Theo trung tâm giáo dục thiên nhiên (ENV), trong năm qua, ENV đã ghi nhận 185 trường hợp vi phạm với tang vật bị tịch thu gồm 8 tấn ngà voi cùng 143 kg sừng tê giác. Liên tiếp những năm gần đây lực lượng hải quan đã tịch thu gần 6 tấn vảy tê tê vận chuyển vào Việt Nam từ châu Phi.

Bên cạnh đó, một trong những nguyên nhân quan trọng không thể không nhắc đến dẫn đến việc suy giảm đa dạng sinh học, mất cân bằng sinh thái của Việt Nam là nạn săn bắt, buôn bán động vật hoang dã trái phép. Từ giữa những năm 90 của thế kỷ trước, Việt Nam đã là một mắt xích quan trọng trong mạng lưới buôn bán động vật hoang dã bất hợp pháp toàn cầu.

Việt Nam không chỉ còn là mắt xích trong đường dây trung chuyển mà đã trở thành quốc gia tiêu thụ động vật hoang dã. Nhiều loài động vật hoang dã nguy cấp như hổ, gấu, tê tê, rùa nước ngọt, vọoc bị săn bắt ráo riết do nhiều người dân tin rằng chúng có công dụng bồi bổ sức khỏe, tăng cường sinh lực và chữa các bệnh nan y.

Trước thực trạng áp lực gia tăng dân số kéo theo việc khai thác quá mức tài nguyên sinh vật, không bảo đảm cho việc tái tạo lại. Ngoài ra, công tác quản lý bảo tồn đa dạng sinh học trong thời gian qua còn nhiều bất cập về quy định pháp luật, chính sách, thể chế và tổ chức bộ máy quản lý.

Nhận định về những nguyên nhân đã và đang gây suy thoái đa dạng sinh học ở Việt Nam, các nhà khoa học chuyên ngành cho rằng, nguyên nhân chính yếu là do việc sử dụng, khai thác bất hợp pháp, không khoa học đa dạng sinh học vốn có. Đó là khai thác bừa bãi mang tính hủy diệt nguồn lợi, chuyển đổi sự dụng đất lâm nghiệp tràn lan chia cắt nơi ở, vùng phân bố của sinh vật, gây ô nhiễm các nguồn nước, đất và không khí.

Trên thực tế cho thấy, trong quá trình xây dựng văn bản triển khai Luật đa dạng sinh học còn chưa đạt được sự thống nhất cao, dẫn đến chậm ban hành các văn bản hướng dẫn, quản lý, bảo tồn các loài trước nguy cơ đánh mất đa dạng sinh học.

Theo Giáo sư – tiến sỹ khoa học Nguyễn Ngọc Lung, Viện trưởng Viện Quản lý rừng bền vững và Chứng chỉ rừng: “Thách thức lớn đối với đa dạng sinh học của Việt Nam hiện nay đó chính là suy thoái đa dạng sinh học ở cả 3 dạng, suy thoái đa dạng sinh học các hệ sinh thái, suy thoái đa dạng sinh học các loài, suy thoái đa dạng sinh học gen di truyền đều bị suy thoái nhanh cả về số lượng và chất lượng trước thực trạng biến đổi khí hậu đang diễn ra hiện nay”.

Mạng lưới tuyên truyền viên là những sinh viên báo chí sẽ đóng góp vài trò vô cùng quan trọng, trong công tác tuyên truyền đến người dân về vệc bảo vệ đang dạng sinh học, trước nguy cơ nguồn tài nguyên đa dạng sinh học của Việt Nam đang trên đà suy giảm một cách đáng báo động.

Thông qua những chuyến đi, những trải nghiệm thực tế tại các khu vực vườn Quốc gia, khu bảo tồn nuôi dưỡng động vật hoang dã, sinh viên sẽ thấy được một thực trang đang diễn ra như hệ sinh thái bị thu hẹp, bị chia cắt và suy giảm chất lượng; nguồn gien bị thất thoát, mai một. Từ đó tuyên truyền thông qua các sản phầm truyền thông, dự án hành động thiết thực đến công tác bảo vệ đa dạng sinh học.

Năm nay ngày quốc tế Đa dạng sinh học với chủ đề “Giải pháp của chúng ta sẵn có ở thiên nhiên”, nhằm nhấn mạnh các giải pháp dựa vào tự nhiên có thể góp phần giải quyết các thách thức xã hội. Trước thực tế, chưa bao giờ sự đa dạng sinh học, hệ sinh thái trên toàn cầu bị suy thoái với tốc độ nghiêm trọng như hiện nay.

Đa dạng sinh học và hệ sinh thái cung cấp các dịch vụ thiết yếu cho xã hội, đặc biệt là các dịch vụ điều tiết và hỗ trợ, giúp con người thích ứng với các tác động bất lợi của biến đổi khí hậu và rủi ro thiên tai.

Bạn Hồ Hữu Thi sinh viên năm 3 khoa phát thanh truyền hình, học viện Báo chí và tuyên truyền chia sẻ: “Đối với chúng em là sinh viên chuyên ngành Báo chí hoạt động tham quan trải nghiệm thực tế tại các khu bảo tồn linh trưởng và thú ăn thịt ở vườn quốc gia Cúc Phươnng có ý nghĩa vô cùng to lớn, qua chuyến đi này giúp chúng em hiểu rõ hơn về thực trạng và những nguy hiểm mà các loài động vật đang gặp phải. Qua đó, chúng em sẽ là những tuyên truyền viên tích cựu chia sẻ thông tin đến mọi người dân về việc không tiêu thụ cũng như không buôn bán những loài động vật hoang dã để bảo tồn đa dạng về loài”.

Được thành lập ngày 07 tháng 07 năm 1962 theo Quyết định số 72-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Vườn quốc gia Cúc Phương thuộc địa phận ba tỉnh Ninh Bình, Hoà Bình và Thanh Hoá với tổng diện tích là 22.408 ha. Với nhiều giá trị về cảnh quan thiên nhiên, sự đa dạng về hệ sinh thái, đang dạng về loài do vậy lựa chọn vườn quốc gia Cúc Phương trong công tác tuyên truyền - giáo dục cho sinh viên báo chí về cống tác tại bảo tồn linh trưởng, bảo tồn Rùa, bảo tồn thú ăn thịt và Tê Tê là lựa chọn hàng đầu..

Nói về biến đổi khí hậu có tác động như thế nào đến với trung tâm vườn quốc gia Cúc Phương tuy chưa có một khảo sát nào được diễn ra những theo cán bộ Kiểm Lâm làm việc tại đây cho biết, biến đổi khí hậu đã và đang tác động rất rõ rệt đến với khu vực vườn quốc gia Cúc Phương như sự thay đổi về lượng thức ăn ở đây cho các loài linh trưởng bị giảm đi, lá cây để ra bên ngoài rất nhanh héo hay trứng mối, trứng kiến cho các loài tê tê ăn đang bị suy giảm, ảnh hưởng của nhiệt độ để nở ra con non của Rùa.

Anh Trần Anh Tuấn, trung tâm trải nghiệm thiên nhiên chia sẻ: “Vai trò của công tác tuyên truyền giáo dục cho sinh viên về đa dạng sinh học và biến đổi khí hậu có một vai rò vô cùng quan trọng, từ đó giúp cho các bạn có được cái nhìn toàn diện về những vấn đề đang diễn ra và trong tương lai về đa dạng sinh học và biến đổi khí hậu, bên cạnh đó các trường, các đơn vị sẽ phối hợp với nhau để tạo ra các mạng lưới những khóa học để học sinh, sinh viên có cơ hội tiếp xúc được trả nghiệm thực tế được nhìn nhận lắng nghe, biết yêu và muốn hành động để bảo vệ đa dạng sinh học trước biến đổi khí hậu. Từ đó các bạn sẽ thực hiện tốt các dự án truyền thông của mình”.

Trên thực tế cho thấy việc đầu tư kinh phí thực hiện công tác bảo tồn đa dạng sinh học cũng còn dàn trải, thiếu trọng điểm; công tác xã hội hóa về bảo tồn đa dạng sinh học chưa được đẩy mạnh, ý thức bảo vệ đa dạng sinh học của cộng đồng chưa cao. Các cấp, các ngành, chính quyền địa phương chưa quyết liệt trong các giải pháp nhằm bảo tồn các loài nguy cấp, quý, hiếm một cách hiệu quả và toàn diện.

Hiện nay thống các chính sách, quy định pháp luật về bảo tồn đa dạng sinh học nói chung và bảo tồn loài nói riêng chưa đồng bộ. Đối với vấn đề bảo vệ các loài động vật hoang dã, đặc biệt là các loài nguy cấp, quý, hiếm còn có sự chồng chéo về phân quyền, trách nhiệm quản lý giữa bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn với bộ Tài nguyên và Môi trường.

Tính cấp thiết hiện nay cần phải đẩy mạnh các hoạt động trải nghiệm thực tế, để qua đó sinh viên tìm hiểu các nguyên nhân do con người gây ra về biến đổi khí hậu ở Việt Nam, thấy được rõ hơn nguyên nhân gây suy thoái đa dạng sinh học ở Việt Nam là do biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan.

Hoạt động tuyên truyền về đa dạng sinh học và biến đổi khí hậu đang được đẩy mạnh tại các khu vực Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Thông qua hoạt hoạt động này giúp các học sinh nâng cao nhận thức trong việc bảo vệ môi trường, liên kết những nội dung liên quan đến biến đổi khí hậu để các bạn học sinh thấy được những thực tế để quay lại thấy được biến đổi khí hậu ảnh hưởng như thế nào đối với bản thân mình và đối với gia đình mình. Từ đó giúp cho các bạn có được tình yêu thiên nhiên, yêu các loại động vật mong cầu một điều gì đó ở tương lại cho các thệ hế con cháu.

Vì vậy, cần có định hướng cụ thể về chiến lược bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học có hiệu quả rõ ràng, để khắc phục các nguyên nhân suy thoái và giảm thiểu tác hại của biến đổi khí hậu, trên cơ sở mối quan hệ qua lại chặt chẽ của đa dạng sinh học, biến đổi khí hậu và phát triển bền vững. Lồng ghép các chương trình trải nghiệm thực tế cho học sinh, sinh viên chuyên ngành báo chí là việc làm cần thiết đối với công tác tuyên truyền đến người dân về bảo vệ đa dạng sinh học và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu hiện nay.