Các xu hướng tương tự có thể nhìn thấy tại Mỹ. Số lượng học sinh trung học Mỹ nói rằng cuộc sống của họ vô nghĩa đã tăng vọt trong 12 năm qua. Ở Pháp, tỷ lệ trầm cảm ở những người từ 15 đến 24 tuổi đã tăng gấp bốn lần trong thập kỷ qua.

Trên toàn thế giới, sức khỏe tinh thần của thanh niên đang suy sụp và bước ngoặt nằm ở năm 2010, khi điện thoại thông minh trở nên phổ biến.

Những lập luận cho rằng việc có mạng xã hội và những thú vui kỹ thuật số có thể gây ảnh hưởng có hại đến sức khỏe tinh thần không phải là điều gì mới. Người đi đầu trong lý thuyết này là Jean Twenge, giáo sư tâm lý học tại Đại học bang San Diego và là tác giả của hàng chục nghiên cứu tiên phong về chủ đề này.

Các dấu hiệu ở khắp mọi nơi. Đầu tiên, xã hội kỹ thuật số đã thay thế các cuộc tụ họp trực tiếp. Tỷ lệ thanh thiếu niên Mỹ gặp gỡ trực tiếp với bạn bè dưới một lần mỗi tháng là 3% trong khoảng thời gian từ 1990 đến 2010, nhưng con số này đã đạt 10% vào năm 2019. Trong khi đó, tỷ lệ những người nói rằng họ “liên tục trực tuyến” hiện đã đạt 46%.

Điều đáng nói hơn là những thay đổi kỹ thuật số này có tác động tới một thế hệ chứ không phải là một cá nhân.

Các nghiên cứu cho thấy thanh thiếu niên càng dành nhiều thời gian cho mạng xã hội (MXH) thì sức khỏe tinh thần của họ càng kém. Điều này đặc biệt đáng lo ngại với các em gái, những người cũng dành nhiều thời gian trên MXH hơn các em trai.

Tỷ lệ trẻ bị tự kỷ cũng tăng lên đáng kể. Nghiên cứu của bà Twenge đưa ra một lời giải thích rằng những đứa trẻ lên mạng càng nhiều càng có nguy cơ cao bị tự kỷ.

Một số người gợi ý rằng xã hội hiện đại cởi mở hơn trong việc thảo luận về sức khỏe tinh thần, vì vậy những gì chúng ta đang thấy chỉ là sự gia tăng về số lượng báo cáo chứ không phải là sự gia tăng của một xu hướng.

Tuy nhiên, những thanh thiếu niên Anh dành 5 giờ trở lên mỗi ngày có nguy cơ tự làm hại bản thân cao gấp hai đến ba lần so với các bạn cùng trang lứa ít sử dụng mạng hơn. Tỷ lệ này cũng tương tự với giới trẻ Mỹ. 

Ngày càng có nhiều nghiên cứu cho thấy rằng việc giảm thời gian sử dụng MXH sẽ cải thiện sức khỏe tinh thần.

Vậy chúng ta có thể làm gì? Câu trả lời phổ biến nhất là “giáo dục trẻ em và cha mẹ”. Song giống như việc béo phì và hút thuốc lá, các chiến dịch đại chúng thường lại không mang lại kết quả khả quan, đặc biệt khi nhắc tới các thứ gây nghiện.

Chống béo phì đã rất khó khăn vì chúng ta không thể ngăn mọi người ăn. Và việc chống lại chứng nghiện MXH sẽ rất khó vì chúng ta không thể ngăn mọi người sử dụng điện thoại thông minh và các ứng dụng. Cho đến khi ai đó phát minh ra thứ tương đương với thuốc giảm cân dành riêng cho Instagram, thì tương lai có vẻ khá đáng ngại.

Hoàng Tôn (theo FT)