Loạt bài viết “Loạn quy hoạch làm biến dạng đô thị: Virus cần phải loại bỏ triệt để” của tác giả Võ Mạnh Hùng - Báo Điện tử VietnamPlus, liên Chi hội Nhà báo Thông tấn xã Việt Nam vừa dành giải B Giải báo chí Quốc gia lần thứ XV - năm 2020. Nội dung của loạt bài đi sâu vào phân tích đánh giá những bất cập tồn tại trong vấn đề xây dựng quy hoạch, triển khai quy hoạch của nhiều địa phương trong cả nước.

Trong đó khai thác những câu chuyện thực tế vi phạm của các nhà quản lý quy hoạch, những “ông trùm” bất động sản ngày đêm mở đất, lấp, lấn biển nhưng lại âm mưu thâu tóm tài nguyên thiên nhiên quốc gia thành của riêng, hay phục vụ lợi ích của nhóm người có quyền lực.

Nội dung loạt bài cũng nhìn thẳng vào một vấn đề các dự án bất động sản, du lịch tâm linh… đua nhau mọc san sát trên những mảnh đất vàng màu mỡ, “bủa vây” cả những dòng sông, bờ biển. Thậm chí, trên đỉnh núi cũng đã xuất hiện vô số tòa nhà cao vút với biệt thự, khách sạn hạng sang, lâu đài đầy kiêu hãnh như thách thức lòng người và bất chấp các quy định pháp luật.

Lấy dẫn chứng từ thực tế, các bài viết của tác giả còn xoáy sâu vào việc đấu thầu dự án “quân xanh quân đỏ” bị thao túng bởi nhóm lợi ích, xã hội đen, thậm chí bị che đậy bởi quyền lực... khiến tài nguyên của quốc gia “chảy” vào túi vài cá nhân, người dân thì mất đất, kêu cứu.

Chia sẻ với phóng viên báo Nhà bào & Công luận về quá trình thực hiện loạt bài này, nhà báo Võ Mạnh Hùng cho biết: “Đầu tháng 3/2020, giai đoạn đỉnh điểm của dịch COVID-19 tại Việt Nam nhưng cũng là thời điểm nhiều chủ đầu tư cố tình lợi dụng tình hình dịch bệnh để thúc đẩy việc thi công các công trình xây dựng sai phép. Chúng tôi đã lên kế hoạch và quyết định đi vào thực tế để tìm hiểu về thực trạng loạn quy hoạch, xây dựng méo mó, cũng như sự tồn tại của những con virus đang ẩn sâu trong “cơ thể đô thị” cả nước, từ đó để hiểu vì sao tài nguyên thiên nhiên của quốc gia, hay vô số “đại dự án” sừng sững, chềnh ềnh gây nhiều hệ lụy cho các đô thị nhiều năm ầm ĩ và tốn không biết bao nhiêu giấy mực nhưng đến nay vẫn điềm nhiên tồn tại, chưa được xử lý?”.

Từ những chuyến đi thực tế ở nhiều địa phương, nhà báo Võ Mạnh Hùng đã thu thập các tài liệu liên quan đến quy hoạch xây dựng, sử dụng nguồn tài nguyên đất đai, đặc biệt việc phỏng vấn trực tiếp người dân bị ảnh hưởng bởi các quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch. Tháng 6/2020, Báo Điện tử VietnamPlus đã bắt đầu đăng tải loạt bài viết “Loạn quy hoạch làm biến dạng đô thị: Virus cần phải loại bỏ triệt để".

Loạt bài này được thể hiện theo hình thức Mega-story, có sự đầu tư về chất lượng về cả nội dung và hình thức được trình bày, trong đó chỉ ra nhiều nguyên nhân, bao gồm: lỗ hổng của Luật, vướng mắc từ cơ chế chính sách, đặc biệt là tình trạng buông lỏng quản lý của chính quyền các cấp địa phương, lực lượng chức năng từ Trung ương đến địa phương. Các bài viết cũng đi sâu vào các vụ việc cán bộ, đảng viên suy thoái đạo đức, lối sống, thiếu trách nhiệm, vi phạm pháp luật đã bị kỷ luật vì hành vi nhận hối lộ tiếp tay cho sai phạm tồn tại để thu lợi bất chính.

Ngay sau khi loạt bài viết được đăng tải trên Báo điện tử VietnamPlus, nhiều địa phương để xảy ra tình trạng “loạn” quy hoạch, vi phạm xây dựng làm “méo mó” đô thị, như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hưng Yên, Bắc Giang… đã vào cuộc kiểm tra, xử lý các “siêu, đại” dự án sai phạm. Các tỉnh thành đã kỷ luật hàng loạt cán bộ, đảng viên suy thoái đạo đức, lối sống, vi phạm pháp luật, cố tình để xảy ra vi phạm. Qua đó, từng bước chỉnh đốn lại công tác quy hoạch, diện mạo đô thị, lấy lại niềm tin nhân dân.

Tuy nhiên điều quan trọng hơn là thông qua loạt bài này, nhà báo Võ Mạnh Hùng mong muốn mang tới cho độc giả những góc nhìn cụ thể hơn về thực trạng quản lý trật tự đô thị theo kiểu trên “nóng”, dưới “lạnh” tại các địa phương trên cả nước. Như một hồi chuông cảnh tỉnh, kiến nghị, thúc giục các cơ quan chức năng liên quan, các nhà hoạch định chính sách, các tổ chức nghiên cứu lưu ý và sớm đưa ra cách giải quyết, cũng như hướng quản lý đô thị hiệu quả hơn.

Chia sẻ về kinh nghiệm trong quá trình làm nghề, nhà báo Võ Mạnh Hùng cho biết: “Người viết báo cần phải đi sâu vào tìm kiếm, khai thác những góc khuất và đưa ra được các giải pháp xử lý vấn đề, đó mới là yếu tố quan trọng để biến những vấn đề cũ thành đề tài mới. Thực tế, có những loạt bài tôi đã mất tới ba năm để thu thập thông tin. Trong quãng thời gian đó, tất nhiên sẽ có những thay đổi nhất định, nhưng thay vì phản ánh lại phần nổi của vấn đề cũ, tôi đã chọn cách “mất thời gian” hơn, đó là khai phá ra những điểm mấu chốt chưa được làm sáng tỏ. Trên cơ sở đó, đưa ra các giải pháp thông qua góc nhìn, sáng kiến tới các cơ quan quản lý, các nhà hoạch định chính sách và giới chuyên gia để góp phần giải quyết vấn đề”.

Nhà báo Võ Mạnh Hùng đã có 7 năm đoạt giải Báo chí Quốc gia, trong đó có 2A, 3B, 2C