Nhấn chìm “túi cá miền Tây”, đe dọa cầu Mỹ Thuận

Chiều 11/3, chúng tôi có mặt tại khu vực hạ lưu sông Tiền, gần cầu Mỹ Thuận, ghi nhận có 2 sáng cạp loại lớn đang múc cát từ lòng sông lên các xà lan. Các sáng cạp này kết thúc công việc vào khoảng 18h cùng ngày.

Từ khu vực gần cầu Mỹ Thuận, đi về hướng cù lao Đồng Phú (xã Đồng Phú, huyện Long Hồ, Vĩnh Long), phóng viên tiếp tục bắt gặp ít nhất 4 sáng cạp đang múc, hút cát dưới lòng sông chuyển lên các xà lan đợi sẵn.

Về việc khai thác cát trên sông Tiền, theo thông tin từ Sở TNMT tỉnh Vĩnh Long, chỉ riêng khu vực gần cầu Mỹ Thuận có mỏ cát trữ lượng lên đến 14 triệu mét khối. Tuy nhiên, địa phương không cấp giấy phép khai thác cho tổ chức, cá nhân nào trong phạm vi khu vực cấm của cầu Mỹ Thuận (theo quy hoạch là 1km - PV).

Người dân tại địa phương cho biết, mặc dù chính quyền cấm khai thác cát gần khu vực cầu Mỹ Thuận, tuy nhiên tình hình khai thác cát lậu lại rất phức tạp, bởi cát gần khu vực cầu Mỹ Thuận là cát sạch, không nhiễm bùn nhiều, bán có giá hơn… Đáng ngại hơn, việc khai thác cát gần hành lang an toàn cầu Mỹ Thuận phát sinh nguy cơ cây cầu dây văng huyết mạch trên Quốc lộ 1A nối ĐBSCL với TP.HCM này sẽ bị “hổng chân” trong tương lai gần, nếu không có sự tính toán, kiểm soát chặt chẽ, kịp thời.

Nguy cơ với cầu Mỹ Thuận còn ở “thì tương lai”, thì sự tồn tại của cù lao Đồng Phú rộng hơn 100ha, là bãi bồi giữa sông Tiền, hình thành tự nhiên do cát và phù sa bồi đắp trải qua hàng trăm năm, có thể gọi là… “tính từng ngày”.

Theo quan sát của chúng tôi, hiện bờ bao khu vực cù lao Đồng Phú đang sạt lở nghiêm trọng, nhiều công trình nhà xưởng có giá trị lớn của người dân trên cù lao đang thay nhau trôi xuống sông Tiền, khiến “túi cá miền Tây” nhộn nhịp năm xưa giờ như hoang đảo.

Cát tặc lộng hành trên sông Cổ Chiên

Việc khai thác cát trái phép trên các tuyến sông chảy qua tỉnh Vĩnh Long không phải tới bây giờ mới “nóng”, mà báo chí, dư luận đã phản ánh liên tục trong nhiều năm qua, nhưng việc kiểm tra, kiểm soát, xử lý “cát tặc” vẫn chưa cho thấy hiệu quả rõ rệt.

Từ tháng 12/2018, từ tin báo của người dân, chúng tôi đã có mặt tại sông Cổ Chiên – tỉnh Vĩnh Long để ghi nhận tình hình cát tặc lộng hành, khi luôn có hàng chục xà lan ngang nhiên hút cát lậu một cách rầm rộ; một số cửa hàng vật liệu xây dựng ven bờ sông cũng đưa vòi ra sông hút thẳng cát lên cửa hàng;…

“Không thấy chúng sợ chính quyền hay lực lượng chức năng đâu. Có lần dân nhắc, họ còn thách thức: Tụi bây muốn kêu ai thì kêu! Nhiều lúc chúng còn ném gạch đá vào người dân khi dân phản ứng với việc hút cát lậu…”, một người dân dẫn đường nói với PV.

Tới thời điểm hiện nay, dù báo chí, dư luận liên tục phản ánh, các nhóm “cát tặc” vẫn ngang nhiên hoạt động. Từ đó, ngoài việc tài nguyên thiên nhiên bị cạn kiệt, tình trạng sạt lở bờ sông, sụt lún, gây hư hại nhà/công trình hai bên sông, trong đó có các công trình giao thông quan trọng,... càng thêm báo động.  Đó là chưa kể nguy cơ đe dọa an toàn giao thông đường thủy, mất an ninh trật tự tại địa phương do việc khai thác cát lậu gây ra.

Trước đó, chia sẻ với báo chí, PGS-TS Lương Văn Thanh, Q. Viện trưởng Viện Kỹ thuật biển cho rằng việc khai thác cát không đúng quy định sẽ ảnh hưởng đến cầu Mỹ Thuận. “Khi khai thác cát quá mức sẽ tạo ra những hố sâu dưới lòng sông. Phải mất một thời gian dài những hố này mới được bồi đắp nhờ dòng chảy. Trong thời gian ngắn, những hố sâu này sẽ lấy vật liệu ở bờ để bồi đắp, lâu ngày ở bờ sẽ xuất hiện hàm ếch. Những chỗ có khai thác cát sẽ sạt lở bờ rất nhanh…”, TS Lương Văn Thanh nói.

Ninh Giang - Bửu Huỳnh