Đầu năm 2022, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 02 về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2022, hướng đến việc hoàn thành kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội  giai đoạn 5 năm (2021 - 2025).

Nhiều chỉ số xếp hạng của Việt Nam tụt hạng

Tại Nghị quyết này, Chính phủ đã lựa chọn một số vấn đề và nội dung trọng tâm cải cách cho giai đoạn 2022 - 2025. Đơn cử, cải thiện các yếu tố của môi trường kinh doanh theo hướng giảm số lượng thủ tục, thời gian, chi phí và rủi ro cho doanh nghiệp.

Cắt giảm danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện và cải cách điều kiện kinh doanh. Đồng thời, dỡ bỏ rào cản đối với hoạt động đầu tư, kinh doanh do chồng chéo, mâu thuẫn, không hợp lý, khác biệt của các quy định pháp luật.

Chính phủ cũng đặt mục tiêu tiếp tục thúc đẩy cải cách quản lý, kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, thúc đẩy chuyển đổi số đồng bộ với cải cách hành chính, đẩy mạnh phân cấp, trao quyền cho địa phương và kiểm tra, giám sát.

Đặc biệt, Nghị quyết 02 chú trọng các giải pháp hỗ trợ người dân và doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh, khắc phục các tác động tiêu cực của dịch bệnh COVID-19 và tạo lập thể chế khuyến khích đổi mới, sáng tạo.

Tại Hội nghị triển khai Nghị quyết 02: “Thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội” vào sáng nay (3/3), ông Trần Duy Đông, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch - Đầu tư cho biết: Nghị quyết 02 sẽ tập trung ưu tiên hoàn thiện hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách để tạo ra công bằng cho mọi thành phần kinh tế.

Thứ trưởng Trần Duy Đông thừa nhận, trên bảng xếp hạng toàn cầu, một số chỉ tiêu cải thiện chưa bền vững và còn không ít chỉ tiêu cụ thể mà chất lượng và thứ hạng của Việt Nam vẫn còn thấp hoặc không được cải thiện, thậm chí giảm bậc. 

Thậm chí, trong năm 2021,  nhiều chỉ số giảm điểm hoặc giảm bậc, như: Đổi mới sáng tạo giảm 2 bậc, từ thứ 42 xuống 44. Chỉ số phát triển bền vững giảm từ 49 xuống 51. Đặc biệt, chỉ số cảm nhận tham nhũng giảm 8 bậc, từ thứ 96 xuống 104.

Vì vậy, Nghị quyết 02 được ban hành ngay từ đầu năm đã thể hiện rõ thông điệp tiếp tục đẩy mạnh cải cách, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; tạo niềm tin về sự đồng hành của Chính phủ với doanh nghiệp

“Đặc biệt, trong bối cảnh doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn do dịch bệnh COVID-19, những nỗ lực về cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh được kỳ vọng là những giải pháp phi tài chính hiệu quả, có tính bền vững, là trợ lực hữu hiệu cho doanh nghiệp phục hồi và phát triển”, Thứ trưởng Đông nói.

Chính sách hỗ trợ hay làm khó doanh nghiệp

Bà Đặng Tuyết Vinh, đại diện Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) cho biết, trước khi Nghị quyết 02 được ban hành, Chính phủ Việt Nam đã rất nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh.

Đơn cử, trong năm 2018, Chính phủ đã ban hành Nghị định 15, một nghị định được coi là cuộc cách mạng trong ngành thực phẩm khi áp dụng quản lý rủi ro và chuyển mạnh sang hậu kiểm. Nhờ vào Nghị định 18 đã giảm 90% số giấy phép và tới 95% kiểm tra nhà nước. 

“Chính sự thành công của Nghị định 15, tôi mong muốn thời gian tới, Chính phủ sẽ có thêm những giải pháp mới tháo gỡ các khó khăn vướng mắc của doanh nghiệp, từ đó cải thiện môi trường kinh doanh của Việt Nam”, bà Vinh nói.

Trong cải cách thể chế, đại diện EuroCham khuyến nghị xây dựng một môi trường đầu tư mang tính dự báo và bền vững để đạt được tầm nhìn của Chính phủ Việt Nam.

 Đơn cử trong lĩnh vực dược phẩm, đại diện EuroCham mong muốn giải quyết kịp thời những vướng mắc về chính sách hiện nay, giảm bớt gánh nặng cho doanh nghiệp. Cụ thể, thiết lập cơ chế để duy trì hiệu lực của giấy Đăng ký Lưu hành thuốc trong suốt vòng đời sản phẩm, tương tự như các quốc gia khác, thay vì phải gia hạn 5 năm một lần. Đồng thời, hài hòa các yêu cầu hành chính với các hướng dẫn và thông lệ quốc tế.

Đặc biệt, các yêu cầu hành chính khó thực thi cũng như không hỗ trợ cho mục đích bảo đảm tính an toàn, chất lượng, hiệu quả của sản phẩm thì nên bãi bỏ.

Những cải cách về thủ tục hành chính khi được tiến hành, cần có một khoảng thời gian để thích ứng phù hợp, cũng như có tính dự báo và thực tiễn. Ví dụ, các doanh nghiệp thành viên của EuroCham gặp khó khăn rất nhiều khi không đủ thời gian để phát triển cơ sở hạ tầng cần thiết để áp dụng hóa đơn điện tử ngay trong năm 2021.

“EuroCham đã khuyến nghị với Bộ tài chính rằng trường hợp doanh nghiệp không được xếp vào nhóm doanh nghiệp rủi ro cao về thuế, đề nghị cho phép doanh nghiệp sử dụng hóa đơn điện tử không có mã xác nhận theo yêu cầu”, bà Vinh nói.

Ngoài ra, bà Vinh còn nêu ra sự bất cập trong chính sách miễn giảm thuế theo Nghị quyết 43. Theo đó, việc áp dụng Nghị định 15 hướng dẫn thi hành Nghị quyết trên thực tế lại vấp phải trở ngại và đem đến phiền hà lớn cho cộng đồng doanh nghiệp, khi yêu cầu cơ sở kinh doanh phải lập hóa đơn riêng cho hàng hóa dịch vụ được giảm thuế GTGT, tạo thêm nhân công và thủ tục hành chính rườm rà không cần thiết.

 Trong bối cảnh hiện tại, vũ khí để cải cách thể chế, đơn giản hóa thủ tục hành chính chính là chuyển đổi số, đẩy mạnh phát triển Chính phủ điện tử.  

“Đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19 toàn cầu, các doanh nghiệp và Chính phủ cần áp dụng các công nghệ và tiêu chuẩn mới để có thể cạnh tranh trên thị trường thế giới”, đại diện EuroCham nói thêm.