Sau khi bỏ học cấp ba, anh Chu Guohan bôn ba khắp các thành phố lớn ở Trung Quốc để kiếm sống. Anh đã từng dọn dẹp trong các nhà hàng, thâu đêm “bán mạng” cho các nhà máy, hộp đêm và thậm chí cả phim trường.

Khi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tăng trưởng “ảm đạm” và triển vọng ở các siêu đô thị giảm dần, những người lao động nhập cư như anh Chu tự nhận mình chẳng còn gì để dựa dẫm.

Sau một thập kỷ tha hương cầu thực, cuối cùng anh Chu quyết định trở về quê hương, là huyện Wuyi, tỉnh Chiết Giang sinh sống.

Lúc bấy giờ, anh đã được tiếp cận và gia nhập vào một những ngành phát triển nhanh nhất Trung Quốc là phát trực tiếp (livestream).

Ứng dụng mà anh lựa chọn là Douyin, ứng dụng song sinh của TikTok ở Trung Quốc. Trên nền tảng này, anh rao bán từng sản phẩm địa phương như thịt xông khói và rượu vang. Người đàn ông 35 tuổi thậm chí còn thuê những người cùng làng giúp mình quay video và làm nội dung.

“Khi tôi quay lại và phát trực tiếp, nhiều người không hiểu tôi đang làm cái gì. Họ cho rằng tôi chắc hẳn bị điên khi nhảy quanh cánh đồng, chặt tre và nói những điều vô nghĩa suốt ngày”, anh nói đùa với CNA.

“Ý tưởng ban đầu của tôi là quảng bá quê hương của mình và có thể tôi sẽ kiếm được thu nhập từ 30.000 (tương đương 4.100 USD) đến 50.000 nhân dân tệ mỗi năm”, anh Chu chia sẻ.

Thực tế về hiện tượng phát trực tiếp trên toàn quốc đã "ngọt ngào" hơn nhiều đối với những người nông dân như anh Chu. Vài năm tiếp theo, tài khoản của anh đã thu hút hơn một triệu người theo dõi và kiếm được hơn 1.000 nhân dân tệ (138 USD) vào những ngày thuận lợi – một mức thu nhập tốt hơn nhiều so với những gì anh từng kiếm được ở thành phố.

Hơn 15 triệu người livestream chuyên nghiệp

Nếu không có sự trỗi dậy của các nền tảng phát trực tiếp như Douyin và Kuaishou, anh Chu có thể đã nối bước nhiều thế hệ công nhân nhập cư tiếp tục làm việc cực nhọc ở thành phố, nơi họ sống trong những khu ký túc xá chật chội và hiếm khi gặp được người thân. Nhiều người từng phải bán đất ở nông thôn hoặc không có lựa chọn nào khác.

Theo số liệu chính thức, vẫn còn 170 triệu lao động nhập cư và các thành viên gia đình đi cùng của họ chưa định cư tại các thành phố và thị trấn nơi họ làm việc.

Trong khi một số người thấy có ít lựa chọn, các nền tảng phát trực tiếp đã tạo sân chơi bình đẳng cho những người đủ hiểu biết để sử dụng chúng, như anh Chu.

Vào năm 2023, có hơn 15 triệu người phát trực tiếp chuyên nghiệp ở Trung Quốc. Họ sản xuất nội dung về mọi thứ, từ giải trí đến thông tin thương mại. Những người có ảnh hưởng nổi tiếng rao bán các sản phẩm như son môi, đồ ăn và ô tô.

Phát trực tiếp thậm chí còn tạo ra các triệu phú và tỷ phú, với gần một nửa số người dùng Internet của đất nước mua sắm thông qua phát trực tiếp vào giữa năm 2023.

Ở nhiều vùng nông thôn, khái niệm "làng thương mại điện tử" đã mọc lên, bao gồm ít nhất 100 cửa hàng trực tuyến đang hoạt động ở mỗi làng.

Chính quyền Trung Quốc đang cố gắng mở rộng những ngôi làng này như một phần trong kế hoạch hồi sinh các khu vực nông thôn, trong bối cảnh nền kinh tế trì trệ và tỷ lệ thất nghiệp ngày càng gia tăng.

Ông He Yadong, người phát ngôn của Bộ Thương mại Trung Quốc, cho biết, phát triển thương mại điện tử ở nông thôn là biện pháp quan trọng để Trung Quốc đổi mới mô hình kinh doanh.

Ông He lưu ý: “Đây cũng là một cách tiếp cận để chuyển đổi mô hình phát triển nông nghiệp, tăng thu nhập cho nông dân và đáp ứng tốt hơn nhu cầu tiêu dùng ở nông thôn”.

Phổ biến nhưng “khó nhằn”

Tuy nhiên, những câu chuyện thành công như của anh Chu rất hiếm hoi trong số 300 triệu lao động nhập cư của đất nước.

Ngành công nghiệp phát trực tiếp, vốn đạt đến đỉnh cao trong đại dịch Covid-19, đang ngày càng trở nên bão hòa khi ngày càng có nhiều người tìm đến công cụ kiếm tiền này như giải pháp cứu cánh hiếm hoi trong bối cảnh triển vọng kinh tế không chắc chắn.

Các chuyên gia cho biết điều này đã gây khó khăn cho những người mới vào nghề thường kém nổi bật và vượt trội hơn những người phát trực tiếp khác. Khi cạnh tranh lên đến đỉnh điểm, một số còn chấp nhận sử dụng chiến thuật thô bạo để có được nhiều lượt xem hơn.

Tiến sĩ Yan Wu, Phó Giáo sư về Nghiên cứu Truyền thông và Truyền thông tại Đại học Swansea, cho biết cần có quy định thị trường vì việc phát trực tiếp không chỉ bao gồm thương mại điện tử.

“Ngành đặt ra thách thức mới bởi vì trước đây, khi bạn nghĩ về ngành truyền thông, nó có các lĩnh vực tách biệt rõ ràng - báo chí, giải trí, quảng cáo...", vị Tiến sĩ nhấn mạnh.

Ngoài ra, bà cũng chỉ ra “sự nhiệt tình rất lớn” ở Trung Quốc đối với các công nghệ mới như thực tế ảo. Những người có ảnh hưởng ảo được tạo ra bằng trí tuệ nhân tạo cũng đã có được động lực trong những năm gần đây.

“Khi công nghệ tiếp tục phát triển theo thị trường, trong một số lĩnh vực nhất định, thị trường sẽ đạt đến điểm bão hòa. Nhưng có những cách thức mới, chiến lược mới để tạo sự khác biệt và việc thâm nhập vào phân khúc thích hợp sẽ có thể mang lại điểm tăng trưởng kinh tế mới”, Tiến sĩ Yan nói.

Đối với anh Chu, việc chuyển đổi con đường sự nghiệp thay vì tiếp tục sống ở khu vực dưới lòng các thành phố lớn nhất và giàu có nhất Trung Quốc là điều hiển nhiên.

"Khi ở thành phố, lương của bạn có thể chỉ vài nghìn nhân dân tệ, công việc vất vả và mệt mỏi. Có thể khi ở thời điểm hiện tại, bạn nghĩ rằng tiền kiếm được dễ dàng. Nhưng về lâu dài, với tự động hóa, bạn có nguy cơ trở nên lỗi thời; bạn sẽ không có giá trị gì trong tương lai”, anh Chu nói thêm.

Khánh Vy (Theo CNA)