Ngày 26/12, tại TP Cao Bằng, Viện Khảo cổ học (Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam) phối hợp Sở VHTT&DL tỉnh Cao Bằng tiến hành báo cáo sơ bộ kết quả khai quật khảo cổ tại thành Nà Lữ, thành Bản Phủ và di tích cự thạch Bản Thảnh.

Các di tích này nằm trên địa bàn xã Hoàng Tung, huyện Hòa An và xã Hưng Đạo, TP Cao Bằng.

Các chuyên gia khảo cổ cho biết, trong lịch sử Việt Nam, nhà Mạc để lại những dấu ấn quan trọng, đặc biệt là tại tỉnh Cao Bằng, nơi định đô cuối cùng của vương triều nhà Mạc.

Trong đó, khu vực 2 xã Hoàng Tung và Hưng Đạo được coi là trung tâm của vương triều nhà Mạc. Kết quả đợt khảo cổ này giúp đánh giá hiện trạng, giá trị và những nội dung cần triển khai để bảo vệ, phát huy giá trị các di tích.

Đợt khảo cổ năm nay, các chuyên gia đã khảo sát được kỹ thuật, cấu trúc, vật liệu xây thành Nà Lữ và thành Bản Phủ; đồng thời, thu được hàng nghìn hiện vật có giá trị.

Đặc biệt, có nghệ thuật kiến trúc, ngói thời nhà Mạc, nhà Trần; đầu ngói ống, diềm mái trang trí thời nhà Mạc; cùng nhiều hiện vật bằng kim loại, hiện vật đạn đá thời nhà Mạc; đồ gốm men thời Lê sơ, thời nhà Trần và thời nhà Mạc...

Tại thành Bản Phủ, nhóm nghiên cứu đã khai quật diện tích 150m2 ở góc Nam của thành, kết quả tìm thấy nhiều mảnh gốm sứ của Việt Nam và Trung Quốc của các đời nhà Lý, Trần, Lê sơ tới nhà Mạc, trong đó các mảnh gốm sứ nhà Mạc chiếm đa số.

Gốm men Trung Quốc tìm thấy ở thành Bản Phủ chủ yếu thuộc đời nhà Minh, thế kỷ XVII. Dựa vào các loại hiện vật tìm thấy, nhóm nghiên cứu cho rằng Thành Bản Phủ được đắp vào khoảng thế kỷ XVII, tương ứng với sự xuất hiện của nhà Mạc ở Cao Bằng.

Tại Thành Nà Lữ, nhóm khảo cổ khai quật 2 hố, tổng diện tích 220 m2 và tìm thấy dấu tích của một kiến trúc cổng thành, chân cổng thành, lòng cổng thành, ủng thành và các dải bó cổng thành.

Tại đây, nhóm khảo cổ cũng tìm thấy rất nhiều di vật gồm gạch, ngói, đồ gốm men, đồ sành, kim loại… thuộc nhiều giai đoạn lịch sử như Đường, Minh (Trung Quốc) và Trần, Lê sơ, Mạc.

Tại điểm khảo cổ xóm Bản Thảnh, xã Hưng Đạo, các nhà nghiên cứu khai quật trên diện tích 50m2 tại khu vực “Guốc đá Bản Thảnh”. Trong quá khứ, một số giả thuyết nghiên cứu cho rằng đây là di tích cự thạch có thể liên quan đến truyền thuyết "chín chúa tranh vua", gắn với nhân vật Thục Phán trong lịch sử.

Tuy nhiên, qua khảo cổ và nghiên cứu, nhóm chuyên gia xác định cấu trúc đá xếp dựng ở Bản Thảnh sử dụng các vật liệu có niên đại từ thế kỷ XVII cùng các tảng đá vôi, đá cuội, gạch vồ, cọc gỗ cùng với các hiện vật gốm sứ đời nhà Minh ở thế kỷ XVII. 

Nhóm nghiên cứu cho rằng, có thể đây là một cây cầu đá bắc qua suối, được xây dựng từ đời nhà Mạc, qua quá trình lịch sử, cây cầu bị hư hỏng, các thanh đá bị rơi trượt.

Qua đợt khảo cổ, nhóm nghiên cứu nhận định, do điều kiện hạn chế nên việc khảo cổ còn ở quy mô nhỏ, chưa thể đưa ra nhận định chính xác về lịch sử ở Cao Bằng. Do đó, các điểm này vẫn còn nhiều tiềm năng nghiên cứu.

Ngoài ra, tại các khu vực di tích đang bị xâm hại, đào phá nặng nề, không còn nguyên trạng, tỉnh Cao Bằng cần sớm có biện pháp hữu hiệu bảo vệ các điểm di tích, tránh cho di tích bị xâm hại.

Thế Vũ