Thực trạng nhà ở xã hội vừa thừa, vừa thiếu

Mặc dù nhà nước đã ban hành nhiều chính sách thúc đẩy thị trường nhà ở phát triển, trợ về nhà ở cho các đối tượng chính sách xã hội, người thu nhập thấp và người nghèo gặp khó khăn về nhà ở nhằm góp phần ổn định chính trị, bảo đảm an sinh xã hội. Nhưng trên thực tế nguồn cung hiện nay lại đang thiếu và thêm vào đó với mức giá khá cao nên người lao động thu nhập thấp vẫn khó tiếp cận NƠXH.

Theo số liệu tổng hợp của Bộ Xây dựng, nhu cầu nhà ở xã hội toàn quốc trong giai đoạn từ năm 2011-2020 cần khoảng 440.000 căn hộ. Trong đó, tại Thành phố Hồ Chí Minh là khoảng 134.000 căn hộ, tại Hà Nội khoảng 110.000 căn hộ,...

Tính đến tháng 1/2020 trên địa bàn cả nước đã hoàn thành 207 dự án NƠXH, quy mô xây dựng khoảng hơn 85.810 căn với tổng diện tích hơn 4.290.500 m2 và đang tiếp tục triển khai 220 dự án với quy mô xây dựng khoảng 179.640 căn.

Những con số trên cho thấy, nguồn cung NƠXH đang rất thiếu hụt so với nhu cầu thực của phân khúc này (hiện đang có khoảng 3,4 triệu công nhân và người lao động khó khăn cần ổn định chỗ ở trong năm nay). Tuy nhiên một thực trạng là nhiều dự án đã hình thành, đáp ứng nguồn cung cho thị trường vẫn xảy ra tình trạng tồn kho, kém thanh khoản.

Trong vai một lao động thu nhập thấp có nhu cầu mua nhà ở, PV đã tìm đến một dự án nhà ở xã hội trên địa bàn phường Đại Mỗ, quận Nam Từ Liêm. Tại những biển quảng cáo, thông tin về dự án đều đưa ra những ưu đãi hấp dẫn như giá chỉ 16,5 triệu đồng/m2, ngân hàng hỗ trợ 70%, giao thông thuận lợi, tiện ích đa dạng,...người dân dễ dàng sở hữu một căn hộ ưng ý.

Nhưng theo những “môi giới bất động sản” cho biết đó là mức giá gốc còn trên thị trường mức giá cao hơn và dao động từ 19-21 triệu đồng/m2. Bên cạnh đó, khách hàng phải thực hiện hàng loạt những thủ tục nhiêu khê để đăng ký mua nhà ở xã hội. Với mức giá xấp xỉ 20 triệu đồng/m2 (gần bằng giá mua nhà ở thương mại) những người lao động thu nhập thấp khó lòng có thể sở hữu được một căn hộ chung cư dù là nhà ở xã hội.

Sau khi hoàn tất các thủ tục đăng ký mua nhà nếu đến lúc bốc thăm căn hộ vào phiếu trắng thì coi như mất hết vừa mất thời gian, vừa mất tiền bạc lại lỡ mất đi cơ hội mua những căn hộ giá rẻ. Vì vậy khi mua qua môi giới giá có thể cao hơn một chút nhưng khách hàng có thể lựa chọn và mua một căn hộ theo ý của mình.

Đâu là giải pháp?

Tại buổi họp báo Chính phủ diễn ra vào ngày 30/10 vừa qua, trả lời câu hỏi về việc giá nhà các địa phương đang cao hơn thu nhập bình quân trung bình người lao động và giải đưa ra để hạ giá thành, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng cho biết, giá cả trong lĩnh vực bất động sản do thị trường quyết định nhưng theo ông giải pháp là cần tăng lượng cung cho nhà giá xã hội giá rẻ, có chính sách bảo đảm cung cho đại đa số người lao động.

Hiện giá nhà ở xã hội có khung giá từ 15-20 triệu đồng/m2, cần đẩy nhanh các dự án tăng cung số lượng lên. Ngoài ra Bộ Xây dựng cũng đề xuất có thêm loại nhà ở thương mại giá rẻ giá 20-28 triệu đồng/m2, cho phép xây nhà có diện tích dưới 45m2 tạo nguồn cung cho loại nhà phân khúc tầm trung vừa mức hộ gia đình mua được.

Với nhà ở thương mại thông thường, giá 30-45 triệu đồng/m2 thì hoàn toàn do thị trường quyết định nhưng giải pháp vẫn là tăng nguồn cung. Đặc biệt là cần tăng cường minh bạch thông tin, nhà đầu tư có thể giao dịch trực tiếp với người mua có nhu cầu, tránh qua các đối tượng đầu cơ, môi giới, trung gian bất động sản.

Đứng trên góc độ chủ đầu tư thực hiện dự án, ông Bùi Viết Sơn - Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Bánh kẹo Thăng Long, một đơn vị phát triển phân khúc nhà ở xã hội cho biết, việc phát triển phân khúc này còn gặp nhiều khó khăn vì chủ đầu tư và khách hàng đều không được vay vốn. Do đó, doanh nghiệp cần được Chính phủ có ý kiến chỉ đạo để các ngân hàng thương mại có cơ chế miễn lãi và hỗ trợ lãi suất.

Hiện Công ty TNHH Bánh kẹo Thăng Long đang tham gia phát triển 4 toà nhà ở xã hội, thế nhưng trên thực tế mới chỉ “dồn lực” để thực hiện xong 2 tòa nhà. Nếu các ngân hàng thương mại có cơ chế miễn lãi và hỗ trợ lãi suất thì doanh nghiệp sẽ tự tìm đến ngân hàng vay vốn để tiếp tục phát triển các dự án phục vụ những người thu nhập thấp.

Nhiều chuyên gia cho rằng nguyên nhân của nghịch lý NƠXH hiện nay xuất hiện những nghịch lý là do giá đất và tiền sử dụng đất tại các khu vực gần trung tâm thành phố rất cao nên các chủ đầu tư không có khả năng phát triển nhà ở giá rẻ, bình dân tại các khu vực này mà phải đi ra xa trung tâm thành phố.

Vì giá rẻ nên hầu hết các dự án được xây ở những nơi hẻo lánh, ít hạ tầng kết nối. Những khu đất 'vàng', giao thông thuận tiện, cơ sở hạ tầng phát triển nghiễm nhiên trở thành các dự án nhà ở thương mại. Đó là lý do khiến nhiều khu nhà ở được xây lên nhưng chẳng ai đến ở. Do vậy khâu quy hoạch vị trí để xây dựng NƠXH cần được thực hiện

Xây dựng NƠXH phải được đánh giá và quan tâm đúng mức, là ưu tiên hàng đầu để phát triển kinh tế - xã hội và có chế tài bắt buộc để doanh nghiệp có động lực thực hiện. Các ưu đãi đối với việc xây dựng NƠXH phải đủ lớn mới hút được doanh nghiệp đầu tư nhưng các ưu đãi này phải gắn với trách nhiệm với nhà nước, với người dân và xã hội.