Mặc dù là một trong những quốc gia giàu nhất thế giới, nhưng các dấu hiệu của sự nghèo đói đang ngày càng trở nên rõ ràng trên khắp nước Đức. Những người vô gia cư đang ngủ li bì, vạ vật bên đường, những bà mẹ bỏ bữa để nuôi con, những người hưu trí tìm kiếm những chiếc ve chai bỏ đi để đổi lấy tiền sinh hoạt.

Theo Paritätische Wohlfahrtsverband, tổ chức bảo trợ cho các tổ chức phúc lợi của Đức, hiện nay có khoảng 13,8 triệu người Đức sống trong cảnh nghèo đói hoặc có nguy cơ trượt xuống dưới mức nghèo khổ. Chính phủ Đức cũng bày tỏ lo ngại về khoảng cách giàu nghèo ngày càng gia tăng.

Thuật ngữ “nghèo đói” trong bối cảnh này không có nghĩa là hàng triệu người ở Đức có nguy cơ chết đói hoặc chết cóng. Thay vào đó, nó đề cập đến tình trạng nghèo tương đối, được đo bằng điều kiện sống trung bình của xã hội.

Năm 2021, Đức được xếp hạng là quốc gia giàu thứ 20 trên thế giới, tính theo GDP bình quân đầu người. Điều này có nghĩa là nếu cộng giá trị của tất cả hàng hóa và hàng hóa được sản xuất tại một quốc gia và chia con số này cho số cư dân, trung bình bạn sẽ nhận được 50.700 USD mỗi năm ở Đức. Để so sánh, con số đó là 136.700 USD ở Luxembourg, quốc gia giàu nhất thế giới và 270 USD ở Burundi – quốc gia nghèo nhất.

Nghèo đói - một câu hỏi về định nghĩa

Ở châu Âu, mặc dù tương đối ít người sống trong tình trạng nghèo đói tuyệt đối, nhưng hàng triệu người bị ảnh hưởng bởi tình trạng nghèo đói so với mức trung bình của cả nước. Điều này có nghĩa là họ sống với những hạn chế nghiêm trọng về vật chất, và chỉ có thể kiếm sống bằng cách hạn chế chi tiêu của mình theo cách mà đa số dân chúng coi là lẽ đương nhiên.

Ở EU, một người được coi là có nguy cơ nghèo hoặc nghèo nếu thu nhập của họ thấp hơn 60% mức trung bình ở quốc gia tương ứng. Nếu dưới mức 50% được coi là nghèo cùng cực.

Đối với Đức, điều này có nghĩa là những người độc thân có thu nhập ròng dưới 1,148 euro (~26,5 triệu vnd) một tháng được coi là dưới mức nghèo khổ. Đối với các bậc cha mẹ đơn thân có một con, con số đó là 1,492 euro (~34, 6 triệu vnd) và đối với một hộ gia đình có hai cha mẹ và hai con là 2,410 euro (~55,8 triệu vnd).

Đức luôn tự hào là quốc gia có một Mạng lưới An toàn xã hội vững chắc. Bất kỳ ai không tìm được việc làm hoặc không thể làm việc đều nhận được an sinh xã hội cơ bản - một hệ thống vẫn được gọi thông tục là Hartz IV. Số tiền này dùng để trang trải các chi phí sinh hoạt cơ bản như tiền thuê nhà, sưởi ấm và nước, cũng như bảo hiểm y tế.

Theo hệ thống này, các cá nhân và cha mẹ đơn thân chỉ có 449 euro (10,3 triệu vnd)/ tháng cho thực phẩm, quần áo, đồ gia dụng, sản phẩm vệ sinh cá nhân và các hóa đơn như internet, điện thoại và điện. Đối với mỗi đứa trẻ, cha mẹ hoặc một cặp vợ chồng nhận được từ 285 euro (~6,6 triệu vnd) đến 376 euro (8,7 triệu vnd) tùy thuộc vào độ tuổi.

Hartz IV và các chương trình phúc lợi công cộng khác đã nhiều lần bị chỉ trích ở Đức vì chỉ bao gồm những nhu cầu thiết yếu nhất. Để đối phó với điều này, chính phủ liên bang đã đề xuất tăng tỷ lệ tiêu chuẩn lên 503 euro (~11,6 triệu vnd) mỗi tháng bắt đầu từ năm 2023 và đổi tên thành Bürgergeld (tạm dịch "tiền của công dân").

Tuy nhiên, theo nhà khoa học xã hội và nhà nghiên cứu nghèo đói Christoph Butterwege, các chương trình này vẫn chưa đủ. Ông Butterwege chia sẻ với DW rằng cần ít nhất 650 euro (~15 triệu vnd) để mọi người sống "có phẩm giá", ví dụ, ăn thực phẩm lành mạnh cho mỗi bữa ăn.

Theo hệ thống hiện tại, chỉ 5 euro/người mỗi ngày được dành cho thực phẩm, khiến các hộ gia đình nghèo hơn có thể mua ít thực phẩm hơn hoặc thực phẩm có chất lượng kém hơn.

Người hưởng lương hưu gặp khó khăn

Khi lạm phát tăng vọt ở Đức, ngày càng nhiều người sẽ thấy mình không thể đủ sống nếu không được Chính phủ hỗ trợ. Hàng loạt khó khăn đối với nhiều người để mua bánh mì, sữa, trái cây và rau quả, những thứ đắt hơn 12% so với một năm trước. Vào năm 2020, khoảng 1,1 triệu người sử dụng ngân hàng lương thực. Con số đó hiện đã gần 2 triệu.

Nghèo đói cũng đang gia tăng ở người cao tuổi. Ngay cả sau nhiều thập kỷ làm việc, lương hưu hàng tháng thường không đủ để họ trang trải mọi chi phí. Bên cạnh đó, nhiều phụ nữ nói riêng đang cảm thấy căng thẳng vì họ có nhiều khả năng đã làm việc bán thời gian và được trả lương thấp hơn. Theo một nghiên cứu mới từ Bertelsmann Foundation, tình trạng nghèo đói ở tuổi già dự kiến sẽ ảnh hưởng đến 20% người Đức vào năm 2036.

Những người có mức chi trả lương hưu dưới một ngưỡng nhất định được phép yêu cầu hỗ trợ của chính phủ. Tuy nhiên, nhiều người né tránh làm như vậy vì miễn cưỡng bị coi là thiếu thốn. Các nghiên cứu cho thấy 2/3 số người có quyền yêu cầu trợ cấp cảm thấy xấu hổ khi làm như vậy. Những người lớn tuổi thường thích cố gắng làm việc lâu hơn hoặc thu thập các chai ký gửi từ thùng rác để bỏ thêm vài euro vào ví của họ.

Người lao động nghèo đang xoay sở thế nào?

Ở Đức, số người không thể sống bằng thu nhập của mình mặc dù có công việc toàn thời gian cũng đang tăng lên - ngay cả khi mức lương tối thiểu tăng gần đây. Với 12 euro/giờ (~278.000 vnd), một người độc thân không có con làm việc 40 giờ một tuần sẽ nhận được thu nhập ròng khoảng 1,480 euro (~34,2 triệu vnd) mỗi tháng. Mặc dù mức này trên danh nghĩa là cao hơn mức nghèo khổ, nhưng phần thu nhập dư thừa đã bị lạm phát ăn mòn.

Bên cạnh đó, nhiều sinh viên cũng bị ảnh hưởng rất nhiều, đặc biệt là những người nhận tài trợ từ Liên bang. Những sinh viên này nhận được tối đa 934 euro (~21,6 triệu vnd) một tháng, bao gồm tiền nhà ở và bảo hiểm y tế. Số tiền này đưa họ sống dưới ngưỡng nghèo khổ.

Chính phủ Đức có kế hoạch chi 200 tỷ euro để giảm bớt tác động của giá năng lượng cao. Tuy nhiên, điều này sẽ không đủ để hấp thụ tất cả các chi phí bổ sung, và các nhà kinh tế tin rằng lạm phát sẽ vẫn ở mức cao. Cuộc sống ở Đức sẽ vẫn đắt đỏ trong tương lai gần và điều này sẽ được cảm nhận trên tất cả đối với những người không có tài chính và tiết kiệm ít.

Lê Na (Theo DW)