp của người dân. Tháp cao 65 mét, 7 tầng; tầng 1 dùng làm bảo tàng văn hóa nghệ thuật; tầng 2 trưng bày các sản vật đặc trưng của 8 dân tộc anh em sinh sống tại Mukdahan. Tầng 6 là đài quan sát 360 độ, có kính viễn vọng quan sát cảnh đẹp toàn thành phố, cảnh đẹp sông Mekong, phóng xa tầm mắt qua Lào. Tầng 7 thờ tượng Phật Phra Bad Chanavamingongkel mà cư dân Mukdahan rất tôn kính.

Mukdahan có khoảng 10.000 bà con kiều bào - chủ yếu  gốc từ Quảng Bình, Quảng Trị, Nghệ An, Hà Tĩnh đến lập nghiệp, từ hơn nửa thế kỷ trước. Tình nước, nghĩa đồng bào sâu nặng vô cùng. Trưa ngày 6/12/2017, Chủ tịch Hội đồng Thương mại tỉnh Mukdahan đồng thời là  Ủy viên Hội đồng Thương mại toàn Thái Lan, ông Phamora Chaosirikun tiếp thân mật các nhà báo đến từ Hà Tĩnh. Năng động, kiến thức kinh tế thương mại sâu rộng, rất am tường hoạt động đầu tư - thương mại - du lịch Thái - Việt, tư dinh là tòa nhà làm bằng đá quý uy nghi, nhiều tầng lầu. Ông hiểu sâu hoạt động thương mại - du lịch vùng biên giới Lào và khu vực Bắc miền Trung của Việt Nam. Chủ tịch Phamora Chaosirikun nói:

-  Chúng tôi tiếp xúc với các nhà báo Việt Nam nhiều lần, tại Mukdahan và tại Việt Nam. Hôm nay đoàn nhà báo Hà Tĩnh đến Mukdahan là dịp tốt để chúng ta cùng thông tin về quan hệ kinh tế - thương mại hai nước, hai tỉnh. Chúng tôi nghĩ, Mukdahan và Hà Tĩnh  có nhiều lợi thế và tiềm năng kinh tế, cùng nằm trên trục kinh tế Đông - Tây, lãnh đạo 2 tỉnh đã có các cuộc gặp gỡ thảo luận hợp tác đầu tư. Cấp tỉnh chúng ta mạnh dạn triển khai thực hiện một số dự án, trước mắt là dự án du lịch lữ hành. Cứ làm rồi tổng kết, rút kinh nghiệm, từ đó tiếp tục làm tới, nhất định sẽ khơi gợi được các tiềm năng, lợi thế.

Chủ tịch Phamora Chaosirikun đề nghị HNB Hà Tĩnh và HNB địa phương Mukdahan, cùng Hội đồng Thương mại hai địa phương vào cuộc mạnh mẽ trong chương trình truyền thông “Tăng cường hợp tác kinh tế năm 2018”. Các đồng nghiệp báo chí tỉnh Mukdahan hướng dẫn đoàn nhà báo Hà Tĩnh khảo sát chợ Đông Dương nằm sát dòng sông Mekong, cách cầu Mukdahan hơn 1km, nối bờ vui hai quốc gia Thái - Lào. Chợ bày bán nhiều hàng hóa không chỉ của Thái mà còn nhiều chủng loại hàng sản xuất từ Lào và Việt Nam, đặc biệt là giày dép, quần áo, khăn quàng cổ, thực phẩm, bánh kẹo, các loại sữa, mì ăn liền - giá bán khá mềm, chỉ bằng 60–70% giá bán trong các  siêu thị Bangkok.

Phó Chủ tịch Hội đồng Thương mại Mukdahan, một doanh nhân Việt kiều, ông Jamlong dốc bầu tâm sự:

 - Khu chợ Đông Dương nằm ven sông Mekong là biểu tượng sinh động của mối tình đoàn kết hữu nghị Thái – Lào – Việt. Khu chợ có 25 quầy hàng của bà con người Việt; 12 quầy hàng của bà con người Lào; các quầy hàng còn lại là của người Thái. Các hộ tiểu thương người Việt, người Lào, người Thái sum vầy bên nhau, tối lửa tắt đèn có nhau, bán các loại hàng đặc sản của Việt – Thái – Lào. Khoảng 5 năm  trở lại đây, nhiều loại giày dép, quần áo mang nhãn mác Made in Việt Nam bán rất chạy, chất liệu tốt, mẫu mã đẹp, giá cả phải chăng. Có những lô hàng Việt Nam “chất lượng cao” đưa sang vào dịp lễ hội, ngày Tết chỉ đầu tuần, cuối tuần đã bán hết. Dịp Tết Đinh Dậu 2017, chúng tôi chở mấy xe cam, bưởi, thanh long, nhãn, vải thiều khô và cả kẹo cu đơ Hà Tĩnh, chiều 29 Tết, bà con người Việt và cả người Lào, người Thái khuân hết. Tết Mậu Tuất này, bà con lại đang hối hả đặt hàng từ quê nhà (cười)…

***

Chiều ngày 6/12/2017, từ Mukdahan, đoàn nhà báo Hà Tĩnh theo quốc lộ chạy dọc hữu ngạn sông Mekong để đến tỉnh Nakhon Phanom. So với Mukdahan, Nakhon Phanom có diện tích rộng và số dân đông hơn: 5.513km², hơn 700.000 người. Nakhon Phanom, tiếng Thái có nghĩa là “Thành phố núi”, được nhà Vua Rama I đặt tên. Đặt tên vậy nhưng thực tế Nakhon Phanom rất ít núi. Cách thành phố 50km có Tháp Phra That Phnom được xây dựng thế kỷ XII, cao 53 mét; trên đỉnh Tháp có khối vàng
110kg. Vào lúc hoàng hôn ngày 11/8/1975, ngọn Tháp này sụp đổ, do mưa bão lớn. Chỉ mấy tháng sau, nhân dân Nakhon Phanom và vùng lân cận đã tự nguyện quyên góp tiền, vật liệu xây dựng lại ngọn tháp thiêng, tiếp tục gắn lên đỉnh Tháp khối vàng 110kg. Ngày nay, Tháp Pra That Phnom trở thành một thắng cảnh du lịch đẹp, biểu tượng và nơi hội tụ hồn thiêng của người dân Nakhon Phanom.

16 giờ 20, xe chúng tôi đến địa phận thành phố. Các đồng nghiệp báo chí Nakhon Phanom đón đoàn từ cửa ngõ ngoại ô phía nam, hướng dẫn đoàn nhà báo  Hà Tĩnh đến thẳng dinh tỉnh trưởng tỉnh Nakhon Phanom. Tỉnh trưởng Somchai Vitdumrong ra tận cửa đón đoàn.

Tỉnh trưởng Somchai Vitdumrong thông thạo từng cung đường từ cửa khẩu Cầu Treo (Hà Tĩnh), cửa khẩu Cha Lo (Quảng Bình), cửa khẩu Lao Bảo (Quảng Trị) đến khu công nghiệp Vũng Áng, Ngã ba Đồng Lộc, sông La - núi Hồng... Thế mới biết nghĩa tình, mối quan hệ gắn bó, gần gũi giữa các địa phương 3 nước Việt -Thái - Lào trong cộng đồng ASEAN - trên trục kinh tế Đông - Tây. Tỉnh trưởng Somchai Vitdumrong vui vẻ trả lời phỏng vấn ngắn về quan hệ Việt Nam - Thái Lan, quan hệ giữa 2 tỉnh Hà Tĩnh - Nakhon Phanom của Phóng viên Đài PT-TH Hà Tĩnh ngay tại phòng khách quốc tế dinh tỉnh trưởng. Lời kết bài phỏng vấn của tỉnh trưởng Somchai Vitdumrong chắc nịch, khi ông nhắc lại lời của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tháng 8 năm 2017, khi Thủ tướng dẫn đầu Đoàn cấp cao Việt Nam đến thăm Nakhon Phanom, nơi có Di tích lịch sử của Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa được xây dựng và khánh thành tháng 5/2016: “Thái Lan và Việt Nam, Nakhon Phanom và Hà Tĩnh - Hồ Chí Minh -  tay trong tay,  vai kề vai cùng đồng hành  trong đại gia đình cộng đồng kinh tế ASEAN”.

Buổi tối 6/12, tỉnh trưởng và các quan chức, đồng nghiệp báo chí tỉnh Nakhon Phanom dành hẳn một du thuyền, đưa các nhà báo Hà Tĩnh đi dọc sông Mekong. Dòng sông về đêm càng lung linh huyền ảo. Trưởng phòng biên tập Văn nghệ đài PT-TH Hà Tĩnh kể lại với các bạn Thái về dòng sông huyền thoại trong những năm các bạn Lào kháng chiến chống ngoại xâm, khi ông Hoàng “Đỏ” Xuphanuvong vượt sông Mekong qua đất Thái tìm sự chở che của người dân Thái, trước sự truy kích của kẻ thù. Nhà báo Phan Trung Thành vốn thuộc lòng nhiều bài thơ hay, đọc thơ tặng bạn – sóng vỗ mạn thuyền. Lãng mạn, tình tứ hết ý.

Đối với nhân dân Việt Nam, tỉnh Nakhon Phanom là một trong 9 địa phương mà cách đây 90 năm, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh, trong vai Thầu Chín đã chọn làm nơi hoạt động cách mạng, chuẩn bị các điều kiện cần thiết, tiến tới thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930. Thời kỳ  1927–1928, thời dựng Đảng, Nguyễn Ái Quốc – Thầu Chín, từ trên một con tàu biển từ nước ngoài trở về đã lần lượt có mặt tại Bangkok, Phichit (tỉnh Phesanulok), Udon Thani, Nong Khai, Nakhon Phanom, Sakon Nakhon, Mukdahan, Amnat Charoen, Ubon  Ratchathani, trong đó Nakhon Phanom, bên kia Mekong là Thakhet của Lào là nơi Người dừng lại tổ chức nhiều lớp huấn luyện cán bộ nguồn cho cách mạng, tập hợp  từ những thanh niên yêu nước đưa từ Việt Nam qua.

Lần đầu tôi đến Nakhon Phanom năm 2014. Những câu chuyện dài về Bác Hồ và bà con kiều bào nơi đây, tôi đã ghi lại trong tập bút ký “Xứ sở Chùa Vàng” xuất bản quý 3 năm 2015. Bản Mạy - Nachock - Làng Hữu nghị Thái - Việt  cách thành phố chưa đến vài chục phút xe hơi, trước đây là khu vực núi rừng heo hút, ngày nay phát triển sầm uất vẫn lưu giữ đầy đủ dấu tích những ngày hoạt động cách mạng của Bác Hồ, được bà con kiều bào giữ gìn như những báu vật. Lần này, chúng tôi đến Nakhon Phanom, khu di tích văn hóa - lịch sử Chủ tịch Hồ Chí Minh tại đây được Chính phủ Thái và chính quyền tỉnh Nakhon Phanom nhiệt tình ủng hộ, Chính phủ Việt Nam đầu tư 30 tỉ đồng, bà con kiều bào quyên góp ủng hộ 10 tỉ, chung tay xây dựng, trở thành nơi về nguồn của nhiều người Việt, nhiều bạn bè Thái. Khu Di tích  khánh thành nhân dịp kỷ niệm 126 năm  ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890 – 2016). Khu di tích được xây dựng mới trên một khu đất đẹp rộng 1,2ha, phía sau là núi nhân tạo, phía trước là hồ nước thả cá và trồng sen, chung quanh trồng nhiều cây cảnh, cau và những cây ăn quả mà Bác Hồ yêu thích.

Buổi sáng ngày 7/12, đoàn nhà báo Hà Tĩnh hòa chung với bầu không khí nồng ấm thân tình của nhiều bà con kiều bào, các cháu học sinh một trường tiểu học ở Nakhon Phanom đến khu di tích học ngoại khóa về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nữ đồng nghiệp Phương Hoa, Phó Giám đốc đài PT-TH Hà Tĩnh cùng 3 phóng viên của đài thức dậy từ 5 giờ sáng để vào Bản Mạy - Làng Hữu nghị Thái Việt tác nghiệp đã kịp về khu di tích ghi hình chuẩn bị cho ký sự truyền hình “Nghĩa tình bên dòng Mekong”. Phương Hoa hòa chung cùng các em và bà con kiều bào, xúc động:

-  Với nghề truyền hình, đây là giờ phút hiếm hoi cả về cảnh và người – nghĩa tình bao la.

Ngừng lại giây lát, chị nhẹ nhàng, mắt rớm lệ:

- Thưa Bác, hôm nay chúng con đã về đây với Bác, bà con kiều bào bản Mạy 90 năm trước đang tụ hội bên Bác kính yêu. Chúng con nguyện mãi mãi tiếp bước các thế hệ đi trước, thực hiện nguyện ước mà Bác đã đặt từ nền móng Bản Mạy ngày ấy: “Tổ quốc độc lập tự do, nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc …”

Báo chí Việt Nam – Thái Lan vun đắp nghĩa tình hợp tác đã gần một phần tư thế kỷ. Báo chí địa phương 2 nước đã có rất nhiều cuộc qua lại giao lưu, kết nối bạn bè đến bất ngờ. Đinh Dậu - năm 2017, các Hội Nhà báo Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và hơn 10 HNB các địa phương khác đã đến Chiang Mai, Phuket, nhiều tỉnh miền Trung, miền Bắc Thái Lan, tạo nên nhiều cuộc hội ngộ bổ ích, thân tình. 

 Và buổi sáng nay, trước thềm Xuân Mậu Tuất, được về bên Bác nơi xứ người. Thật hạnh phúc và nồng ấm đến tuyệt vời. Các đồng nghiệp Thái Lan, bà con kiều bào… đã dành tình cảm trọn vẹn cho chúng tôi, trước giờ tạm biệt Nakhon Phanom, tạm biệt bản Mạy, kịp ra sân bay, về nước.

Mùa Xuân Mậu Tuất, trong nhiều niềm vui lớn, có thêm niềm vui này - một sáng Xuân về, Tết đến!                      

Nakhon  Phanom -  TP. HCM, 9/1/2018

❀ Phạm Quốc Toàn