Tọa đàm diễn ra tại địa chỉ số 70 phố Nguyễn Du, Hà Nội, với sự tham dự của Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch, Bí thư Đảng đoàn Hội Nhà văn Việt Nam, nhà lý luận phê bình Bùi Việt Thắng, TS Văn học Đỗ Anh Vũ cùng các nhà văn, nhà thơ nữ thuộc Ban nhà văn nữ Hội Nhà văn Việt Nam.

Nhân ngày Phụ nữ Việt Nam (20/10), nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam đã gửi những lời chúc tốt đẹp nhất tới các nhà văn nữ, đồng thời bày tỏ sự trân trọng, cảm ơn khi được nghe những chia sẻ của các nhà văn nữ về cuộc sống và về những trăn trở trong lao động văn chương của các nhà văn nữ.

Theo nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, dù phải đối mặt với những khó khăn, những phiền muộn kéo dài dằng dặc, thậm chí nhấn chìm cả những khát vọng lớn lao, thì trong mỗi trang sách của các nhà văn nữ, vẫn luôn là một một thế giới khác. Đó là thế giới mang lại niềm hy vọng, mở ra những ô cửa lớn cho tâm hồn con người.

Ông Thiều nói, ngày càng có nhiều cây bút nữ thể hiện sự dấn thân phản ánh các vấn đề của thời cuộc, tạo nên sự đột phá mới mẻ cho văn học Việt.

Chủ tịch Hội Nhà văn cũng khẳng định các tác giả nữ đã đề cập đến nhiều vấn đề gai góc trong xã hội, đã thể hiện tình thương yêu con người, đặc biệt là trong giai đoạn COVID-19 vừa qua, đã có nhiều tác phẩm văn thơ ra đời, phản ánh chân thực diễn biến cuộc sống.

“Văn chương có sứ mệnh hàn gắn tâm hồn con người. Những nhà văn, nhà thơ nữ đã làm rất tốt vai trò ấy. Với bản chất của người phụ nữ là kiên nhẫn, bao dung, vị tha và nhân hậu, họ đã truyền tải tất cả những đức tính ấy vào trang viết,” nhà thơ Nguyễn Quang Thiều chia sẻ.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nhấn mạnh, “có những tác giả nữ có hoàn cảnh khó khăn, là mẹ đơn thân, gặp nhiều nghịch cảnh nhưng họ không than trách số phận hay chỉ trích xã hội. Trang viết của họ vẫn lành lặn, đẹp đẽ, lan tỏa những điều tích cực”.

Tại buổi tọa đàm, những người tham dự được lắng nghe các tham luận và chia sẻ tâm huyết của các nhà lý luận phê bình, nhà văn, nhà thơ nữ. Đa phần những chia sẻ của họ, dù được tiếp cận ở nhiều khía cạnh khác nhau, nhưng đều cho thấy sự nghiêm túc trong lao động văn chương, sự hy sinh thầm lặng và năng lượng sáng tạo rất đáng được trân trọng.

Nhà phê bình Bùi Việt Thắng cho rằng, các tác giả nữ chính là chất men nồng say, lan tỏa hương thơm trong đời sống xã hội nhờ những câu chuyện được họ kể, những vấn đề họ gợi lên.

Ông Thắng cũng điểm lại những cái tên nổi bật, những người góp phần tạo nên diện mạo cho văn học Việt Nam từ những bậc “trưởng lão” trong làng văn như Nguyệt Tú (1926), Nguyễn Thị Cẩm Thạnh (1927), Thanh Hương (1929); những cây bút kỳ cựu như Bùi Kim Anh, Lâm Thị Mỹ Dạ, Trần Thị Trường, Lê Minh Khuê, thế hệ 5X-6X như Y Ban, Thùy Dương, Võ Thị Xuân Hà, đến những người “đầu xanh tuổi trẻ” như Nguyễn Ngọc Tư, Di Li, Đỗ Bích Thúy…

Theo nhà phê bình Bùi Việt Thắng, các nhà văn, nhà thơ nữ đã dùng trí tuệ để tạo ra những tác phẩm vừa thấm đẫm cảm xúc, vừa giàu giá trị tư tưởng.

“Nói đến ‘văn chương mang gương mặt nữ’ là nói đến khả năng điều hòa tinh thần-đạo đức xã hội, là năng lực nhân đạo hóa, thuần hóa những nỗi đau của con người”, ông Bùi Việt Thắng khẳng định.

Theo ông, việc truyền thông điệp từ trái tim người viết đến trái tim độc giả là quy luật của sáng tạo nghệ thuật. Nhưng trái tim dẫu có thổn thức đến bao nhiêu chăng nữa vẫn chỉ là một “trái tim đặt nhầm chỗ” nếu nhà văn không đặt vào đó chất trí tuệ.

“Đừng nghĩ văn chương của phái đẹp chỉ cần mềm mại, tinh tế là đủ. Không khó để chúng ta nhận ra trí tuệ mẫn tiệp của các tác giả nữ. Có những ‘chuyện thường ngày ở huyện’ lại lấp lánh một triết lý nào đó về cuộc đời, về con người,” nhà phê bình Bùi Việt Thắng nhận định.

Với nhà phê bình Đỗ Anh Vũ, với văn thơ nữ, tình mẫu tử luôn là vấn đề được quan tâm. Sáng tác của các chị đi vào những vấn đề cụ thể, chi tiết hơn nam giới. Nhà văn nữ gửi gắm vào con chữ những tâm tư tình cảm của mình, ở đó có sự day dứt, có tâm sự và cũng có cả những kinh nghiệm sống…trao gửi cho những đứa con. Và những trang viết của họ luôn để lại những rung cảm ấm áp.

Trong khi đó, nhà lý luận phê bình Vũ Nho đánh giá các nhà văn nữ đã dấn thân và đóng góp vai trò rất quan trọng cho công tác lý luận phê bình văn học nghệ thuật hiện nay. 

“Sáng tác có thể dựa vào năng khiếu, tài năng trời cho nhưng lý luận phê bình đòi hỏi một quá trình dài nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi. Do đó, mảnh đất ‘lý luận phê bình’ trước đây thường thấy nhiều cây bút là nam giới, song, chúng ta đã thấy ngày càng có nhiều nhà phê bình nữ vô cùng sắc sảo, có thể kể đến Nguyễn Thị Minh Thái, Lưu Khánh Thơ, Chu Thị Thơm…”, ông Vũ Nho cho biết.

Chia sẻ về những sáng tác nữ, nhà văn, nhà lý luận phê bình Trần Thị Trâm cho rằng, văn học nữ có những đặc sắc riêng. Ở sáng tác của họ có sự khác ở điểm nhìn nghệ thuật, cách tiếp cận thế giới. Họ hay viết về những điểm rất khác trong tình yêu, cuộc sống. Ví dụ ở thơ, thường hay viết về sự cô đơn, sự dịu dàng…. Với những câu thơ chạm vào trái tim người đọc. Và như vậy, văn thơ nữ có nhiều đóng góp cho văn học đương đại. Song, để có những tác phẩm đỉnh cao, văn thơ nữ cần phải đổi mới, cần có tính triết lý nhân sinh sâu sắc.

Phát biểu tại tọa đàm, gương mặt trẻ, nhà văn Di Li có những chia sẻ về công việc sáng tác. Chị thừa nhận mình không thể làm nhiều công việc một lúc. Và để hoàn thành công việc của mình, chị phải sắp sếp thời gian hợp lý, tập trung cao độ cho từng công việc cụ thể của mình. Thậm chí  “Cảm xúc lên đến 100%” để hoàn thành công việc.

Các nhà văn Nguyễn Thị Hải Yến, Cao Thị Hồng,… cũng có những chia sẻ về công việc thực tế song hành với nghề viết văn. Trong vai trò là một nhà văn - nhà giáo, những đau đáu về nghề đã được chuyển tải lên trang văn. Vì vậy, qua những công việc thầm lặng, các chị đã thắp lửa cho các học trò của mình.

Sau buổi tọa đàm, Ban nhà văn nữ đã tổ chức đêm giao lưu thơ nhạc “Quà tặng mùa thu”.

Vân Anh