Kể từ cuối tháng 2/2022, Nga đã phải chịu nhiều đòn trừng phạt của phương Tây, ảnh hưởng không nhỏ đến tăng trưởng kinh tế.

Tăng cường mua năng lượng

Các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Moscow bao gồm lệnh cấm bán dầu và giới hạn giá dầu thô, từ chối truy cập vào SWIFT - hệ thống giao dịch ngân hàng toàn cầu và đóng băng tài sản của ngân hàng trung ương ở nước ngoài.

Những động thái này nhằm mục đích làm suy yếu ngân sách của Nga. Năm 2022, nền kinh tế Nga rơi vào suy thoái, giảm 4,5%, theo ước tính gần đây nhất của Ngân hàng Thế giới.

Dẫu vậy, doanh thu tài chính của Moscow đã tăng lên, theo chính phủ Nga. Điều đó chủ yếu nhờ vào giá năng lượng cao và những nỗ lực của Nga trong việc chuyển hướng xuất khẩu sang những người mua sẵn sàng khác, chẳng hạn như Trung Quốc và Ấn Độ.

Năm 2022, tổng thương mại giữa Trung Quốc và Nga đạt mức cao kỷ lục mới, tăng 30% lên 190 tỷ USD, theo số liệu của hải quan Trung Quốc. Đặc biệt, thương mại năng lượng đã tăng lên rõ rệt kể từ khi bắt đầu chiến tranh.

Trung Quốc đã mua lượng dầu thô trị giá 50,6 tỷ USD từ Nga từ tháng 3 đến tháng 12, tăng 45% so với cùng kỳ năm trước. Nhập khẩu than tăng 54% lên 10 tỷ USD. Các giao dịch mua khí đốt tự nhiên bao gồm khí đốt đường ống và LNG, tăng vọt 155% lên 9,6 tỷ USD.

Đó là một lợi ích cho cả hai bên. Đối với Nga, nước này rất cần những khách hàng mới vì nhiên liệu hóa thạch của nước này đang bị phương Tây xa lánh.

Đối với Trung Quốc, hiện đang tập trung vào việc đưa nền kinh tế thoát khỏi suy thoái, đang cần năng lượng giá rẻ để cung cấp năng lượng cho ngành sản xuất khổng lồ của mình.

Hai bên đang có kế hoạch mở rộng quan hệ đối tác hơn nữa, bao gồm thỏa thuận giữa Gazprom (GZPFY) và Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc để cung cấp thêm khí đốt cho Trung Quốc trong 25 năm tới.

Anna Kireeva, Phó giáo sư tại Viện Quan hệ Quốc tế Nhà nước Moscow, cho hay: “Với việc nền kinh tế Trung Quốc mở cửa vào năm 2023, chúng ta có thể mong đợi sự gia tăng hơn nữa xuất khẩu của Nga sang Trung Quốc, bao gồm cả xăng dầu và các sản phẩm tinh chế dầu khác”.

Thay thế các nhà cung cấp phương Tây

Trung Quốc với năng lực công nghiệp không thể bị cạnh tranh bởi bất kỳ nhà sản xuất lớn nào, được mệnh danh là "công xưởng của thế giới".

Ngoài năng lượng, Nga cũng đã chi hàng tỷ đô la để mua máy móc, thiết bị điện tử, kim loại cơ bản, phương tiện, tàu và máy bay từ Trung Quốc, trích báo cáo của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Hoa Kỳ từ tháng 5 năm ngoái.

Nga cũng cần tìm những sản phẩm thay thế cho hàng nhập khẩu từ các thị trường phương Tây, chẳng hạn như ô tô và đồ điện tử.

Theo dữ liệu gần đây nhất từ công ty nghiên cứu Autostat của Nga, thị phần của các thương hiệu xe hơi Trung Quốc, bao gồm Havel, Chery và Geely, đã tăng từ 10% lên 38% trong một năm sau khi các thương hiệu phương Tây rút lui khỏi Nga.

Trong lĩnh vực điện tử tiêu dùng, các thương hiệu Trung Quốc chiếm khoảng 40% thị trường điện thoại thông minh của Nga vào cuối năm 2021. Một năm sau, họ gần như chiếm lĩnh ngành với 95% thị phần, theo công ty nghiên cứu thị trường Counterpoint.

Nhân dân tệ thế chỗ đôla Mỹ

Sau khi một số ngân hàng Nga bị cắt khỏi SWIFT, Moscow đã bỏ đồng đô la để ưu tiên đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc.

Các công ty Nga đã và đang sử dụng nhiều nhân dân tệ hơn để tạo thuận lợi cho việc gia tăng thương mại với Trung Quốc. Theo Kireeva, các ngân hàng Nga cũng đã tiến hành nhiều giao dịch bằng đồng Nhân dân tệ hơn để bảo vệ họ khỏi rủi ro bị trừng phạt.

Thị phần của đồng Nhân dân tệ trên thị trường ngoại tệ của Nga đã tăng lên 48% vào tháng 11 năm 2022 từ mức dưới 1% vào tháng 1, theo truyền thông Nga, dẫn lời người đứng đầu Sàn giao dịch Moscow.

Nga đã nhanh chóng trở thành trung tâm giao dịch nước ngoài lớn thứ ba thế giới đối với đồng Nhân dân tệ vào tháng 7 năm ngoái, sau Hồng Kông và Vương quốc Anh, theo số liệu do SWIFT công bố.

Kể từ đó, nội tệ Trung Quốc vẫn là một trong sáu thị trường giao dịch nhân dân tệ hàng đầu — thậm chí đồng tiền này còn không nằm trong top 15 trước chiến tranh Ukraine.

Bộ tài chính Nga cũng đã tăng gấp đôi tỷ lệ dự trữ Nhân dân tệ lên 60%, sau khi một phần lớn dự trữ quốc tế của nước này bị đóng băng bởi các lệnh trừng phạt quốc tế, theo Reuters.

Theo Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov, quốc gia này sẽ chỉ mua nhân dân tệ vào năm 2023, Tass đưa tin.

Tăng dự trữ Nhân dân tệ giúp Moscow ổn định đồng Rúp và thị trường tài chính của nước này. Đồng rúp đã giảm hơn 40% so với đồng euro và đô la trong năm qua, và chỉ số chứng khoán chính của Nga đã giảm hơn một phần ba.

Tháng trước, Bộ tài chính Nga tuyên bố sẽ nối lại các can thiệp ngoại hối bằng cách bán Nhân dân tệ và mua đồng Rúp.

Tuy nhiên, UnionPay, hệ thống thanh toán của Trung Quốc, được cho là đã ngừng chấp nhận thẻ do các ngân hàng Nga phát hành vì lo ngại các lệnh trừng phạt quốc tế, theo tờ Kommersant của Nga.

Lê Na (Theo CNN)