Trân trọng giới thiệu cùng độc giả bài viết của nhà báo Phan Quang về cuốn sách mới gồm 560 trang này.

Nhà báo, nhà thơ, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vinh là một tay viết bút lực tràn đầy năng lượng, mênh mang ý tứ, phong phú ngôn từ, thường xuyên có mặt trên trận địa báo chí nước ta hơn nửa thế kỷ qua. Chỉ tính khoảng thời gian 15 năm lại đây, ông cho ra mắt bạn đọc một loạt tác phẩm, trong số đó có 4 tập “Giữ lửa”, tập nào cũng dày trên dưới nửa ngàn trang sách, cùng 10 tập thơ được đông đảo bạn đọc đón chào, bạn hữu sẻ chia. Gần đây là tập “Chồi biếc”, tuyển chọn khoảng 90 bài thơ “nhen từng chồi biếc để làm xanh lên cả bầu trời, xanh lên đất nước, xanh tình yêu người, yêu đời” (lời nhà thơ, Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Đại tại Lời giới thiệu).

Tốt nghiệp Đại học, chàng trai ra đời ở vùng quê Sơn Nam hạ ngàn năm văn hiến, giã từ mái trường đại học Tổng hợp Hà Nội là đặt chân luôn vào khuôn viên số 71 phố Hàng Trống, Hà Nội, trụ sở của Báo Nhân Dân - nơi có cây đa cổ thụ năm nào cũng ra hàng loạt chồi biếc tươi xanh. Từ hôm ấy đến nay, trong 55 năm. Ông sống hết mình vì nghề báo, nghiệp văn. Như hầu hết những chàng trai thuộc lứa tuổi ông, nay đều là những cụ già đã hoặc sắp mừng lễ thượng thọ hoặc thượng thượng thọ, Nguyễn Hồng Vinh từng bôn ba lui tới trên hầu khắp đất nước ta.

Thời kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, ông vai mang ba-lô, tay cầm cây bút và trang giấy vào chiến trường tác nghiệp. Hòa bình trở lại, ông được cấp trên chọn cử đi du học nước ngoài nhằm đào tạo những nhà lãnh đạo trên các lĩnh vực và cương vị khác nhau. Bảo vệ thành công luận án Phó Tiến sĩ (nay là Tiến sĩ) ngành báo chí học tại Viện Hàn lâm Khoa học xã hội, trực thuộc Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô, Nguyễn Hồng Vinh quay về với cây đa cổ thụ phố Hàng Trống.

Ông lần lượt đảm nhiệm nhiều trọng trách tại tòa soạn báo trước khi làm Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, cơ quan trung ương của Đảng Cộng sản Việt Nam, tiếng nói của Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam; tiếp đó nhận nhiều công việc chỉ đạo, quản lý qua các lĩnh vực văn hóa, báo chí, giáo dục, lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật... Dù vậy, tôi luôn cảm nhận dường như hai ngành gắn bó mặn nồng hơn cả với tác giả Nguyễn Hồng Vinh lúc nào cũng vẫn là báo chí và thi ca.

Sau khi hoàn thành trọng trách Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương, nhiều người những tưởng đã đến lúc ông được thoải mái “lão giả an chi”, vậy mà thực tế khác hẳn, hơn thế, đây là khoảng thời gian nhà báo, nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh tung hoành hơn bao giờ hết trên diễn đàn báo chí, truyền thông và văn chương, nghệ thuật.

Qua “Giữ lửa” tập IV, Nguyễn Hồng Vinh “múa bút” ở nhiều lĩnh vực, thông qua nhiều thể loại, như nghiên cứu, chính luận, tiểu phẩm, bút ký, chân dung, ghi nhanh; giới thiệu tác phẩm mới của bằng hữu, trong số đó có nhiều vị trẻ hơn ông nhiều về tuổi đời và nghề nghiệp; thương nhớ hoặc tiễn đưa một nhân vật tên tuổi mà ông từng gắn bó hoặc có ít nhiều kỷ niệm trước khi họ lên đường về cõi vô cùng. Đọc bài nào trong bộ “Giữ lửa” tập IV, tôi cũng có ấn tượng Hồng Vinh viết nhanh, nghĩ thoáng; với thể loại nào, tác giả cũng thoải mái trong “cái nghĩ, cái chữ” (mượn lời nhà văn Tô Hoài) và cách thể hiện của mình.

Về chủ đề các bài viết trong “Giữ lửa” tập IV, thật khó liệt kê chuẩn xác. Tôi luôn tự hỏi: Có những chủ đề báo chí, văn học, nghệ thuật nào trọng đại và trường tồn hơn đề cập mặt trận văn hóa? Hay là học tập tư tưởng, đạo đức, phong cách Chủ tịch Hồ Chí Minh; quán triệt và thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật và các nghị quyết của Nhà nước ban hành đã lâu, hoặc vừa mới tiếp cận đông đảo người dân?

Có vấn đề thời sự nào được nhân dân ta quan tâm, từ đó cùng nhau gồng mình “chống dịch như chống giặc” như đại dịch COVID-19 hiện nay, với những biến thể khó lường con sinh vật vô hình đã và đang tàn phá, giết hại hơn sáu triệu người trên hành tinh chúng ta, với quyết tâm của người Việt đưa đất nước Việt sớm trở lại tình trạng bình thường mới?

Có những nhà lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, những tướng lĩnh lừng danh từ thuở xa xưa cũng như trong lịch sử đương đại của nước ta, mà báo chí chưa đề cập kịp thời và đúng lúc, nhằm qua nhân cách và kinh nghiệm của các vị góp phần xử lý một số vấn đề nóng hổi đang đặt ra trước mắt mọi người? Có chủ đề báo chí, văn học, nghệ thuật nào gợi cảm nhiều hơn là thể hiện con người và đất nước Việt Nam, nơi quá khứ và hiện đại luôn đan xen, tương lai ngời sáng ở chân trời? Những chủ đề trên xuất hiện khá nhiều qua “Giữ lửa” tập IV của Nguyễn Hồng Vinh, qua nhiều dạng thức và nhân những dịp khác nhau.

Tôi không dám kể lể nhiều hơn nữa. Kính mời bạn đọc, chúng ta hãy cùng nhau lướt qua theo ngẫu hứng một số đầu đề bài viết riêng tại “Giữ lửa” (tập IV) này của tác giả Nguyễn Hồng Vinh: Mùa xuân và Đảng; Ngời sáng phẩm chất bộ đội Cụ Hồ; Làm báo một thời chiến tranh, một thời hòa bình; Đổi mới văn học, nghệ thuật dưới ánh sáng chủ nghĩa Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; Mênh mông tình Bác; Những miệt vườn thấm đẫm nhân văn; Sức hút Cồn Sơn, Thao thiết Hải Phòng; Về thăm Kinh Bắc - Bắc Ninh; Báo và văn vẫn nở đua dưới nắng; Hồn thơ men rượu nồng say; Chữ tình còn mãi với thời gian; Giữ gìn, phát huy giá trị tốt đẹp của gia đình truyền thống trong xây dựng gia đình hiện đại ở Việt Nam...

Tôi may mắn được tác giả Nguyễn Hồng Vinh cho phép làm người đọc đầu tiên của bốn tập “Giữ lửa”, từ đó có vinh dự viết đôi lời ngẫu hứng sau khi xem xong cuốn sách. Và trước sau, tôi vẫn cảm nhận: “Nhiều chủ đề đồ sộ được Nguyễn Hồng Vinh lan tỏa qua cái nhìn của một nhà báo, nhà thơ cố gắng giao hòa lửa báo với hơi văn, tôi tin rồi không ít bài sẽ tồn tại, vượt qua khắc nghiệt của thời gian” (trích Lời giới thiệu “Giữ lửa” (tập II), Nxb. Văn học, 2017).

Đọc “Giữ lửa” tập I (2014), tôi mạo muội gọi tác giả Nguyễn Hồng Vinh là “Người giữ lửa”. Sang tập II (2017), tôi cảm nhận ông là “Ngọn lửa bền”. Đến tập III (2019) tôi tự tin khẳng định ông là “Ngọn lửa càng ấm nồng”. Lần này đọc xong tập IV, tôi vẫn muốn lặp lại suy nghĩ của mình và nhấn mạnh tại đề bài Đọc sách: “Ngọn lửa luôn rừng rực” - ngọn lửa trong tâm hồn nhà thơ, nhà báo lão thành, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vinh.

Hà Nội, tháng 4/2022

Nhà báo, nhà văn Phan Quang 

– Nguyên Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam