2 vấn đề lớn của kinh tế Việt Nam năm 2022

Năm 2022 sắp đi qua, kinh tế Việt Nam đã phải trải qua rất nhiều “sóng gió” trong quá trình phục hồi và phát triển kinh tế. Hầu hết các chỉ tiêu kinh tế, như GDP, xuất nhập khẩu, FDI, chỉ số sản xuất công nghiệp,... đều ghi nhận sự tăng trưởng rất ấn tượng.

Thế nhưng, bên cạnh sự thành công đó vẫn còn những nỗi lo thường trực, như thế giới vẫn còn nhiều bất ổn, hay nội tại kinh tế Việt Nam vẫn còn nhiều bất cập. Năm 2023 sắp tới, những nỗi lo này có thể đe dọa tới quá trình tăng trưởng kinh tế Việt Nam.

Nhận định về kinh tế Việt Nam năm 2022, TS. Võ Trí Thành - nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, nhận xét: Năm 2022, kinh tế Việt Nam đan xen nhiều gam màu trong bức tranh tổng thể. Tuy nhiên, ông Thành tóm gọn lại trong 2 lưu ý chính.

Thứ nhất, đó là 3 quý đầu năm qua có mức phục hồi khá ấn tượng, thậm chí là vượt kỳ vọng trong bối cảnh đặt ra hai thách thức lớn với kinh tế vĩ mô.

“Trong 3 quý đầu, kinh tế Việt Nam đối mặt với rất nhiều tác động từ thế giới, như chiến tranh Nga - Ukraine, hay lạm phát toàn cầu,... tuy nhiên, trong bối cảnh đó, kinh tế Việt Nam 3 quý đầu năm vẫn có mức phục hồi ấn tượng. Đây là điều rất đáng ghi nhận”, TS. Võ Trí  Thành nói.

Bên cạnh đó, Việt Nam thực hiện cùng lúc nhiều mục tiêu, vừa ổn định vĩ mô, vừa giảm khó khăn cho doanh nghiệp, hỗ trợ quá trình phục hồi và phát triển. Đây là những mục tiêu không hề đơn giản khi cả bên ngoài và nội tại đều có những khó khăn.

“Mặc dù vậy, so sánh với nhiều quốc gia thì chúng ta đã đạt được sự ổn định một cách tương đối. Lạm phát tăng nhưng không phải quá mạnh. Đồng Việt Nam có mức mất giá trung bình thấp so với nhiều nước. Lãi suất tăng hơi mạnh trong tháng 10, 11 nhưng ít nhiều thì lãi suất cho vay tăng không mạnh như lãi suất huy động. Chính sách nới room tín dụng được thực hiện và có thể sẽ tiếp tục, chứ không chỉ room của năm nay”, TS. Võ Trí Thành nêu quan điểm.

Thứ hai, bên cạnh những kết quả đạt được, chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội vẫn chưa đạt được như kỳ vọng.

TS. Võ Trí Thành tiếc nuối rằng, giá như Việt Nam thực hiện được chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội nhanh và mạnh hơn. Đặc biệt, nếu thực hiện được đầu tư công nhanh, mạnh hơn, kết quả phục hồi sẽ tốt hơn và đặt thêm nền tảng cho những năm sau.

“Hy vọng là trong quý IV này và đặc biệt là trong năm 2023, việc triển khai đầu tư công sẽ hoàn thành kế hoạch, chương trình phục hồi sẽ được triển khai nhanh hơn”, ông Thành nhấn mạnh.

Triển vọng phục hồi trong năm 2023

Kết quả phục hồi kinh tế năm 2022 khá ấn tượng, tuy nhiên, ông Thành lưu ý, đằng sau quá trình phục hồi này có một số vấn đề cần quan tâm.

TS. Võ Trí Thành phân tích: Từ đầu năm, Việt Nam kỳ vọng triển khai chương trình phục hồi, trọng tâm là đầu tư công và nhờ tăng trưởng xuất khẩu. Song đến nay nhìn lại, động lực phục hồi 3 quý vừa qua chủ yếu là từ xuất khẩu, tiêu dùng và một phần nào đó là giải ngân vốn FDI.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, từ cuối quý III đến nay, kinh tế đã bắt đầu xuất hiện nhiều khó khăn. Bên cạnh những áp lực rất lớn cho vĩ mô về lãi suất, tỷ giá, lạm phát, thì còn xảy ra những vụ việc không hay liên quan đến thị trường tài chính, hệ thống tài chính ngân hàng.

Sản xuất bắt đầu gặp rất nhiều khó khăn. Đơn hàng xuất khẩu của rất nhiều lĩnh vực giảm một cách đáng kể. Việc triển khai đầu tư công nhanh, mạnh hơn thì kết quả phục hồi kinh tế sẽ tốt hơn.

Do dư địa của chính sách tiền tệ không còn nhiều nên gánh nặng hỗ trợ phục hồi kinh tế đang đặt lên vai chính sách tài khóa rất nhiều. Phần lớn nguồn lực cho Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội là từ chính sách tài khóa.

“Do dư địa của chính sách tiền tệ không còn nhiều nên gánh nặng hỗ trợ phục hồi kinh tế đang đặt lên vai chính sách tài khóa rất nhiều. Phần lớn nguồn lực cho Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội là từ chính sách tài khóa”, ông Thành nói.

Dù vậy, TS. Võ Trí Thành cho rằng, thời gian còn lại để sử dụng nguồn lực này không còn nhiều, đòi hỏi phải thực sự là đẩy mạnh triển khai một cách quyết liệt. Nguồn thu ngân sách bắt đầu từ quý III, quý IV có dấu hiệu suy giảm và khả năng thu được tốt như những năm qua là rất khó khăn.

“Thế cho nên còn dư địa thì chúng ta phải cố gắng thực hiện”, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương đặc biệt lưu ý.

Bên cạnh đó, giai đoạn tiêu dùng phục hồi mạnh sau dịch COVID-19 đã chậm lại. Đầu tư nước ngoài vẫn là một câu hỏi khi hiện nay vốn đăng ký giảm đi, dù vốn thực hiện có tăng và Việt Nam vẫn là một điểm đến được quan tâm.

“Do đó vai trò của đầu tư công là cực kỳ quan trọng cho triển vọng tăng trưởng thời gian tới. Điều này đòi hỏi phải tiếp tục đẩy mạnh chương trình phục hồi, cần thiết thì có sự chỉnh sửa linh hoạt để triển khai”, ông Thành nói thêm.

Trong khi đó, TS. Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế nhận định: Năm 2023, kinh tế trong nước được dự báo thị trường tiêu dùng nội địa ở Việt Nam sẽ phục hồi trở lại.

Tuy nhiên, kinh tế Việt Nam vẫn sẽ chịu tác động rất lớn từ thế giới, như việc lạm phát toàn cầu, giá nguyên vật liệu, giá xăng dầu sẽ tiếp tục biến động liên tục.

Đó là chưa kể, trong khoảng 10 tiêu chí đưa ra để đánh giá về sự suy thoái chắc chắn có thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản, như vậy sẽ có những sự suy thoái ở khá nhẹ, chấp nhận được.

Ông Lực phân tích: Năm 2022, GDP cả nước đạt khoảng 8%, nhưng năm 2023 dự báo thấp hơn một chút là khoảng 6%, trong khi, cả thế giới đang chậm lại thì không riêng gì Việt Nam cũng vậy.

“Tóm lại, quá trình hồi phục tốt sẽ diễn ra trong năm nay, dù vẫn có chút gập ghềnh, do cả bên trong lẫn từ bên ngoài. Còn đối với thế giới, trong năm 2023 sẽ tiếp tục suy thoái, nhưng là suy thoái nhẹ và sẽ suy thoái trong ngắn hạn”, ông Lực đánh giá.

Trước những thách thức trên, TS. Cấn Văn Lực đề nghị Chính phủ cùng các Bộ, ngành phải hành động ngay lúc này để giảm bớt tác động tiêu cực. Phải tăng “sức đề kháng” cho nền kinh tế và các doanh nghiệp.

Nguyệt Hồ