Trump đã ký hai Sắc lệnh vào đầu tháng 8 cấm các giao dịch của Hoa Kỳ với WeChat, ứng dụng nhắn tin thuộc sở hữu của Tencent Holdings và ByteDance, chủ sở hữu của ứng dụng video TikTok, có hiệu lực vào ngày 20 tháng 9.

Lệnh cấm WeChat đặc biệt đáng lo ngại đối với người Mỹ gốc Hoa và người Trung Quốc cư trú ngắn hạn ở Mỹ, những người phụ thuộc nhiều vào ứng dụng trong cuộc sống cá nhân và công việc của họ.

Liên minh người dùng WeChat của Hoa Kỳ, một nhóm phi lợi nhuận được thành lập bởi 5 luật sư người Mỹ gốc Hoa vài ngày sau khi lệnh hành pháp được công bố, dự định sẽ đệ đơn kiện vào Thứ Sáu tại Tòa án Quận phía Bắc California để yêu cầu đảo ngược lệnh cấm.

Michael Bien, đối tác đồng sáng lập tại công ty luật Rosen Bien Galvan & Grunfeld có trụ sở tại San Francisco, được nhóm ủy thác để dẫn đầu vụ kiện.

"Lệnh cấm của Trump ... sẽ ngăn người dùng WeChat của Hoa Kỳ sử dụng thứ gì đó rất cơ bản trong cuộc sống của họ", Bien, người có gần ba thập kỷ kinh nghiệm trong các vụ kiện thương mại, các vụ kiện tập thể, hiến pháp và quyền công dân.

Mặc dù WeChat không có cơ sở người dùng Hoa Kỳ rộng rãi như TikTok - trong số 279 triệu lượt tải xuống ở nước ngoài của ứng dụng trong sáu năm qua, Hoa Kỳ chỉ chiếm chưa đến 7%, tương đương 19 triệu - nó đã trở thành một công cụ giao tiếp thiết yếu cho nhiều người Hoa sinh sống ở nước ngoài.

Bởi vì ứng dụng là cách chính để nhiều người dùng Hoa Kỳ giao tiếp, tổ chức các nhóm xã hội, điều hành doanh nghiệp và tham gia vào các hoạt động chính trị.

“Chúng tôi tranh luận rằng lệnh cấm vi phạm Hiến pháp, vì bạn không thể kiểm duyệt phần cơ bản như vậy của truyền thông, đặc biệt là khi nó ảnh hưởng đến một nhóm không rõ ràng mà trước đây là một nhóm thiểu số bị phân biệt đối xử ở Hoa Kỳ, theo luật pháp hoặc theo thực tế”, Bien nói thêm.

Bản sửa đổi Hiến pháp đầu tiên của Mỹ cấm chính phủ đưa ra bất kỳ luật nào rút gọn quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí và quyền tập hợp và tổ chức các nhóm một cách hòa bình.

"Tòa án tối cao đã công nhận rằng các ứng dụng và chức năng của mạng xã hội tương tự như một không gian công cộng trong xã hội của chúng ta. Nó giống như quảng trường nơi bạn có thể nói chuyện, bạn có thể phát biểu, bạn có thể tìm hiểu mọi thứ, chia sẻ ý tưởng và thông tin. Và đó là những gì WeChat đang được sử dụng cho", Bien nói.

Một lập luận khác chống lại lệnh cấm là nó đang có một "hiệu ứng khiếp sợ" - một thuật ngữ pháp lý đề cập đến mối đe dọa của các biện pháp trừng phạt pháp lý được sử dụng để ngăn cản mọi người thực hiện các quyền tự nhiên và hợp pháp của họ.

Lệnh cấm bất kỳ giao dịch nào với Tencent có liên quan đến WeChat, nhưng không xác định điều gì cấu thành "giao dịch".

"Một trong những vấn đề với lệnh được ban hành vào ngày 6 tháng 8 là không ai biết nó có ý nghĩa gì, điều này có ảnh hưởng gì đến người dùng", Bien nói. "Lệnh này có các biện pháp trừng phạt hình sự nếu có thể xảy ra, và không ai biết điều gì được phép. ... Sự mơ hồ trong luật cũng là vi phạm hiến pháp”.

Bộ trưởng Thương mại có 45 ngày để giải thích điều gì tạo nên giao dịch với WeChat, nhưng sự không chắc chắn đã khiến nhiều người dùng tìm kiếm các ứng dụng thay thế và các phương pháp khác để duy trì kết nối.

Lệnh cấm WeChat được Trump ban hành theo quyền hạn có trong Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977 (IEEPA), sau khi ông tuyên bố các ứng dụng của Trung Quốc đã gây ra tình trạng khẩn cấp quốc gia.

Tuy nhiên, theo Mục 1702 của IEEPA, đạo luật này không cấp cho tổng thống thẩm quyền "điều chỉnh hoặc cấm, trực tiếp hoặc gián tiếp, bất kỳ thông tin liên lạc qua bưu điện, điện tín, điện thoại hoặc thông tin cá nhân khác", Bien lập luận, điều này có nghĩa là Trump không thể sử dụng đạo luật cấm sử dụng ứng dụng nhắn tin.

Clay Zhu, một trong những người sáng lập Liên minh người dùng WeChat của Hoa Kỳ, là đối tác tại Thung lũng Silicon của công ty luật toàn cầu De Heng. Chuyên về mua bán và sáp nhập xuyên biên giới, Zhu cho biết nhiều khách hàng của anh có trụ sở tại Trung Quốc và WeChat là một công cụ cần thiết cho công việc của anh mà không thể thay thế bằng điện thoại hay email.

“Hơn 2/3 khách hàng của tôi đang sử dụng WeChat”, anh nói. "Mất quyền truy cập vào ứng dụng có nghĩa là mất một phần lớn công việc kinh doanh của tôi”.

Zhu nói rằng việc đệ đơn kiện Trump và chính phủ liên bang thoạt đầu có vẻ không có nhiều hy vọng. Tuy nhiên, ông hiện lạc quan hơn sau khi thực hiện các nghiên cứu sâu rộng để chuẩn bị vụ kiện, trích dẫn quyết định của Tòa án Tối cao về việc bỏ qua lệnh cấm đi lại của Trump vào năm 2018.

Đến nay, Liên minh người dùng WeChat của Hoa Kỳ đã thu được gần 50.000 đô la quyên góp từ khắp đất nước.

"Vụ kiện và tổ chức của chúng tôi không liên quan gì đến WeChat hay công ty mẹ Tencent. Chúng tôi chỉ là một nhóm người dùng WeChat trung bình ở Hoa Kỳ đấu tranh cho quyền lợi của mình", Zhu nói.

Không rõ liệu Tencent có thực hiện hành động pháp lý của riêng mình chống lại lệnh cấm WeChat hay không. Công ty đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Lệnh cấm của Tổng thống Trump đối với ByteDance và WeChat của chủ sở hữu TikTok có thể sẽ bị nhiều nhóm phản đối trước tòa.